Kuskunkıran Muharebesi

Kuskunkıran Muharebesi
1623-1639 Osmanlı-Safevî Savaşı
Safevî Şahı Safî
Tarih 15 Ekim 1633 Bölge Kuskunkıran, Van, Türkiye Sonuç Stratejik Osmanlı zaferi
Taraflar
Osmanlı Devleti	Safevî Devleti
Komutanlar ve liderler
Damat Murtaza Paşa Demirkazık Halil Paşa	Rüstem Han
Güçler
15-20.000	20-30.000
Kayıplar
Hafif	Ağır

Kuskunkıran Muharebesi, 1623-1639 Osmanlı-Safevî Savaşı'nda evre.

Diyarbakır Beylerbeyi Murtaza Paşa komutasındaki Osmanlı ordusu, Rüstem Han komutasındaki Safevî ordusunu 15 Ekim 1633 tarihinde Van'ın Kuskunkıran kasabası civarında yenerek 4 Eylül 1633'ten beri Safevîlerce kuşatılan Van'ı kurtardı.

Muharebe öncesi

1633 yılında Başkomutan Rüstem Han kumandasındaki Safevî ordusunun Temmuz ayından itibaren toplanarak savunması kuvvetsiz görülen Kars ya da Van üzerine yöneleceğine dair ihtimaller artmıştı.

Diyarbakır Beylerbeyi Murtaza Paşa Osmanlı başkentinden karşı harekât için izin istemiş, ancak kendisine Safevîlerin hamlesini beklemesi emredilmişti. Bununla birlikte, Murtaza Paşa tehlikenin büyüklüğü karşısında bu emri dikkate almayarak Van'a hareket etti ve Erzurum Beylerbeyi Demirkazık Halil Paşa'yı yardıma çağırdı (15 Ağustos).

Eşzamanlı olarak da Safevî ordusu Van'a yöneldi ve 4 Eylül'de Van Kalesini kuşattı. Şah Safî, Rüstem Han'ın takviye birliklere ihtiyacı olabileceğini düşünerek Kazvin'den Tebriz'e geldi (21 Eylül).

Murtaza Paşa ile Halil Paşa komutasındaki eyalet orduları Erciş'te buluştu ve 13 Ekim'de Van'a ulaştı.

Muharebe

Şah Safî, Rüstem Han'dan gelen yardım talebi üzerine Çukur-sad Beylerbeyi Tahmasp Kulu Han'ı 4.000 atlı ve Eşikağası-başı Şamlu Uğurlu Han ve Urmiye Hâkimi Afşar Kelb Ali Han komutasında 10.000 asker sevketti. Bu kuvvetlerin yeni yola çıkmalarına karşılık, Osmanlı ordusunun Van yakınlarına gelmesi Rüstem Han'ı endişelendirdi ve Van Kalesini kuşatan askerlerini metrislerden çıkararak yakınlardaki bir tepeye naklettiği gibi, ordunun ağırlıklarını da Tebriz'e doğru yolladı.

Şah Safî'nin gönderdiği takviye birliklerinin henüz ulaşmamasına rağmen, Rüstem Han hâlâ Osmanlı ordusuna karşı sayı üstünlüğüne sahipti ve buna güvenerek muharebeyi kabul etti. Osmanlı ordusu başlangıçta, dağa çekilen Safevî ordunun üzerine yürüdüyse de bu çekilmenin bir ricat olmadığının anlaşılması üzerine geri dönüldü.

Kuskuran'da mevzilenen Osmanlı ordusunun merkezinde Murtaza Paşa ve birlikleri, sol kanatta Demirkazık Halil Paşa komutasında Erzurum eyalet askerleri ve sağ kanatta Diyarbakır, Rakka ve Van eyalet askerleri yerleşti.

Muharebe, 15 Ekim 1633 sabahı Osmanlı ordusunun taarruzuyla başladı. Bununla birlikte, Halil Paşa komutasındaki sol kanadın hareketsiz kalarak top atışlarıyla yetinmesi ve bu atışların da Safevî hatlarının gerisine düşerek etkisiz kalması nedeniyle ilk taarruz başarılı olmadıysa da,[Murtaza Paşa bu defa merkezden yeni bir taarruza geçti ve Safevî ordusunu geriletmeyi başardı. Bununla birlikte gecenin bastırmasıyla ertesi sabah yeniden hücum etmek üzere taarruzu durdurdu.

Bununla birlikte, ağır kayıplar vermiş Rüstem Han'ın ertesi gün muharebeyi sürdürebilecek gücü kalmadı ve 15-16 Ekim gecesi geri çekilme kararı aldı.

Muharebe sonrası

Rüstem Han'a dönüş yolunda 27 Ekim'de Uğurlu Han, 30 Ekim'de ise Tahmasp Kulu Han komutasındaki birlikler katıldılarsa da, Safevî ordusu mevsimin ilerlemiş olması nedeniyle Van'ı yeniden kuşatmayı düşünmedi ve 20 Kasım 1633'te Tebriz'e ulaştı.

Murtaza Paşa ise Safevî ordusu çekildikten sonra yaklaşık 1.100 Yeniçerinin de mevcudiyetiyle Osmanlı garnizonu tarafından 42 gün boyunca başarıyla savunulan Van kalesine girdi ve İranlıların kale çevresinde açtıkları 62 hendeği doldurtup kale surlarını onarttı. Hakkâri Emirliği'ne Van kuşatması ve Kuskunkıran Muharebesi sırasında Osmanlılara sadık kalan İmadüddin Bey'i atadı ve ordusuyla Diyarbakır'a döndü. Osmanlılar 1633-1634 kışında yeni bir kuşatma olasılığına karşı Van'da büyük çaplı zahire depoladılar.