Masumların Katliamı (Bruegel)

Masumların Katliamı tablosunun meşe üzeri çeşitli yağlıboya versiyonları 16. yüzyıl Hollandalı ressamlar Pieter Brueghel (baba) ve oğlu Genç Pieter Brueghel tarafından yapılmıştır. Eser, İncil'deki “Masumların Katliamı” anlatımını, Seksen Yıl Savaşları olarak da bilinen, İspanyol yönetimine karşı Hollanda İsyanı'nın başlangıcında Hollanda'da bir kış katliamını resmeden bir tablodur. Halen Yaşlı Bruegel'e (y.1565-1567) ait tek versiyon olduğu düşünülen bu tablo, İngiliz Kraliyet Koleksiyonu'ndadır. Eser bir süreliğine Hampton Court Sarayı'nda, 2017'de ise Windsor Kalesi'ndeydi. Kutsal Roma İmparatoru II. Rudolf, tablodaki ölü ve ölmekte olan çocukların resimlerini gizlemek için üzerinin boyanmasını emretmişti.

Viyana Sanat Tarihi Müzesi'nde (katliamı gösteren tek versiyon), Brüksel'deki Belçika Kraliyet Güzel Sanatlar Müzeleri'nde ve Bükreş'teki Romanya Ulusal Sanat Müzesi'ndeki önde gelen örnekleri kapsayan 7 veya 14'e kadar versiyonu listeleyen farklı sanat tarihçileriyle, diğer pek çok resim Genç Pieter Breughel'e atfedilir. Genç Pieter Breughel de bir örneği Belçika Kraliyet Güzel Sanatlar Müzeleri'nde bulunan Masumların Katliamı'nın kendi farklı kompozisyonunu yaptı.

Arkaplan[değiştir | kaynağı değiştir]

Resimde, İncil'in Yeni Ahit'indeki Aziz Matta İncili 2:16-18'de anlatılan bir olay anlatılmaktadır: Kral Hirodes, Müneccimler tarafından İsa'nın Beytüllahim'de doğduğunu öğrendikten sonra, askerlerine Beytüllahim'de 2 yaşın altındaki tüm bebek çocukları öldürmelerini emretti. (İncil'deki anlatımda bir melek İsa'nın ailesini uyardı ve onlar Mısır'a kaçtılar.) “Masumların Katliamı” olayı 28 Aralık'ta Katolik, Lüteriyen ve Anglikan kilise takvimlerinde Noel Bayramı'nın dördüncü günü olarak anılır.

Bruegel muhtemelen Seksen Yıl Savaşları olarak da bilinen, İspanyol yönetimine karşı Hollanda İsyanı'nın başlangıcında işgalci İspanyol birliklerinin davranışlarına bir yorum olarak, olayı Flaman köylülerinin İspanyol askerleri ve Alman paralı askerleri tarafından saldırıya uğradığı 16. yüzyıldan kalma bir Hollanda köyü olarak resmetti.

1564-65'in çok şiddetli kışı, saçaklardan sarkan buz sarkıtları ve kalın bir buz tabakasıyla kaplı bir gölet ile karla kaplı olay yeri resmine ilham vermiş olabilir: şiddetli kış aynı zamanda 1565 tarihli Karda Avcılar tablosuna da ilham kaynağı olmuştur.

Sürümler[değiştir | kaynağı değiştir]

Kraliyet Koleksiyonu'ndaki Yaşlı Bruegel'in versiyonu Kutsal Roma İmparatoru II. Rudolph tarafından satın alındı ve 1600 civarında Prag'daydı. Rudolph, birçok bebeğin kendi imparatorluk armaları olan çift başlı kartal taşıyan askerler tarafından katledildiğini gösteren resmi beğenmedi ve çocukların üzerini yiyecek ve hayvanlar da dahil olmak üzere başka küçük nesnelerle boyattı. Böylece burası bebek katliamı değil bir yağma sahnesi haline geldi. Daha sonraki aşırı boyama, 1998'deki koruma çalışmaları sırasında ortaya çıktı ve Lorne Campbell, Kraliyet Koleksiyonu'ndaki tablonun Yaşlı Bruegel'in orijinal versiyonu olduğunu belirledi.

Bu versiyon muhtemelen Otuz Yıl Savaşları'nın sonunda 1648'de İsveç ordusu tarafından Prag Kalesi'nden yağmalanan imparatorluk koleksiyonundaki birçok tablodan biriydi: 1652'de tablo Kraliçe Kristina'nın koleksiyonundaydı ve bu Koleksiyon, 1660 yılında Breda'da sürgündeki II. Charles tarafından satın alındığında İngiliz Kraliyet Koleksiyonu'na girdi.

"BRVEGEL" 1565–67 olarak imzalanmıştır ve 102 × 155 santimetre (40 × 61 inç) boyutlarındadır.

Viyana Sanat Tarihi Müzesi'ndeki versiyonun uzun süre Yaşlı Pieter Bruegel'in orijinali olduğu düşünülüyordu. 17. yüzyılın başlarında tablo Neue Burg'daydı ve 1748'de Gemäldegalerie'ye verildi. Artık tablonun, oğlu Genç Pieter Breughel veya stüdyosu tarafından yapılan bir kopyası olduğu düşünülmektedir. Üzeri boyanmadığı için katliamın orijinal ayrıntılarını gösterir; bu aynı zamanda diğer erken versiyonlarda da geçerlidir. Tablo "BRVEG" imzalıdır. Genç Breughel tarafından imzalanan ve bilinen en eski tablolarından biri olan 1593 tarihli bir versiyon, Lons-le-Saunier'deki Musée des Beaux-Arts'ta bulunmaktadır.

