Liste usulü çoğunluk seçim sistemi
Kapalı Listeli Çoğunluk Sistemi[1] veya Liste usulü çoğunluk seçim sistemi,[2] seçmenlerin tek bir aday yerine partilerce belirlenen tek bir listeye oy verilen bir seçim sistemdir. Seçim çevresinde en çok oyu alan parti o seçim çevresindeki tüm sandalyeleri kazanmaktadır. Tek İsimli Tek Turlu Sisteme benzer şekilde, bir partinin seçimleri kazanması için oyların yarıdan fazlasını almasına gerek yoktur. En çok oyu alan parti oy oranı kaç olursa olsun o seçim çevresindeki tüm sandalyeleri kazanmaktadır.
Bu sistem günümüzde Singapur’da kullanılmaktadır. 89 üyeli Singapur Parlamentosunun 76 üyesi Kapalı Listeli Çoğunluk sistemiyle belirlenmekteyken diğer 13 üyesi Tek İsimli Tek Turlu Sistem ile belirlenmektedir. Sistem ayrıca kısmen Senegal’de kullanılmaktadır. 150 üyeli Senegal Parlamentosunun 90 üyesi Kapalı Listeli Çoğunluk Sistemi ile seçilmekteyken diğer 60 üyesi ise tüm ülke tek bir seçim çevresi olacak şekilde nispi temsil sistemi ile belirlenmektedir. Sistem, geçmişte Cibuti, Çad ve Kamerun’da kullanılmıştır. Türkiye'de 1946, 1950, 1954 ve 1957 seçimlerinde uygulanmıştır.
Avantajları[değiştir | kaynağı değiştir]
Kapalı Listeli Çoğunluk Sisteminin uygulanması kolaydır ve siyasi partilerin güçlenmesini teşvik etmektedir. Sistem sayesinde partiler karma listeler oluşturabilmekte, bu da her türlü azınlığın temsilini kolaylaştırmaktadır. Sistem, etnik gruplar arasında dengeli bir dağılım oluşturmaya yardımcı olabilmektedir. Singapur’da pek çok milletvekili geniş bölgeli seçim çevrelerinden seçilmektedir. Bu bölgelere “grup temsilli bölgeler” denilmektedir ve bu seçim çevrelerinde en az bir milletvekili Malay, Hintli ya da diğer azınlık topluluklardan olmak zorundadır.[1]
Dezavantajları[değiştir | kaynağı değiştir]
Kapalı Listeli Çoğunluk Sistemi, Tek İsimli Tek Turlu Sistemin dezavantajlarının çoğuna aynı şekilde sahiptir. Oyların basit çoğunluğunu kazanan bir partinin parlamentonun neredeyse tamamını kazanabildiği durumlarda Tek İsimli Tek Turlu Sistemden daha fazla temsilde adaletten uzaklaşabilmektedir. 1954 Türkiye genel seçimlerinde oyların %58'ini alan Demokrat Parti, parlamentodaki sandalyelerin %93'ünü kazandı. Cibuti’de 1997 seçimlerinde çoğunluğu elde eden parti Parlamentodaki tüm sandalyeleri kazanmıştır. Ülkedeki iki muhalefet partisi ise tek bir sandalye dahi kazanamamıştır.[1]
Kaynaklar[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b c Emrah Hurma (1 Eylül 2020). "Dünyada Seçim Sistemleri" (PDF). TBMM. 18 Nisan 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2023.
- ^ "Milletvekili Genel Seçimleri 1923 - 2011" (PDF). Türkiye İstatistik Kurumu. 1 Haziran 2012. 17 Nisan 2018 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2023.