İçeriğe atla

Mavi karbon

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Bir mavi karbon habitatının komşu bir mavi karbon habitatındaki karbon işlemeyi etkileme biçimleri

Mavi karbon, iklim değişikliğini hafifletme kapsamında " yönetilmeye elverişli deniz sistemlerinde karbon akışının ve depolanmasının biyolojik olarak yönlendirilmesi" anlamına gelen bir kavramdır.[1] En yaygın olarak, gelgit bataklıklarının, mangrovların ve deniz çayırlarının karbon tutumunda oynayabileceği rolü ifade etmektedir.[1] Bu ekosistemler iklim değişikliğinin hafifletilmesinde ve ekosistem temelli adaptasyonda önemli bir rol oynayabilmektedir. Bununla birlikte, mavi karbon ekosistemleri bozulduğunda veya kaybolduğunda, karbonu atmosfere geri salarak sera gazı emisyonlarına katkıda bulunurlar.[1]

Mavi karbon yönetimi için kullanılan yöntemler "okyanus bazlı biyolojik karbondioksit giderme yöntemleri" kategorisine girmektedir.[2] Bunlar bir tür biyolojik karbon sabitlemedir.

Bilim insanları ekosistemlerin mavi karbon potansiyelini daha da geliştirmenin yollarını aramaktadır.[3] Bununla birlikte, mavi karbonun karbondioksit giderme konusunda uzun vadeli etkinliği tartışma konusudur.[3][4][5]

Derin mavi karbon terimi de ayrıca kullanılmaktadır ve karbonun derin okyanus sularında depolanmasını ifade etmektedir.[6]

Tanım[değiştir | kaynağı değiştir]

Mavi karbon, Hükûmetlerarası İklim Değişikliği Paneli tarafından "Yönetime uygun deniz sistemlerinde karbon akışının ve depolanmasının biyolojik olarak yönlendirilmesi" olarak tanımlanmaktadır.[1]

Başka bir tanımda ise şöyle denmektedir: "Mavi karbon, okyanuslar ve kıyı ekosistemleri, özellikle de deniz çayırları, gelgit bataklıkları ve mangrov ormanları gibi bitki örtülü kıyı ekosistemleri tarafından yakalanan ve depolanan organik karbon anlamına gelmektedir." [7]

Kıyısal mavi karbon, "Gelgit bataklıkları, mangrovlar ve deniz çayırları gibi kıyı bölgesindeki köklü bitki örtüsüne" odaklanmaktadır. Deniz çayırları, tuzlu bataklıklar ve mangrovlar bazen kara kökenli "yeşil ormanların" aksine "mavi ormanlar" olarak anılmaktadır.[8][9]

