Müftüzade İsmail Hakkı Bey
| Müftüzade İsmail Hakkı Bey | |
|---|---|
| |
| Meclis-i Mebûsan II.(4) dönem mebusu | |
| Seçim bölgesi | 1912 – Siverek |
| 10. Cebel-i Lübnan Sancağı mutasarrıfı | |
| Görev süresi 1917-1918 | |
| Yerine geldiği | Ali Münif Bey |
| Yerine gelen | Mümtaz Bey |
| Beyrut Vilayeti valiliği | |
| Görev süresi 7 Temmuz 1918 - 1 Ekim 1918 | |
| Yerine gelen | Vilayet, Fransız mandasının başlaması ile son bulmuştur |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | 1870 Diyarbakır, Osmanlı İmparatorluğu |
| Mesleği | Bürokrat · siyasetçi |
İsmail Hakkı Bey (1870-?), Osmanlı bürokrat ve siyasetçi.
Diyarbakır ileri gelenlerinden Müftizade Ahmed Sabri'nin oğludur. İstanbul'da Mekteb-i Mülkiye mezunudur. Aldığı eğitim sayesinde Yıldız Sarayı'ndaki mabeyinliğine katip oldu. Padişah II. Abdülhamid'in (h. 1876-1909) 1909'da tahttan indirilmesinden sonra görevden alındı. Ancak İstanbul'un altıncı semtine belediye başkan yardımcılığına getirildi ve şehrin genel idare meclisi üyesi oldu. 1912'de Diyarbekir Vilayeti Siverek seçim bölgesinden Meclis-i Mebûsan mebusu seçildi. Mayıs 1914'te Mısır'daki Osmanlı yüksek komiserliğinin genel sekreteri oldu. 27 Mart 1917'de Cebel-i Lübnan Sancağı mutasarrıflığı, 7 Temmuz 1918'de Beyrut Vilayeti valiliğine atandı. Son görevinden 1 Ekim 1918'de ayrıldı ve Mart 1919'da Beyrut valisi olarak memur listesinden adı silindi.[1]
Cebel-i Lübnan Sancağı mutasarrıflığı[değiştir | kaynağı değiştir]
Lübnan'daki Osmanlı hakimiyeti, selefinin yönetimi sırasında oluşturulan siyasi idare İsmail Hakkı döneminde de devam etti. Bununla birlikte, yeni yöneticinin yerel nüfusa yönelik muamelesi, onların konumlarını ve koşullarını anlama, onlara karşı hoşgörü ve Lübnan'ın koşullarını iyileştirme ile çeşitli açılardan ilerletme eğilimi ile tasvir edilmiştir.[2] İsmail Hakkı dindardı, iyi ahlaka bağlı olarak biliniyordu ve yönetimi sırasında kıtlığın perişan ettiği Lübnan Dağı sakinlerine yapılan gıda kaçakçılığına göz yumdu ve kuşatma altındaki insanların yükünü hafifletmeye çalıştı; zenginleri, savaş sırasında talihsizliklere maruz kalan muhtaçlara yardım etmek için dernekler kurmaya teşvik etti.[2] Bu nedenle Lübnanlılar, İsmail Hakkı'ya karşı olumlu bir bakış açısına sahiptiler ve Osmanlı Hükûmeti'nin, Cebel-i Lübnan Sancağı Mutasarrıflığı görevini üstlenmesinden sadece bir yıl ve birkaç ay sonra Temmuz 1918'de[3] Beyrut valisi olarak tayin etme kararına üzüldüler.
İsmail Hakkı'nın hoşgörülü ve yerel halkın koşullarını anlamasına rağmen, sakinlerinin daha önce hiç yaşamadıkları şiddetli bir ıstırabın yönetimine damgasını vurdu. 1917 yılı gelir gelmez ekonomik kriz doruğa ulaşmış ve Lübnan'ın ekonomik hayatı tamamen değişmişti.[4] Lübnanlıların birçoğu vücutlarını örtmek ve soğuktan korunmak için paçavra giymek zorunda kaldılar ve yakıt bulamamaları nedeniyle zeytinyağıyla yakılan çömlek semerleri kullanmaya geri döndüler,[4] Arap kahvesi yapmak için kahve çekirdeği yerine arpa kavurdular. İnsanların düşüncelerine kaygı hakim oldu, ziyaretler kesildi, partiler ihmal edildi, tatiller önemini yitirdi, hayat sert ve monotonlaştı, korku ve endişe yarattı. Gıda maddelerinin ortadan kalkması ve temin edilememesi nedeniyle birçok Lübnanlı yiyecek bir şey bulamamıştı. Bunun üzerine dağdaki evlerini ve köylerini terk edip çeşitli yerlere dağıldılar, bir kısmı Suriye Çölü'ndeki Bedevi çiftliklerine ulaştı, bir kısmı da Havran'a sığındı ve çoğu Beyrut gibi kıyı şehirlerine gittiler. Trablus ve Sidon'a gittiler ve zenginlerin saraylarının yakınındaki çöplük ve atık yığınlarındaki artıklar aramak için sokaklarına çıktılar. Bazıları sokak kedi ve köpeklerini avlamaya gitti, hatta ölülerini yedi.[4] Raporlar, açlıktan ölmek üzere olan sakinlerin çocukları kaçırdığı, katlettikleri ve yediklerine dair hikâyeler anlatacak kadar ileri gidiyordu. Bu tür olaylar Lübnan Dağı ve yakın bölgelerde meydana geldi.
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Malek Sharif (17 Eylül 2015). "Hakkı, İsmail Bey". International Encyclopedia of the First World War. Freie Universität Berlin. 16 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Kasım 2022.
- ^ a b المصور في التاريخ، الجزء الثامن، دار العلم للملايين، بيروت - لبنان، تأليف: شفيق جحا، بهيج عثمان، منير البعلبكي: عهد المتصرفين الأتراك، صفحة: 32-33
- ^ يا بيروت: المنعطفات الرئيسية في تاريخ بيروت، الفصل الثاني 23 Aralık 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ a b c المصور في التاريخ، الجزء الثامن، دار العلم للملايين، بيروت - لبنان، تأليف: شفيق جحا، بهيج عثمان، منير البعلبكي: المجاعة والمرض وأعمال الإغاثة، صفحة: 49-50