".BRVEGEL. 15.." imzalı başka bir kopya İsveç'teydi ve daha sonra eski Sovyet hükûmeti tarafından satılmadan önce Ermitaj Müzesi'ndeydi. 1979'da Paris'te, 2005'te Sotheby's'de ve ardından 2012'de Christie's'de Genç Pieter Breughel tarafından yapılmış resim 1,8 milyon sterline satıldı. Romanya'nın Sibiu kentindeki Brukenthal Müzesi'ndeki bir başka versiyon ise 'P. BRVEGEL' imzasını taşımaktadır. 2009 yılında Sotheby's'de satılan, Belçika ve Hollanda menşeli, yine Genç Pieter Breughel'e atfedilen versiyon 4,6 milyon £'ya satıldı.

Açıklama[değiştir | kaynağı değiştir]

Felemenk Atasözleri ve Çocuk Oyunları gibi Bruegel'in birçok resmi, resim de daha büyük bir kompozisyonda birçok paralel anlatı sahnesini içerir. Arka plandaki kiliseden ön plana doğru resim incelediğinde şunlar görülür: mızraklı atlı bir asker bir köprüyü korumaktadır. Solda bir adam bir çocuğu saklamaya çalışmaktadır. İleriye ve sola doğru ilerleyen bir asker duvara işiyor; ve daha solda, başka bir asker bazı kadınları bir eve sokmakta ve üçüncü bir asker başka bir evden bir bebeği sürüklemektedir (tabloda hayatta kalan birkaç bebekten biri ve Kraliyet Koleksiyonu'ndaki versiyonunda fazla boyanmamış birkaç bebekten biri). Yakınlarda dört köylüden oluşan bir grup yas tutmaktadır.

Sağa, tablonun ortasına doğru ilerlerken, yalnız bir kadın karda kana bulanmış yerde yatan ölü bebeği için yas tutmaktadır (Kraliyet Koleksiyonu'ndaki versiyonda üzeri et ve peynir resmiyle kapatılmıştır) ve bir çift bir askerden bebek oğullarını değil kızlarını almasını ister (Kraliyet Koleksiyonu'ndaki versiyonda büyük bir kuş olarak üzeri boyanmıştır). Köylülerden oluşan bir kalabalık, ölü bir bebeğin (bohça gibi üzeri boyanmış) başında duran kırmızı ceketli bir askerin etrafını sarıyor ve onunla yüzleşiyor; ya da köylüler bir babanın bebeğini öldüren askere saldırmasını engellemeye çalışıyor. Oturan bir kadın ölü bebeği kucağındayken (paket resmiyle değiştirilmiştir) yas tutmaktadır.

Sağda devam edildiğinde, resmin ortasında, siyah zırhlı bir grup İspanyol askeri, yine mızraklı ve siyah zırhlı büyük bir atlı asker grubunun önünde, bir grup bebeğe (hayvana dönüşmüş) mızraklarını saplamaktadır. Atlı askerlerden biri, beyaz bir zemin üzerinde beş altın haçtan oluşan bir arma tutuyor olabilir; bu, Habsburgların Kudüs Kralı unvanını talep ettikleri gerçeğini ima eden Kudüs'ün hanedan armalarıdır. Çizgili pantolonlu bir asker bir çocuğu (domuz gibi boyanmış) bıçaklıyor ve bir başkası da bir kadının kucağındaki (üstü sürahi gibi boyanmış) bir bebeği bıçaklamaktadır. Daha sağda, atlı bir adamın etrafı protestocu bir grup köylü tarafından çevrelenmiştir: Başlangıçta o, Habsburg çift başlı kartal’la süslenmiş bir cüppe giyen bir haberciydi.

En sağda kırmızı ceketli ve yuvarlak metal miğferli iki atlı asker görülmektedir. Bazı askerler yaya olarak bir hana giriyor: Han tabelasında başlangıçta onu Beytüllahim Yıldızı'na bağlayan bir yıldız görülüyordu (Kraliyet Koleksiyonu'ndaki versiyonda üzeri boyalıdır). Askerlerden biri balta kullanıyor, diğerinin elinde koçbaşı olarak kullanabileceği bir kütük vardır; üçü açık bir pencereye tırmanıyor ve biri teberiyle kapıyı tekmeliyor, başının üzerine düşme tehlikesi taşıyan sarkan buz saçağını silkeliyor. Ön planda, sağdan sola doğru ilerleyen bir bebek (bohçaya dönüşmüş), bir anne ve küçük kızından koparılmış; bir asker büyük bir köpeği tutmaktadır. Ve daha solda, ön planda bir asker (üstü buzağı gibi boyanmış) bir çocuğu bıçaklamak üzeredir. En solda başka bir asker bir kadının peşindedir.

Sol ön planda bir grup atlı asker duruyor; ikisi siyah zırhlı, mızraklı, bir trompetçi sarı ceketli ve üçü kırmızı ceketlidir. Bunlardan birinin, Hollanda'daki İspanyol ordusunun sert komutanı olarak bilinen Alba Dükü olması amaçlanmış olabilir: Benzerlik, Genç Brueghel'in sonraki resimlerinde daha da netleşir.