Kutsal Havariler Manastırı Muharebesi
| Kutsal Havariler Manastırı Muharebesi | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Kutsal Havariler Manastırı | |||||||
| |||||||
| Taraflar | |||||||
 Ermeni Devrimci Federasyonu |
 Osmanlı İmparatorluğu | ||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||
|
Andranik Ozanyan Kevork Çavuş |
Ferik Paşa Ali Paşa | ||||||
| Güçler | |||||||
|
20 (Andranik'in ordusu)[1] Toplam: 38[2] | 6,000[3] | ||||||
| Kayıplar | |||||||
| 3[4] | 553 [5] | ||||||
Kutsal Havariler Manastırı Muharebesi (Ermenice: Առաքելոց վանքի կռիվը Ařak'elots vank'i křivë), Kasım 1901'de Osmanlı İmparatorluğu'nun Muş kenti yakınlarındaki Kutsal Havariler (Arakelots) Manastırı'nda Osmanlı İmparatorluğu güçleri ile Ermeni milisler arasında gerçekleşen silahlı çatışmadır.
Arkaplan[değiştir | kaynağı değiştir]
19. yüzyılın ikinci yarısına gelindiğinde Muş vadisindeki Ermeni nüfusun yaşam koşulları dayanılmaz hale gelmişti. Merkezi hükümetin resmi ve gayri resmi vergi ve aidatlarına ve Kürt reislerinin geleneksel haraçlarını gasp etmesine ek olarak, yağmacı Kürt aşiretlerine Hamidiye olarak bilinen yarı düzenli Kürt süvari birliklerine dahil edildikten sonra resmi bir statü verildi. Sonuç olarak, binlerce Ermeni çiftçi topraklarını kaybetti ve geçici işçi olarak geçimlerini sağlamaya çalıştı ya da yoksul ve bakımsız koşullarda yaşamak için Konstantinopolis'e ve diğer şehirlere göç etti. Konstantinopolis'in vaat ettiği reformların defalarca başarısızlıkla sonuçlanması, bazı Ermenilerin meşru müdafaa için yerel önlemler almasına yol açtı. Sosyal Demokrat Hınçak Partisi ve Ermeni Devrimci Federasyonu bölgede faaliyet gösteren iki Ermeni siyasi grubuydu. 1894'te Sason'da Ermenilerin katledilmesi ve 1895 ile 1896'da Muş Ovası'nda daha yaygın olarak Hamidiye katliamı olarak bilinen olaylardan sonra, 1880'lerdeki siyasi faaliyet fedai olarak bilinen silahlı özsavunma birliklerine dönüştü. Dağları güvenli sığınaklar ve siyasi ajitasyon alanları olarak kullandılar.[6] 1899'da birçok Ermeni fedayi komutan öldürüldü ve Bitlis Vilayetinin Sasun ilçesindeki tüm bu grupların liderliği Andranik Ozanyan'a verildi. Andranik'in komutası altında otuz sekiz köy vardı.[2]
Muharebe[değiştir | kaynağı değiştir]
Kasım 1901'de Andranik, yaklaşık 30 deneyimli fedayi (aralarında Kevork Çavuş ve Hakob Kotoyan'da var) ve Tsronk köyünden 8 ila 10 kadar köylüyle birlikte dağlardan indi. Türk silahlı kuvvetleri tarafından takip edilen Andranik'in adamları sonunda köşeye sıkıştırıldı ve 20 Kasım'da Muş'un doğusunda bulunan Kutsal Havariler Manastırı'na barikat kurdular.
Ferik ve Ali Paşa komutasındaki yaklaşık 1.200 kişilik beş Türk taburundan oluşan bir alay, müstahkem manastırı kuşatmaya başladı.[7] Bu dönemde soğuk hava ve salgın hastalıklar nedeniyle Türk ordusu ağır kayıplar verdi. On dokuz gün süren kuşatma ve Ermeni Papazlarının yanı sıra Muş muhtarı ve yabancı konsolosların da katıldığı teslim görüşmelerinden sonra Andranik ve adamları Arakelots manastırını gizlice terk etmeyi başardılar ve küçük gruplar halinde yakındaki dağlara geri döndüler.[8] Leon Troçki'ye göre Andranik, kaçışı bir Türk subayı üniforması giyerek organize etti: "tüm muhafızların etrafında dolaştı, onlarla mükemmel bir Türkçe konuştu" ve "aynı zamanda kendi adamlarına çıkış yolunu gösterdi"[2]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Lewon K. Liwlēchean & The Battle of Holy Apostles 2008, s. 40.
- ^ a b c Troçki, Leon (1980). The Balkan wars: 1912-13: the war correspondence of Leon Trotsky (İngilizce). New York: Monad Press. ss. 249-250. ISBN 0909196087.
- ^ Lewon K. Liwlēchean & The Battle of Holy Apostles 2008, s. 57.
- ^ Lewon K. Liwlēchean & The Battle of Holy Apostles 2008.
- ^ Lewon K. Liwlēchean & The Battle of Holy Apostles 2008, s. 55.
- ^ Hovannisian, Richard G (2001). Armenian Baghesh / Bitlis and Taron / Mush. ss. 5-6.
- ^ Ternon, Yves (1990). The Armenians: history of a genocide (İngilizce). s. 114.
- ^ Pasdermadjian, Hrand (1964). A History of Armenia. 17. Cilt. ISSN 0004-2366.