Derin mavi karbon, ulusal yetki alanlarının ötesinde uluslararası sularda bulunmaktadır.[10] "Kıta sahanlığı sularında, derin deniz sularında ve bunların altındaki deniz tabanında" bulunan karbonu içermektedir ve tüm okyanus karbonunun %90'ını oluşturmaktadır.[11] Derin mavi karbon genellikle "yönetime daha az uygun" olarak görülmaktedir ve "karbon depolarının kalıcılığına ilişkin" veri eksikliği nedeniyle zorlu görülmektedir.[2]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ a b c d IPCC, 2021: Annex VII: Glossary 5 Haziran 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. [Matthews, J. B. R., V. Möller, R. van Diemen, J. S. Fuglestvedt, V. Masson-Delmotte, C. Méndez, S. Semenov, A. Reisinger (eds.)]. In Climate Change 2021: The Physical Science Basis. Contribution of Working Group I to the Sixth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change 26 Mayıs 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. [Masson-Delmotte, V., P. Zhai, A. Pirani, S. L. Connors, C. Péan, S. Berger, N. Caud, Y. Chen, L. Goldfarb, M. I. Gomis, M. Huang, K. Leitzell, E. Lonnoy, J. B. R. Matthews, T. K. Maycock, T. Waterfield, O. Yelekçi, R. Yu, and B. Zhou (eds.)]. Cambridge University Press, Cambridge, United Kingdom and New York, NY, USA, pp. 2215–2256, DOI:10.1017/9781009157896.022.
  2. ^ a b Canadell, J. G., P. M. S. Monteiro, M. H. Costa, L. Cotrim da Cunha, P. M. Cox, A. V. Eliseev, S. Henson, M. Ishii, S. Jaccard, C. Koven, A. Lohila, P. K. Patra, S. Piao, J. Rogelj, S. Syampungani, S. Zaehle, and K. Zickfeld, 2021: Chapter 5: Global Carbon and other Biogeochemical Cycles and Feedbacks 15 Haziran 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. In Climate Change 2021: The Physical Science Basis. Contribution of Working Group I to the Sixth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change 26 Mayıs 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. [Masson-Delmotte, V., P. Zhai, A. Pirani, S. L. Connors, C. Péan, S. Berger, N. Caud, Y. Chen, L. Goldfarb, M. I. Gomis, M. Huang, K. Leitzell, E. Lonnoy, J. B. R. Matthews, T. K. Maycock, T. Waterfield, O. Yelekçi, R. Yu, and B. Zhou (eds.)]. Cambridge University Press, Cambridge, United Kingdom and New York, NY, USA, pp. 673–816, DOI:10.1017/9781009157896.007.
  3. ^ a b Ricart, Aurora M.; Krause-Jensen, Dorte; Hancke, Kasper; Price, Nichole N.; Masqué, Pere; Duarte, Carlos M. (2022). "Sinking seaweed in the deep ocean for carbon neutrality is ahead of science and beyond the ethics". Environmental Research Letters. 17 (8): 081003. doi:10.1088/1748-9326/ac82ff. 
  4. ^ Hurd, Catriona L.; Law, Cliff S.; Bach, Lennart T.; Britton, Damon; Hovenden, Mark; Paine, Ellie R.; Raven, John A.; Tamsitt, Veronica; Boyd, Philip W. (2022). "Forensic carbon accounting: Assessing the role of seaweeds for carbon sequestration". Journal of Phycology. 58 (3): 347-363. doi:10.1111/jpy.13249. PMID 35286717. 
  5. ^ Boyd, Philip W.; Bach, Lennart T.; Hurd, Catriona L.; Paine, Ellie; Raven, John A.; Tamsitt, Veronica (2022). "Potential negative effects of ocean afforestation on offshore ecosystems". Nature Ecology & Evolution. 6 (6): 675-683. doi:10.1038/s41559-022-01722-1. PMID 35449458. 
  6. ^ "What Is Blue Carbon?". CarbonBetter (İngilizce). 4 Kasım 2022. 4 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mayıs 2023. 
  7. ^ Macreadie, Peter I.; Anton, Andrea; Raven, John A.; Beaumont, Nicola; Connolly, Rod M.; Friess, Daniel A.; Kelleway, Jeffrey J.; Kennedy, Hilary; Kuwae, Tomohiro; Lavery, Paul S.; Lovelock (2019). "The future of Blue Carbon science". Nature Communications (İngilizce). 10 (1): 3998. doi:10.1038/s41467-019-11693-w. ISSN 2041-1723. PMC 6728345 $2. PMID 31488846.  Text was copied from this source, which is available under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.
  8. ^ "Blue Forests: Finding Coastal and Marine Solutions to meet the Paris Agreement". UN Environment Program. 13 Nisan 2017. 17 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ağustos 2021. 
  9. ^ Twilley, Robert; Rovai, Andre (15 Ocak 2019). "Why protecting 'blue carbon' storage is crucial to fighting climate change". GreenBiz. 17 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ağustos 2021. 
  10. ^ "Deep Blue Carbon". Ocean Frontier Institute. 18 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mayıs 2023. 
  11. ^ "Advancing responsible deep blue carbon: a business strategist perspective". impact.economist.com (İngilizce). 6 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mayıs 2023. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Mavi_karbon&oldid=33337761" sayfasından alınmıştır