Melatonin (ilaç)
Melatonin doğal olarak oluşan bir hormon olmasının yanı sıra bir besin takviyesi ve ilaçtır.[1][2] Bir hormon olarak melatonin epifiz bezinden salgılanır ve uyku-uyanıklık döngüsünde rol alır.[1][2] Ek olarak, genellikle jet lag veya vardiyalı çalışma gibi bozulan uyku düzenlerinin kısa süreli tedavisi için kullanılır ve genellikle ağızdan alınır.[3][4][5] Bununla birlikte, bu kullanım için faydasının kanıtı güçlü değildir.[6] 2017'de yapılan bir inceleme, uyku başlangıcının kullanımla altı dakika daha hızlı gerçekleştiğini, ancak toplam uyku süresinde herhangi bir değişiklik bulunmadığını bulmuştur.[4]
Kısa süreler için düşük dozlarda melatonin takviyelerinin yan etkileri minimum düzeydedir (hem melatonin hem de plasebo için eşit derecede rapor edilen çalışmalarda).[1][7] Melatoninin yan etkileri nadirdir ancak 1000 hastada 1 ila 10 hastada ortaya çıkabilir.[7][8] Bunlar arasında uyuklama (uykululuk), baş ağrıları, bulantı, ishal, anormal rüyalar, sinirlilik, huzursuzluk, uykusuzluk, anksiyete, migren, uyuşukluk, psikomotor hiperaktivite, baş dönmesi, hipertansiyon, karın ağrısı, mide ekşimesi, ağız ülserleri, ağız kuruluğu, hiperbilirubinemi, dermatit, gece terlemesi, kaşıntı, döküntü, cilt kuruluğu, ekstremitelerde ağrı, menopoz semptomları, göğüs ağrısı, glikozüri (idrarda şeker), proteinüri (idrarda protein), anormal karaciğer fonksiyon testleri, kilo artışı, yorgunluk, ruh hali değişimleri, saldırganlık ve akşamdan kalmalık hissi sayılabilir.[7][8][9][10][11] Hamilelik ve emzirme döneminde veya karaciğer hastalığı olanlarda kullanılması önerilmez.[5][11]
Melatonin, endojen melatoninin biyolojik hedefleri olan melatonin MT<sub id="mwcg">1</sub> ve MT<sub id="mwdA">2</sub> reseptörlerinin agonisti olarak görev yapar.[12] Sirkadiyen saati ve uyku-uyanıklık döngülerini düzenlemek için beyindeki hipotalamusun suprakiazmatik çekirdeğindeki bu reseptörleri aktive ettiği düşünülmektedir.[12] Hemen salınan melatoninin eliminasyon yarı ömrü yaklaşık 20 ila 50 dakika arasındadır.[1][13] İlaç olarak kullanılan uzun süreli salınımlı melatoninin yarı ömrü 3,5 ila 4 saattir.[8][14]
Melatonin 1958 yılında keşfedilmiştir.[1] Kanada ve Amerika Birleşik Devletleri'nde tezgahta satılmaktadır;[7][10] Avrupa Birliği'nde çocuklarda ve ergenlerde uykusuzluğun tedavisinde endikedir.[9] ABD Gıda ve İlaç İdaresi (FDA), melatonini bir besin takviyesi olarak ele almaktadır ve bu nedenle herhangi bir tıbbi kullanım için onaylanmamıştır.[7] Tıpta melatoninin yanı sıra ramelteon, tasimelteon ve agomelatin gibi bazı sentetik melatonin reseptör agonistleri de kullanılmaktadır.[15][16]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b c d e "Evidence for the efficacy of melatonin in the treatment of primary adult sleep disorders" (PDF). Sleep Medicine Reviews. 34: 10-22. August 2017. doi:10.1016/j.smrv.2016.06.005. PMID 28648359. 25 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 19 Eylül 2023.
- ^ a b ADHD: Non-Pharmacologic Interventions, An Issue of Child and Adolescent Psychiatric Clinics of North America, E-Book. Elsevier Health Sciences. 2014. s. 888. ISBN 978-0-323-32602-5.
- ^ "Melatonin for treatment of sleep disorders" (PDF). Evidence Report/Technology Assessment No. 108. (Prepared by the University of Alberta Evidence-based Practice Center, Under Contract No. 290-02-0023.) AHRQ Publication No. 05-E002-2. Rockville, MD: Agency for Healthcare Research and Quality. Agency for Healthcare Research and Quality (AHRQ), US Department of Health and Human Services (108): 1-7. November 2004. doi:10.1037/e439412005-001. PMC 4781368 $2. PMID 15635761. 3 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Haziran 2013.
- ^ a b "Insomnia: Pharmacologic Therapy". American Family Physician. 96 (1): 29-35. July 2017. PMID 28671376.
- ^ a b British national formulary : BNF 76. 76. Pharmaceutical Press. 2018. ss. 482-483. ISBN 978-0-85711-338-2.
- ^ "Management of Insomnia Disorder[Internet]". AHRQ Comparative Effectiveness Reviews. 15 (16): EHC027-EF. 2015. PMID 26844312.
Evidence for benzodiazepine hypnotics, melatonin agonists in the general adult population, and most pharmacologic interventions in older adults was generally insufficient
- ^ a b c d e "Melatonin: Side Effects, Uses, Dosage (Kids/Adults)". Drugs.com. 18 Haziran 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ocak 2019.
- ^ a b c Circadin: EPAR - Product Information ANNEX I - SUMMARY OF PRODUCT CHARACTERISTICS. European Medicines Agency (EMA). 2 Şubat 2021. EMEA/H/C/000695 - IA/0066. 4 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Eylül 2023.
- ^ a b "Slenyto EPAR". European Medicines Agency (EMA). 17 Eylül 2018. 20 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2020.
- ^ a b "Summary Safety Review – MELATONIN (N-acetyl-5-methoxytryptamine) – Review of the Safety of Melatonin in Children and Adolescents". Government of Canada. Health Canada. 10 Aralık 2015. 13 Haziran 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ocak 2019.
- ^ a b "Melatonin- Oral". Government of Canada. Health Canada. 28 Ağustos 2018. 1 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ocak 2019.
- ^ a b "Melatonin and the circadian system: Keys for health with a focus on sleep". Handb Clin Neurol. Handbook of Clinical Neurology. 179: 331-343. 2021. doi:10.1016/B978-0-12-819975-6.00021-2. ISBN 9780128199756. PMID 34225973.
- ^ "Melatonin". www.drugbank.ca. 28 Mart 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ocak 2019.
- ^ "Melatonin prolonged release: in the treatment of insomnia in patients aged ≥55 years". Drugs & Aging. 29 (11): 911-23. November 2012. doi:10.1007/s40266-012-0018-z. PMID 23044640.
- ^ "Comparative Review of Approved Melatonin Agonists for the Treatment of Circadian Rhythm Sleep-Wake Disorders". Pharmacotherapy. 36 (9): 1028-41. September 2016. doi:10.1002/phar.1822. PMC 5108473 $2. PMID 27500861.
- ^ "Drugs for Insomnia beyond Benzodiazepines: Pharmacology, Clinical Applications, and Discovery". Pharmacol Rev. 70 (2): 197-245. April 2018. doi:10.1124/pr.117.014381. PMID 29487083.