Matthias Jakob Schleiden
Matthias Jakob Schleiden | |
|---|---|
 Matthias Jakob | |
| Doğum | 5 Nisan 1804 Hamburg, Kutsal Roma İmparatorluğu |
| Ölüm | 23 Haziran 1881 (77 yaşında) Frankfurt am Main, Alman İmparatorluğu |
| Milliyet | Alman |
| Mezun olduğu okul(lar) | Heidelberg |
| Tanınma nedeni | Hücre teorisi 'sitoblast' teriminin icadı |
| Kariyeri | |
| Çalıştığı kurumlar | Jena Üniversitesi, Dorpat Üniversitesi |
| Yazar alıntısı (botanik) | Schleid. |
Matthias Jakob Schleiden (Almanca telaffuz: [maˈtiːas ˈjaːkɔp ˈʃlaɪdn̩];[1][2] 5 Nisan 1804 - 23 Haziran 1881) Alman botanikçi ve Theodor Schwann ve Rudolf Virchow ile birlikte hücre teorisinin kurucularındandır. Ernst takma adıyla bazı şiirler ve bilimsel olmayan çalışmalar yayınlamıştır.[3]
Kariyeri[değiştir | kaynağı değiştir]
Matthias Jakob Schleiden 5 Nisan 1804 tarihinde Hamburg'da doğdu. Babası Hamburg'un belediye doktoruydu. Schleiden hukuk eğitimine devam ederek 1827 yılında mezun oldu. Daha sonra bir avukatlık bürosu kurdu ancak bir süre duygusal depresyon geçirdikten ve intihara teşebbüs ettikten sonra mesleğini değiştirdi. İntihar girişimi alnında belirgin bir yara izi bıraktı.[4]
Almanya'nın Göttingen kentindeki Göttingen Üniversitesinde doğa bilimleri okudu, ancak 1835 yılında bitkiler üzerine çalışmak üzere Berlin Üniversitesine geçti. Schleiden'in amcası Johann Horkel, onu bitki embriyolojisi konusunda çalışmaya teşvik etti.[5]
Botanik ve kedilere olan sevgisini kısa sürede tam zamanlı bir uğraş haline getirdi. Schleiden bitki yapısını mikroskop altında incelemeyi tercih etti. Jena Üniversitesinde botanik profesörü olarak, tüm bitkilerin hücrelerden oluştuğunu belirttiği Contributions to our Knowledge of Phytogenesis (1838) adlı kitabını yazdı. Böylece Schleiden ve Schwann, o zamanlar gayriresmi bir inanç olan ve kimyanın atom teorisine eşit öneme sahip bir biyoloji ilkesi olarak formüle eden ilk kişiler oldular. Ayrıca, 1831 yılında İskoç botanikçi Robert Brown tarafından keşfedilen hücre çekirdeğinin önemini fark etmiş[6] ve hücre bölünmesi ile bağlantısını sezmiştir. 1838'de M. J. Schleiden ve Theodore Schwann adlı iki bilim adamı hücresel yapı hakkında "Tüm canlı organizmalar hücrelerden oluşur ve hücre, canlı organizmanın temel bileşenidir" şeklinde bir teori formüle etmişlerdir. 1885 yılında Rudolf Virchow tüm hücrelerin önceden var olan hücrelerden oluştuğunu belirtmiştir.
1863'te Dorpat Üniversitesinde botanik profesörü oldu. Tüm bitki parçalarının hücrelerden oluştuğu ve embriyonik bir bitki organizmasının bir hücreden ortaya çıktığı sonucuna vardı.
Frankfurt am Main'da 23 Haziran 1881 tarihinde öldü.[7]
Evrim[değiştir | kaynağı değiştir]
Schleiden evrimin erken dönem savunucularından biriydi. Die Pflanze und ihr Leben ("Bitki: Bir Biyografi") (1848) adlı kitabında yayınlanan "Bitkisel Dünyanın Tarihi" konulu bir konferansta türlerin transmutasyonu benimseyen bir pasaj vardı.[8] Charles Darwin'in evrim teorisini kabul eden ilk Alman biyologlardan biriydi. Almanya'da Darwinizmin önde gelen savunucularından biri olarak tanımlanmıştır.[9]
Schleiden, 1864'e kadar altı kez basılan Die Pflanze und ihr Leben ("Bitki ve Yaşam") ve her ikisi de sıradan okuyucuların erişebileceği şekilde yazılmış olan Studien: Populäre Vorträge ("Çalışmalar: Popüler Dersler") ile Almanya'da bilimin popülerleşmesi için bir ivme yaratılmasına katkıda bulundu.[10]
Schleiden'in popüler yazıları arasında 1858 ve 1873 yıllarında "Ernst" takma adıyla yayımlanan iki ciltlik şiir kitabı da yer almaktadır.[3] Amerikalı besteci Harriet P. Sawyer onun şiirlerinden birini "Die ersten Tropfen fallen" adlı şarkısıyla müziğe uyarlamıştır.[11]
Çeşitli yayınları[değiştir | kaynağı değiştir]
- Phaenogamous Bitkilerde Organizasyonun Gelişimi Üzerine (1838) (İngilizce)
- The Plant, a Biography (1848) [Arthur Henfrey tarafından çevrilmiştir.] (İngilizce)
- Encyclopädie der gesammten theoretischen Naturwissenschaften in ihrer Anwendung auf die Landwirthschaft (Almanca). Braunschweig: Vieweg und Sohn. 1850.
