Laodicea ad Mare
Laodicea (Eski Yunanca: Λαοδίκεια) antik Suriye'de Roma İmparatorluğu'nun bir liman kenti ve önemli bir kolonisidir,[1] modern Lazkiye şehrinin yakınındaydı. Suriye'de Laodicea olarak da anılırdı. Septimius Severus döneminde Roma Suriye'sinin ve MS 528-637 yılları arasında Doğu Roma eyaleti Theodorias'ın başkentiydi.
Tarih
[değiştir | kaynağı değiştir]
Fenikelilerin Ramitha kenti, Yunanlıların Leukê Aktê veya "beyaz sahil" olarak adlandırdıkları, bugünkü Lazkiye limanının bulunduğu kıyı bölgesinde yer alıyordu. Laodicea, adını MÖ dördüncü yüzyılda Selefkî İmparatorluğu'nun yönetimi altında kurulduğunda almıştır: I. Seleukos Nikator tarafından annesi Laodice'nin onuruna verilmiştir. Şehir daha sonra 636 yılında Arapların şehri fethetmesine kadar Romalıların elinde kalmıştır.
Romalı Pompeius, MÖ 64 yılında şehri Ermeni Kralı II. Tigran'dan alarak tüm Suriye'yle birlikte fethetmiş ve daha sonra Jül Sezar şehri "özgür polis" ilan etmiştir. Augustus döneminde bazı Romalı tüccarlar şehre yerleşmek için taşındılar, ancak şehir kültürel olarak her zaman "Yunan" etkisinde kalmıştır. Romalılar limanda, Antik Levant'ın en iyilerinden biri olarak ünlenen bir "Pharum" inşa ettiler; daha sonra Güney Anadolu'dan Berytus ve Şam'a doğru bir Roma yolu oluşturdular ve bu da Laodicea limanından geçen ticareti büyük ölçüde geliştirdi.
Zengin ve iyi inşa edilmiş bir kentten geriye çok az kalıntı kalmıştır (Strab. 16.2.9): sütunlu yapılar, anıtsal bir kemer, lahitler, hepsi modern kent içindedir. Antik yazarlar veya Yunan yazıtlarında bahsedilen kutsal alanlar, hamamlar, amfitiyatro, hipodrom ve sikkelerde tasvir edilen sur kapıları kaybolmuştur... Kent kayalık bir burunda yer almaktadır... Liman dahil, alanı yaklaşık 220 hektardı... Roma döneminde portiklerle çevrili geniş bir cadde, yarımadanın ucundan Antakya'ya giden yolun başladığı kapıya kadar, kentin kuzey-güney yönünde uzanıyordu; buna dik olarak, üç sütunlu cadde doğudan batıya doğru uzanıyordu. Kuzeye giden, kuzeydoğudaki yüksek tepedeki kalenin girişine odaklanmıştı. Ortadaki, Apamea yolunun şehre ulaştığı doğu kapısından geliyordu. Sokak bugün hala 13 monolitik granit sütunun hizalandığı büyük çarşı tarafından işgal ediliyor. Bir tetrapylon, bu ana caddenin N-S caddesiyle kesişimini işaretliyordu. S caddesi limandan başlıyor ve güneydoğudaki uzun dik tepede doğuya doğru son buluyordu. Burada, yanlışlıkla tetrapylon olarak adlandırılan anıtsal dört yönlü bir kemer manzarayı kapatıyordu. Bu kemer, her iki tarafta birer tane olmak üzere, bir taş kubbeyi destekleyen dört yarım daire kemerden oluşuyor. Pilasterlere yerleştirilmiş sütunlar, dört duvar köşkünün köşelerinde payanda görevi görüyor. Çok uzakta olmayan bir yerde, bir caminin içinde, başlıkları ve entablatürlü bir Korint peristilinin köşesi var. GD tepesine karşı inşa edilmiş ve cavea çapı yaklaşık 100 m olan tiyatrodan neredeyse hiçbir şey kalmadı. Princeton: Laodicea ad mare
Liman çevresindeki tepelerde üretilen ve imparatorluğun her tarafına ihraç edilen şaraplar sayesinde şehir büyük bir ekonomik refaha kavuştu. Kent tekstil ürünleriyle ünlüydü. Yahudiye kralı Hirodes, şehre bir su kemeri inşa ettirdi.[2] Laodicea erken Roma döneminden itibaren sikkeler basmıştır, ancak en ünlüleri Severus zamanına aittir.[3]
Birinci yüzyılda Laodicea 'da önemli sayıda Yahudi nüfusu yaşıyordu.[4] Birinci Yahudi-Roma Savaşı sırasında Legio VI Ferrata, komşu Yahudiye'deki isyanı bastırmak için toplanan daha büyük bir orduya katılmadan önce, kışlık karargahı olarak hizmet veren şehirde konuşlanmıştı.[2]
MS 194 yılında, Roma'nın üçüncü yüzyıldaki imparatorluk hanedanlarından Severus Hanedanı döneminde, İmparator Septimius Severus şehre "Metropolis" ünvanını verdi ve daha sonra "Roma Kolonisi" olarak anılacak olan Laodicea'ya Ius Italicum (imparatorluk vergilerinden muafiyet) hakkını tanıdı. Septimius Severus döneminde şehir güçlendirildi ve birkaç yıl boyunca Roma Suriye'sinin başkenti yapıldı: bu dönemde Laodicea yaklaşık 40.000 nüfuslu bir şehir haline geldi ve hatta bir hipodromu bile vardı.
I. Konstantin'den sonra kentte Hristiyanlık hakim din haline geldi ve Laodicea'da, özellikle Bizans döneminde, çok sayıda piskopos ekümenik konseylere katıldı. Sapkın Apollinarus, 4. yüzyılda Laodicea'nın piskoposuydu. O dönemde şehir tamamen Hıristiyandı ancak az sayıda Yahudi yaşıyordu.
MS 494 yılında meydana gelen bir deprem şehre zarar verdi[5] ve ardından I. Justinianus, altıncı yüzyılın başlarında Laodicea'yı Bizans eyaleti " Theodorias "ın başkenti yaptı. Laodicea, Arap fethine kadar bir asırdan fazla başkent olarak kaldı.
Aziz Pavlus Laodikya'yı ziyaret etti ve şehirdeki ilk Hristiyan cemaati kurdu. Laodicea piskoposlukları yavaş yavaş önem kazandılar ama her zaman Antakya patriği'nin yönetimi altındaydılar.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Burns, Ross (30 Haziran 2009). Monuments of Syria: A Guide. I.B.Tauris. ISBN 9780857714893. Erişim tarihi: 11 Haziran 2016 – Google Books vasıtasıyla.
- ^ a b Rogers, Guy MacLean (2021). For the Freedom of Zion: the Great Revolt of Jews against Romans, 66-74 CE. New Haven: Yale University Press. ss. 22, 162, 540. ISBN 978-0-300-24813-5.
- ^ "Featured Coin". 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Haziran 2016.
- ^ "LAODICEA - JewishEncyclopedia.com". 4 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Haziran 2016.
- ^ Noelle Watson, (Ed.) (1996), "Latakia", International Dictionary of Historic Places, Fitzroy Dearborn, ISBN 9781884964039
- Butcher, Kevin. Roman Syria and the Near East Getty Publications. Los Angeles, 2003 0892367156 ([1])
- Ross Burns. Monuments of Syria: A Guide. Publisher I.B.Tauris. New York, 2009 0857714899