Miguel de Unamuno
Miguel de Unamuno y Jugo | |
|---|---|
 1925 yılında Miguel de Unamuno | |
| Doğum |
29 Eylül 1864 Bilbao, Biskay, İspanya |
| Ölüm |
31 Aralık 1936 (72 yaşında) Salamanca, Salamanca, İspanya |
| Milliyet | İspanyol |
| Eğitim | Madrid Complutense Üniversitesi |
| Ebeveyn(ler) |
Félix de Unamuno Salomé Jugo |
| İmza | |
 | |
Miguel de Unamuno (29 Eylül 1864, Bilbao - 31 Aralık 1936, Salamanca), İspanyol Bask düşünür, yazar.
Madrid Complutense Üniversitesi'nde felsefe ve edebiyat üzerine eğitim almış ve Bilbao'da felsefe öğretmenliği yapmıştır. 1891 yılında Salamanca Üniversitesi'nde Eski Yunan Dili Kürsüsü'nde profesör olmuş, aynı üniversitede üç kez rektörlük görevine getirilmiştir. Ayrıca 1931-1933 yılları arasında Temsilciler Meclisi'ne Salamanca'dan vekil seçilmiştir.
98 Kuşağı'nın temsilcileri arasında sayılan Unamuno, 20. yüzyıl İspanyası'nı düşünmüş ve yazmıştır. Dogmatik düşünceye, özellikle faşizme karşı savaşmış ve bu uğurda 1924 yılında Miguel Primo de Rivera diktatörlüğüne karşı çıktığından Kanarya Adaları'na sürgüne gönderilmiştir.[1][2] 1930 yılında tekrar Salamanca Üniversitesi'ndeki görevine dönen Unamuno, bu kez de diktatör Franco'ya karşı çıktığı için ev hapsine mahkûm edilmiştir. Tutuklu halde, 31 Aralık 1936 tarihinde ölmüştür.[3] Roman, öykü, şiir, deneme ve oyun türünde eserler vermiştir.
“İnsan, kafasıyla düşünür, kalbiyle duyar ve midesiyle ister” ve "Başka yazarların neden bazı sözcükleri italik yazdığını anlayamıyorum. Sanırım o sözcüğe dikkat çekip önem artırmak istiyorlar. Hâlbuki, benim yazdığım her sözcük zaten önemlidir" gibi değinmeleri vardır.
Felsefesi[değiştir | kaynağı değiştir]
Unamuno'nun felsefesi sistematik değil tüm sistemlerin reddiyesi ve kendinde birşey olarak inancın onaylanışı üzerine kuruludur. Entelektüel gelişimi rasyonalizm ve pozitivizm etkisi altında olmakla birlikte gençlik yıllarında kaleme aldığı makaleler kendisinin sosyalizme ve ülkesi İspanya'nın o yıllarda içinde bulunduğu durumla yakında ilgili olduğunu göstermektedir. Unamuno için "tarihçilik" (intrahistoria) önemli bir kavramdır. İlk olarak kendisinin En torno al casticismo (1895) adlı denemesinde yer alan bu kavramla Unamuno, tarihin en iyi şekilde savaşlar veya politik anlaşmalar gibi büyük olaylara yoğunlaşmak yerine isimsiz halkların tarihlerine bakılarak anlaşılabileceğini ifade etmektedir.
Ondokuzuncu yüzyılın sonlarında yaşadığı dini krizle pozitivist felsefeyi bırakan Unamuno, yirminci yüzyılın başlarında varoluşçuluktan etkilenerek kendi düşüncesini geliştirdi. Unamuno'ya göre hayatın trajik olmasının sebebi öleceğimizi bilmemizdi ve insani aktivitelerin çoğu yine ona göre ölümden sonra bir biçimde hayatta kalma çabasıydı. Unamuno kendi kişisel inancını şu şekilde özetlemişti: "Benim dinim, yaşarken bulamayacağımızı bilsem de yaşamda hakikati ve hakikatte yaşamı aramaktır."[4]
Eserleri[değiştir | kaynağı değiştir]
Şiir[değiştir | kaynağı değiştir]
- Poesías, 1907
- Rosario de sonetos líricos, 1911
- El Cristo de Velázquez, 1920
Felsefe[değiştir | kaynağı değiştir]
- Del sentimiento trágico de la vida, 1913 / Hayatın Trajik Duygusu
- La agonía del cristianismo, 1925
Roman ve Öykü[değiştir | kaynağı değiştir]
- Paz en la guerra, 1897
- Amor y pedagogía, 1902
- Recuerdos de niñez y mocedad, 1908
- El espejo de la muerte, 1913
- Niebla, 1914 / Sis
- Abel Sánchez: Una historia de pasión, 1917 / Abel Sanchez: Bir Tutkunun Öyküsü
- Tres novelas ejemplares y un prólogo, 1917
- Tulio Montalbán, 1920
- La tía Tula, 1921
- Cómo se hace una novela, 1927
- La novela de don Sandalio, jugador de ajedrez, 1931
- Un pobre hombre rico, 1931 / Yaman Adam
- San Manuel Bueno, mártir, 1933 / Ermiş ve Kurban
Tiyatro[değiştir | kaynağı değiştir]
- La esfinge, 1898
- La venda, 1899
- La princesa doña Lambra, 1909
- La difunta, 1909
- El pasado que vuelve, 1910
- Fedra, 1910
- Soledad, 1921
- Raquel encadenada, 1921
- Sombras de sueño, 1926
- El otro, 1926
- El hermano Juan o el mundo es teatro, 1929
Türkçe'ye Çevrilen Eserleri[değiştir | kaynağı değiştir]
- Abel Sanchez: Bir Tutkunun Öyküsü (Adam Yayınları, 1989), (Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları), 2007
- Yaman Adam (Arma Yayınları, 1990), Can Yayınları, 2016
- Ermiş ve Kurban (İthaki Yayınları, 2001, İki Tuhaf Öykü adlı kitap içinde)
- Sis (Bilgi Yayınevi- 1970) (Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2002) (Can Yayınları, 2016)
- Günlükler (Sel Yayıncılık, 2008
- Üç Örnek Öykü ve Bir Önsöz (Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları), 2010
- Hayatın Trajik Duygusu Divan Kitap, 2014
(Divan Kitap, 2014)
- Aşk ve Pedagoji, (1984 Yayınevi), 2017
 |
Vikisöz'de Miguel de Unamuno ile ilgili sözleri bulabilirsiniz. |
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Önalp, Ertuğrul (1988). İspanyol Edebiyatı Tarihi. Ankara: Onur yayınları. s. 165. OCLC 283106719.
- ^ Müze haline getirilmiş evi 4 Mayıs 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İspanyolca) 11 Haziran 2020 tarihinde erişilmiştir
- ^ Juan Ambou yazmış olduğu İspanya İç Savaşında Komünistler adlı eserde Unamuno'nun Falanjist rejim tarafından öldürüldüğünü savunmaktadır. Ölümüne gerekçe olarak Unamuno'nun kamuya açık bir toplantıda rejimin önemli isimlerinden José Millán Astray'a açıkça karşı gelmesi gösterilmektedir
- ^ Miguel de Unamuno, "Mi religión" (1907)