- Grundzüge der wissenschaftlichen Botanik nebst einer methodologischen Einleitung als Anleitung zum Studium der Pflanze (Almanca). Leipzig: Wilhelm Engelmann. 1861.
- Alter des Menschengeschlechts, die Entstehung der Arten und die Stellung des Menschen in der Natur (Almanca). Leipzig: Wilhelm Engelmann. 1863.
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Dudenredaktion; Kleiner, Stefan; Knöbl, Ralf (2015) [First published 1962]. Das Aussprachewörterbuch [The Pronunciation Dictionary]. 7th (Almanca). Berlin: Dudenverlag. ss. 481, 587, 764. ISBN 978-3-411-04067-4.
- ^ Krech, Eva-Maria; Stock, Eberhard; Hirschfeld, Ursula; Anders, Lutz-Christian (23 Aralık 2009). Deutsches Aussprachewörterbuch (Almanca). Walter de Gruyter. ISBN 9783110215564. 22 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2020.
- ^ a b Charpa, Ulrich (2003). "Matthias Jakob Schleiden (1804-1881): The History of Jewish Interest in Science and the Methodology of Microscopic Botany". Aleph. 3 (3). ss. 213-245. doi:10.2979/ALE.2003.-.3.213. ISSN 1565-1525. JSTOR 40385773. 13 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mayıs 2023.
- ^ Mukherjee, Siddhartha (2022). The Song of the Cell: An Exploration of Medicine and the New Human. 1. ABD: Scribner. ISBN 9781982117351. 30 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ocak 2023.
- ^ "Matthias Jacob Schleiden (1804–1881) | The Embryo Project Encyclopedia". embryo.asu.edu (İngilizce). 17 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ekim 2018.
- ^ Trisha Creekmore. "The Science Channel :: 100 Greatest Discoveries: Biology". Discovery Communications. 24 Ekim 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2006.
- ^ "Matthias Jakob Schleiden | Biography & Facts | Britannica". www.britannica.com (İngilizce). 3 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Şubat 2024.
- ^ "Matthias Jakob Schleiden – Plant Morphology" (İngilizce). 29 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Şubat 2024.
- ^ Glick, Thomas F. (1988). The Comparative Reception of Darwinism. University of Chicago Press. p. 83. 0-226-29977-5
- ^ Andreas W. Daum, Wissenschaftspopularisierung im 19. Jahrhundert: Bürgerliche Kultur, naturwissenschaftliche Bildung und die deutsche Öffentlichkeit, 1848–1914. Munich: Oldenbourg, 1998, pp. 252, 256, 262, 288, 509.
- ^ "Harriet Priscilla Sawyer Song Texts | LiederNet". www.lieder.net. 28 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mayıs 2023.
- ^ International Plant Names Index. Schleid.
Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]
- Max Planck Bilim Tarihi Enstitüsü Sanal Laboratuvarında kısa biyografi ve bibliyografya (İngilizce)
- Schwann, Theodor ve Schleyden, M. J., Hayvanların ve bitkilerin yapısındaki ve büyümesindeki uyum üzerine mikroskopik araştırmalar. Londra: Sydenham Derneği için basılmıştır, 1847.
"Schleiden, Matthias Jakob". Encyclopædia Britannica. 24 (11. bas.). 1911. s. 330.- Yukarıdaki metinlerin bir veya birden fazla yerinde şu anda belirtilen kamu malı kaynaktan metinler bulunmaktadır: |}}"Schleiden, Matthias Jakob". Encyclopedia Americana. 1920.
- Ernst Wunschmann (1890), "Schleiden, Matthias Jacob", Allgemeine Deutsche Biographie (ADB) (Almanca), 31, Leipzig: Duncker & Humblot, ss. 417–421
- "Matthias Jakob Schleiden". International Plant Names Index (IPNI). Royal Botanic Gardens, Kew. Erişim tarihi: 18 Şubat 2009.
