Kullanıcı mesaj:MUHAMMED Berat Ertuş

Vikipedi'ye hoş geldin MUHAMMED Berat Ertuş!

• Vikipedi, insanlığın tüm bilgi birikimini tarafsız, özgür ve doğrulanabilir bir biçimde sunmayı amaçlayan bir ansiklopedidir. Projenin temel esaslarını 5 temel taş ve Vikipedi ne değildir? sayfasından öğrenebilirsin. Politika özetlerini okuman da yararlı olacaktır.

Bu su soğuk değil. Cesur ol!

• İlk maddeni hemen yazabilirsin! Hata yapmaktan korkma ve cesur ol!
• Vikipedi'de metin biçimlendirme kurallarını hızla öğrenerek deneme tahtanda deneyebilirsin. Biçem El Kitabı ise maddelerin yapısına ilişkin kapsamlı bilgiler verir.
• Vikipedi'de yapacak çok iş var! Bunların listesini Topluluk Portali sayfamızda bulabilirsin.
• Vikipedi'nin lisans politikası uyarınca, bazı istisnalar dışında Vikipedi'ye kendi yazmadığın bir metni eklememen, her şeyi kendi ifadelerinle yazman gerekir. Aynı şekilde lisans durumunu bilmediğin resim ve ortam dosyalarını Vikipedi'ye yüklememen gerekir.
• Tüm soruların için Yardım ve Sıkça Sorulan Sorular sayfaları seni bekliyor. Burada yanıtlanmayan bir sorun varsa Danışma Masası sayfasına başvurabilirsin.
• Kendinle ilgili bilgiler vermek istersen kullanıcı sayfana Babil kutuları koyabilirsin.
• 18 yaşının altındaysan mutlaka çocuk koruma politikasını okumalısın.
• Diğer kullanıcıların "Mesaj" sayfalarına yazarak onlarla iletişime geçebilirsin. Yazdıklarının sonuna ~~~~ koyarak imza atman gerekir. Ayrıca lütfen diğer kullanıcılarla iletişimde nezaketi elden bırakmaman ve kişiye değil içeriğe odaklanman gerektiğini unutma!
• Kolay gelsin!--Karşılayıcı _(mesaj) 12.49, 22 Nisan 2021 (UTC)

SOPHENE KRALLIĞI

M.Ö. 63 Kürdistan – Kürt Krallıkları Sophene (Zaza) & Corduene Sophene Krallığı Dicle ve Fırat nehirlerinin arasından kurulmuĢ bir krallıktır. Ermenistan krallığının güneybatısında olan Sophene Krallığı bir çok kere Ermenilerin, Perslerin ve Romalıların hakimiyetine girmiĢtir. Roma imparatoru Diocletian tarafından feth edilen Sophene Krallığı, Zaza Kürtlerinin coğrafık yerleĢim yeriyle kesiĢmektedir. Bu Sophene Krallığının Zaza Kürtleri tarafından kurulmuĢ olduğu tarihçiler tarafından söylenmektedir. Sophene (ġupan, Supani) krallığı, M.Ö. 95‟te Büyük Ermenistan (Doğu Ermenistan) kralı olan II. Tigran tarafından devrildi. M.Ö. 95 yılında tahta çıkan ve „Büyük‟ ünvanı taĢıyan Tigran‟ın ilk iĢi küçük Sophene krallığını fethetmek oldu. O tarihe dek bağımsız olan Sophene de ilhak edildi ve Ermenistana bağlandı. Ermenice‟de Tsophk adıyla bilinen Sophene Krallığı bugünkü Elazığ-Dersim bölgesine tekabül ediyordu. O dönemde Sophene kralı olan Artanesi tahttan indirdi. Artanes, Zariadres‟in soyundandı. (Plutarch, Lucullus, Bölüm XXI), (Strabo XI. 532) Zariadres I Sophene Kralıydı. M.Ö 201 yılında Büyük Antiochus büyük Ermenistan ve Sopheneyi Ermeni iddia edilen generaller Artaxias ve Zariadresle beraber feth eder. Antiochus, Zariadresi Sophene valise olarak atar. Antiochus‟un Romalılara karĢı M.Ö 201 yılında yenildigi Magnesia (Manisa) savaĢında, Artaxias ve Zariadres ayaklanır. Roma fethiyle Artaxias büyük Ermenistanı, Zariadres de Sophene Krallığını bağımsız olarak yönetmeye baĢlarlar. Kral Zariadres‟in yaptıklarına bakıldığında Zaza Kürdü olduğu izlenimi vermektedir. Zariadres (Zareh) kelimeside Kürtçeden kaynaklanabilir. Zar kelimeside Kürtçe ve Zazaca‟da “Sarı” demektir. Bazı kaynaklara göre Urartu kralı Menua‟nin bölgedeki fetihlerini anlatan Bagin‟deki yazıtta Dersim ve Elazığ yörelerine Supani denmektedir. Bu adın sonraları Sofene (Sophene) Ģekli altında yaĢadıgını görmekteyiz. Zaza Kürtlerinden Pers Kralı Darius da bahsetmektedir.

