Karadağ Harekatı (1714)
|
Bu madde bir taslaktır. Bu maddeyi geliştirerek veya özelleştirilmiş taslak şablonlarından birini koyarak Vikipedi'ye katkıda bulunabilirsiniz. |
Karadağ Harekâtı, Bosna Beylerbeyi Köprülüzade Numan Paşa'nın Osmanlı İmparatorluğu'na bağlı Karadağ'ın (1710 yılından beri süregiden) isyan halini sona erdiren 1714 tarihli askerî harekâtı.
Osmanlıların askerî harekâtı sonucunda mağlup olan Karadağ'ın isyankâr lideri Danilo'nun Venedik Cumhuriyeti'ne sığınması ve Osmanlıların iade talebinin Venediklilerce reddedilmesi 1714-1718 Osmanlı-Venedik Savaşı'nın başlangıç gerekçelerinden biri oldu.
Harekat öncesi[değiştir | kaynağı değiştir]
1710 yılında Osmanlı-Rus Savaşı başladığında Rus Çarı I. Petro Karadağ’a ajanlar gönderdi ve ayaklanmaya teşvik için bir mesaj iletti.[1] Hersek'te Graçova palankasını ele geçirip Nikşik kalesini kuşatan Karadağlılar, takviye Osmanlı kuvvetlerinin gelmesiyle Çetine'ye geri çekildiler 1711 yılında I. Petro komutasındaki Rus ordusunu kesin bir yenilgiye uğratan Osmanlılar 1712 yılında Karadağ'a odaklandı ve Bosna Beylerbeyi Ahmed Paşa komutasındaki Osmanlı birliği Karadağ'a girerek Çetine'yi ele geçirdi ve Karadağlı aşiretlere bir daha isyan etmeyeceklerine dair senet imzalattıktan sonra çekildi.[2]
Harekat[değiştir | kaynağı değiştir]
Ahmed Paşa'nın 1712'deki harekâtı sırasında Venedik'e sığınan Karadağ lideri Danilo 1713'te Karadağ'a dönerek aşiretleri yeniden ayaklandırması üzerine, yeni Bosna Beylerbeyi Köprülüzade Numan Paşa 1714 Mayıs'ında ayaklanmayı bastırmakla görevlendirildi.
Numan Paşa'nın emrine Bosna, İzvornik, Klis, İşkodra, Ohri, Dukakin, Prizren, İlbasan ve Vulçıtrın sancaklarının tımarlı sipahileri verildi. Hazırlık süresinin uzaması üzerine Osmanlı Sarayı Numan Paşa'yı uyardı.[3]
Bunun üzerine harekete geçen Numan Paşa komutasındaki Osmanlı birliği, askerî harekâtı Karadağ'ın kaçışlarını önlemek amacıyla Osmanlı-Venedik sınırından Çetine'ye doğru icra etti. Osmanlı birliği Karadağ kuvvetlerini tam bir hezimete uğratarak Çetine’ye girdi ve burayı tahrip etti.[4]
Osmanlıların önünde kaçan Karadağlılar ise ulaşılması güç alanlara gitti ya da Venedik'e sığındı. Bununla birlikte, Köprülüzade Numan Paşa, başkentten aldığı emir doğrultusunda sıcak takibe girişmedi ve Venedik topraklarına girmediyse de, Venediklilerin Karadağlı asileri muhafaza ve müdafaa ettiklerini İstanbul'a bildirdi.[5]
Harekat sonrası[değiştir | kaynağı değiştir]
Osmanlı gücünün azalmasının da etkisiyle ortaya çıkan ayaklanmalar giderek Karadağ’ı bağımsızlığa götürdü. Rus etkisi hâkim hale geldi. Çar II. Petro ilk defa olarak Karadağlılar’ın hükümdarı unvanını aldı. Ancak bu bağımsızlık 1878’deki Berlin Kongresi’ne kadar milletlerarası camia tarafından tanınmadı. Bu süre zarfında Ruslar Karadağ’ın idaresinde yeni düzenlemeler yaptılar. Osmanlılar’ın elinde bulunan Podgoriça’ya karşı yapılan saldırılar Osmanlı kuvvetlerinin Karadağ’a girmesine yol açtı. 1838’de iki taraf arasında imzalanan antlaşmayla Hersek-Dalmaçya sınırı yakınındaki Grahova arazisi tarafsız hale getirildi. II. Danilo’nun (Osmanlı hükûmetiyle tâbilik bağlarını kesmesi, Osmanlılar’a karşı baş gösteren hareketlenmeler üzerine Ömer Paşa kumandasındaki bir ordu Karadağ’a girdi. Avusturya, Karadağ’ın muhtariyetini tehdit eden bu hareketi protesto etti. Bunun üzerine 1853 Martında sınırlardaki mevcut durumun geçerli olması şartıyla bir antlaşma yapıldı. Kırım Harbi sonrasında toplanan Paris Kongresi’ne başvuran Karadağlılar, Osmanlılar’ın hiçbir zaman topraklarına hâkim olamadığı ve sürekli bir savaş halinin bulunduğunu ileri sürerek istiklâllerinin tasdikini, ayrıca Arnavutluk ve Hersek’ten bazı toprakların kendilerine verilmesini istedilerse de bu hususta herhangi bir karar alınmadı. 1858’de mücadele yeniden başladı. Hüseyin Paşa kuvvetleri Grahova’da Karadağlılar’a mağlûp oldu. Bunun üzerine 1859’da İstanbul’da toplanan elçiler tarafsız arazi olan Grahova’nın ve yakınındaki toprakların Karadağ prensliğine verilmesini kabul etti. 1861’de Hersek’te çıkan isyan hareketi Karadağlılar tarafından desteklenince Osmanlı kuvvetleri 1862 baharında iki kol halinde Karadağ’a girdi. Karadağ Prensi II. Nikola Osmanlılar’la anlaşma yapmak zorunda kaldı ve Osmanlı isteklerini kabul etti. Fakat Rusya’yı harekete geçirerek İşkodra’yı Hersek’e bağlayan ve Karadağ’dan geçen yol üzerinde Osmanlı kuvvetlerinin yerleştirildiği kuleleri yıktırttı.
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "Osmanlı İsyanlarında Yabancı Parmağı, Bir İmparatorluk nasıl Parçalandı?", Süleyman Kocabaş, Vatan Yayınları (2009), s.11-16
- ^ "A Short Review of the History of Montenegro, Montenegro in Transition" Serbo Rastoder, Baden (2003), s.115.
- ^ "Karadağ'ın Osmanlı Egemenliğine Karşı Mücadelesi (1830-1878)", Ali Gökçen Özdem, Fırat Üniversitesi, Elazığ (2012), s.69-70
- ^ "Montenegro", Ali Suavi Ali, Imprimerie Victor Goupy, Paris (1876), s.10
- ^ "Realm of the Black Mountain, A History of Montenegro", Elizabeth Roberts, Horst&Company, Londra (2007), s.142