Kartal Ovası Muharebesi (1574)
| Kartal Ovası Muharebesi | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Boğdan Seferi (1574) | |||||||
 Cağaloğlu Sinan Paşa | |||||||
| |||||||
| Taraflar | |||||||
 Osmanlı Devleti  Kırım Hanlığı |
 Boğdan Prensliği | ||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||
|
Cağaloğlu Sinan Paşa I. Devlet Giray |
III. Ioan | ||||||
| Güçler | |||||||
|
70.000 asker 25 top |
30.000 asker 45 top | ||||||
| Kayıplar | |||||||
| 2-3.000 asker |
8-10.000 asker yüksek sayıda esir 45 top | ||||||
Kartal Ovası Muharebesi, Osmanlı İmparatorluğu ile isyankâr Boğdan Voyvodası III. Ioan (Kötü Ioan) komutasındaki Boğdan ordusu arasında 10 Haziran 1574 tarihinde Kartal Ovası'nda meydana gelen büyük çaplı çarpışma.
Muharebe öncesi[değiştir | kaynağı değiştir]
Osmanlıların desteğiyle 1572 Şubat'ında Boğdan tahtına çıkan III. Ioan (Kötü Ioan) 1573 yılında Lehistan Krallığı'ndan destek arayışına girdiyse de, Osmanlıların desteğiyle Leh tahtına çıkmış olan Henry de Valois'dan yardım alamadı. Osmanlı Sarayı ise gerek Ioan'ın kuşkulu davranışları gerek adıgeçenin Boğdan'ın zengin boyar ve ayanlarını öldürüp mal varlıklarına el koyması üzerine 1574 yılında Ioan'ı azlederek Eflak Voyvodasının kardeşi IV. Petru'yu Boğdan Voyvodası olarak tayin etti.
Ioan ise başkent Yaş'ta bir ordu toplamaya başladığı gibi, 21 Mart 1574'te Kazak Hetmanı Swiercewski önderliğinde 1.200 atlı askerden oluşan takviyeyle ordusunu güçlendirdi ve Osmanlılara açıkça isyan etmiş oldu.
Muharebe[değiştir | kaynağı değiştir]
Ioan'ın Tuna yakınlarına kadar gelerek nehir boylarındaki köy ve kasabaları tehdit etmesi üzerine, Osmanlı İmparatorluğu Tuna boylarındaki Beyler ile Eflak ile Erdel Prensleri ve Kırım Hanı'na bağlı birlikleri seferber etti. Harekât ise Ioan komutasındaki Boğdan ordusunun kuzeyden ve güneyden kıskaca alınması ve Boğdan'dan kaçış yollarının tıkanması şeklinde planlandı. Buna göre, Erdel Voyvodası askerleri ve toplarıyla Hotin'e gelecek, Bender Sancakbeyi de Erdel askerleriyle Hotin'de buluşarak Lehistan yolunu kapatacaktı. Bu birliklerin komutası ise Kırım Hanı I. Devlet Giray'a verildi.[1] Bu şekilde Hotin'de yaklaşık 38.000 askerlik bir ordu toplandı. Keza, Ioan'ın bir kaleye sığınması ihtimaline karşı bu ordunun istifadesi için Osmanlı donanmasına bağlı kadırgalarla kuşatma aletleri de sevkedildi.
Güneyde ise, Silistre eyaleti ile Köstendil, Niğbolu, Alacahisar ve Vulçıtrın sancaklarının askerleri (yaklaşık 35.000) toplandı. Eflak Voyvodasına ise Eflak-Boğdan sınırındaki Çokaniş'te (Ciorâşti) beklemesi emredildi.[2] İstanbul'dan ise 1.500 tüfekçi ile 25 darbzen topu gönderildi. Bu orduya Cağaloğlu Sinan Paşa komuta ediyordu.
Buna mukabil, Ioan'da önalıcı taarruzda bulundu ve Leh hetmanlarından Osztroczki emrindeki bir birliği Osmanlılarca küçük bir garnizon bırakılmış Bender kalesine hücum ettirdi. Bu birlikler, Kırım ordusunun henüz bölgeye gelmemiş olmasından bilistifade Akkerman'ı da yağmaladı (Akkerman 1484'te II. Bayezid, Bender ise 1538'de Kanuni Sultan Süleyman tarafından Osmanlı topraklarına katılmış eski Boğdan topraklarıydı). Ioan, Osmanlı ordusununun güneydeki hareketlenmesini gözlemlemek için ise Hetman Ieremia Cernǎuţeanul komutasındaki Boğdan atlılarını İsakçı civarına gönderdi. Kendisi ise Kartal Ovası'nda (Kahul) konuşlanarak 30.000 kişilik ordusunu 1.000'erli 30 gruba ayırarak muharebe düzeni aldı.[3]
Cağaloğlu Sinan Paşa komutasındaki Osmanlı ordusu da Kartal Ovası'na ulaşarak 10 Haziran 1574 tarihinde Boğdan ordusuyla karşı karşıya geldi. Muharebenin ilk saatlerinde karşılıklı hücumlarla taraflar kayıplar verirken, Osmanlı harekât planı uyarınca kuzeyden taarruza geçen Kırım atlıları ağırlıklı diğer Osmanlı birliği Boğdan ordusunu iki ateş arasında bıraktı. Ağır kayıplar veren Boğdan ordusundan sağ kalanların bir bölümü bozgun halinde dağılırken, Ioan'a muhalif boyarlar Margul, Büyük Vornik Bilai ve Hetman Slavila ile bağlı birlikler Osmanlı tarafına teslim oldu.[4]
Beraberindeki 200-300 askerle Fokşani'ye sığınan III. Ioan muharebeden sonra takibini sürdüren Osmanlı ordusunca ormanda kuşatıldı ve teslim alındıktan sonra idam edildi.[5]
Muharebe sonrası[değiştir | kaynağı değiştir]
Bozguna uğrayarak dağılan Boğdan ordusunun muharebe meydanında bıraktığı 45 toptan 2'si Kırım Hanı I. Devlet Giray'a verildi, 20'si yeni Boğdan Voyvodası IV. Petru'ya bırakılıp, 23'ü ise Akkirman ve Bender kalelerine gönderildi.
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Başbakanlık Osmanlı Arşivi, MD, sayı.24, sayfa.209, hüküm.551
- ^ Başbakanlık Osmanlı Arşivi, MD, sayı.24, sayfa.210, hüküm.553
- ^ "Osmanlı Devleti ve Eflak-Boğdan İlişkileri (1574-1634)", Yusuf Heper, Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Ocak, 2020), s.111
- ^ "Letopisețul Tarii Moldovei" (Romence), Grigorie Ureche, s. 229-232
- ^ "Letopisețul Tarii Moldovei" (Romence), Grigorie Ureche, s. 232-234