Pers Ġmparatorluğunun hükümdarlığını yapan Pers Kralı I.Darius (Dara)‟un (M.Ö. 522-486) yaĢamıĢ olup Ortadoğunun birçok ülkesini egemenliği altına almıĢtır. Darius, M.Ö 515 yıllarında Behistun yazıtları olarak ün kazanmıĢ çivi yazısını hazırlatmıĢtır. Darius, yerden 100 metre yükseklikteki kayalıklara yazdığı Behistun kitabesinde Pers tarihinden bahsetmektedir. Behistun kitabesi üç dilde ayrı olarak yazılmıĢtır: Eski Farsça, Elamice ve Babilce. Birinci sütunda Darius M.Ö 515 yıllarında Fırat nehrinin kenarında Zazana adında bir kasaba olduğunu yazmıĢ. Bu kitabede, Dersim (Tunceli) ve Elazığ havalisi “Zazana” adı ile anılmaktadır. Yunanlı Ksenofon‟da bu bölgede (M.Ö. 401 yılında), “SuSa” adında bir Ģehirden bahsedilmektedir. Ki bu Ģehir, Zazalar tarafından kurulduğu izlenimini veren “Sophene” krallığının merkezi olarak kabul edilmektedir. Ünlü Yunanlı tarihçi, felsefeci ve coğrafyacı Strabon (Strabo) M.Ö. 65-M.S 25 yılları arasında yaĢamıĢtır. Strabo‟nun yazdığına göre, Roma imparatoru Pompey, Sophene‟yi Tigran‟dan aldı ve Nero (M.S. 54-68) onu ayrı bir krallık olarak Sohaemus‟a verdi. Sophene, daha sonra ise ayrı bir krallık olarak tarihi kaynaklarda gösterilmeye baĢlanmıĢtır. Yunanlı coğrafyacı Strabo Sophene‟nin baĢkentini Carcathiocerta olarak göstermektedir. Bu Ģehirin Elazığ (Harput) Ģehrine yakın olduğu anlaĢılmaktadır. Carcathiocerta Ģehrinin adı da Harput adıyla benzerlik taĢımaktadır. Yunanlı tarihçi Ptolemy Kürt aĢiretleri hakkında bilgiler vermektedir. Tarihçi Prof. Dr. Mehrdad Ġzadi, Sophene‟yi (ġupani) Elazığ‟in büyük Subhan aĢiretinden saymaktadır. Bu aĢiret halen mevcuttur. Ünlü Suriyeli Arap coğrafyacı Yakut Ġbn Hamavi 1179-1229 yılları arasında yaĢamıĢtır. Aynı zamanda tarihçi, etnografist ve coğrafyacı olan Yakut'un “Mücem ül-Buldan” adlı eseri coğrafya sözlüğü olup, tarihsel, biyografik ve kültürel bilgiler içermektedir. Coğrafyacı Yakut Ġbn Hamavi eserinde Ģu an Ġran ve Irak arasında yaĢayan Feyli Kürtleri olarak bilinen halkdan bahseder: “Feyliler, Ġran ve Irakı ayıran dağlar arasında yaĢarlar. Üstelik fil kadar büyüktürler” diye yazmıĢ. Yakut El Hamavi 12. yüzyılda Sophene‟nin baĢkenti Arsamosata kentinin %25‟inin Ermeniler tarafından meskun tutulmuĢ olduğunu yazmıĢ. Buradan yola çıkarak geriye kalan %70- 75ininde Zaza Kürtleri tarafından mesken tutulmuĢ olduğu anlaĢılmaktadır. Bunun yanısıra Ermeni krallarının Ermeni asimilasyonuda hesaba katıldığında; ilk kurulduğu yıllarda Kürt kenti olduğu da söylenebilir. MUHAMMED Berat Ertuş (mesaj) 13.07, 22 Nisan 2021 (UTC)