Velika Saldırıları
| Velika Saldırıları | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Plav ve Gusinye Muharebeleri | |||||||
42°39′52″N 19°57′22″E / 42.6644°K 19.9561°D
| |||||||
| Taraflar | |||||||
 Karadağ |
Prizren Birliği (El altından destekleyenler: Osmanlı İmparatorluğu yöneticileri) | ||||||
| Çatışan birlikler | |||||||
| Arnavut düzensiz birlikleri | ||||||
Velika saldırıları veya Velika Muharebesi Berlin Kongresi sonrasında Arnavut düzensiz birlikleri tarafından gerçekleştirilen bir dizi saldırıdır.
Arka plan[değiştir | kaynağı değiştir]
Berlin Kongresi kararlarına göre Plav ve Gusinye (o zamanlar Osmanlı İmparatorluğu'nun İşkodra Vilayeti) toprakları Karadağ'a verildi. Yine de Osmanlılar, bu duruma karşı çıkan Arnavutları destekleyip, Karadağ'ın Plav ve Gusinye'yi ele geçirmesi için gerekli koşulları sağlamadı. Resmi olarak kongre kararlarına saygı gösterme niyetindeydiler, ancak gerçekte Osmanlılara bağlı pek çok yönetici haksız olduğunu düşündüğü bu karara karşı Berlin Kongresi'nde üstlendikleri yükümlülükleri yerine getirmekten kaçındı ve el altından Arnavutların kurduğu Prizren Birliği'ni desteklediler.[1][2] Öyle ki Osmanlı'nın İşkodra valisi, Karadağ'a karşı direnmeleri için Gusinye'nin yerel Müslüman halkına mühimmat bile gönderdi.[3]
Giriş[değiştir | kaynağı değiştir]
Ekim 1879'a kadar Karadağ kuvvetleri direnişle karşılaşmadan Gusinye'ye yürüyebildi. Karadağ böyle bir sefer için kuvvet hazırladığında, Osmanlılar olası çatışmalardan kaçınmak bahanesiyle bunu durdurmak için Büyük Güçler nezdinde müdahalede bulundu. Osmanlı askeri subayı Muhtar Paşa isyan eden Arnavutları durdurmak için Kasım 1879'da 15 taburla Prizren'e geldi. Osmanlılar Karadağ'a bu kuvvetlerin sadece Plav ve Gusinye'nin Karadağ'a barışçıl bir şekilde devredilmesini sağlamak için kullanılacağını bildirmiş, Karadağ da bu bilgi üzerine kuvvetlerinin bir kısmını terhis etmiştir.Ancak Osmanlılar Arnavutların üzerine gitmediler. Bu arada yaklaşık 15.000 Arnavut düzensiz milisi Gusinye'de toplandı.[4] İstanbul'daki İngiliz Büyükelçisi Austen Henry Layard, hükûmetine Babıali'nin silahlı Arnavutların Gusinye bölgesine akınını önlemek için hiçbir şey yapmadığını bildirdi ve sonuçlardan Babıali'nin sorumlu tutulacağını vurguladı.[5]
Milovan Đilas, kuzey Arnavut aşiretlerinin Plav ve Gusinje'deki Lim nehri boyunca uzanan verimli ovaya yönelik toprak istekleri olduğunu vurgulamıştır. Berlin Kongresi'nden sonra amaçları, Karadağ'ın resmi makamları burayı sıkı bir şekilde kontrol altına almadan önce vadiye inmekti.[6] Saldırılarda Arnavutlar ilk başta yenilselerde sonrası başarılar elde ettiler ancak yine de Arnavutlar hedeflediği sonuca ulaşamadı
Sonrası[değiştir | kaynağı değiştir]
Novšiće Muharebesi[değiştir | kaynağı değiştir]
Prizren Birliği'ne bağlı ancak bağımsızlık yanlısı kanattan çok islamcı kanattan olan Gusinyeli Ali Paşa komutasındaki Arnavut birlikleri Osmanlı yöneticilerinden gizlice destek alıp Karadağ Ordusunun tekrar karşısına çıktılar ve Novosice'de Karadağ birliklerini bozguna uğrattılar.
Murino Muharebesi[değiştir | kaynağı değiştir]
Murino'daki muharebe Novšiće muharebesinden (4 Aralık 1879) yaklaşık bir ay sonra, Osmanlı yüksek komutanlığı ilhaka karşı yerel direnişi yatıştırmak için Manastır'dan Ahmed Muhtar Paşa komutasında birlikleri göndermeye hazırlanırken meydana geldi. Karadağ kuvvetleri Pepići'den Plav yakınlarındaki Meteh'teki mevzilere doğru ilerlerken Prizren Birliği tarafından önleri kesildi. Çatışmadan sonra Karadağ kuvvetleri Andrijevica yakınlarındaki Sutjeska'ya çekildi ve Arnavut düzensizler Vasojevići yerleşimlerini, Velika, Ržanica ve Pepići'yi yakıp yıktı. Savaştan sonra her iki taraf da zafer kazandığını iddia etti.
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Glasnik Cetinjskih Muzeja. Bulletin des Musées de Cétigné. 1968. s. 170.
... Arnavutlar, Türk yetkililer başta Plav ve Gueinja olmak üzere bazı bölgeleri Karadağ'a bırakmamak için direnmek zorunda kaldılar. Novšići'de bile Karadağ ordusunun Arnavutlarla birlikte silahlı eukoba'ları vardı. (Албанаца, постре- кавана је рд турских власти на отпор ради избјегавања уступаља Црнрј Гори одређених територија, лрије свега Плава и Гуеиња. Било је оружаних еукоба црногорске војске са Албанцима, кар на Новшићима) ...
- ^ Medunarodni naucni skup povodom 100-godisnijce ustanaka u bosni i hercegovini, drugim balkanskim zemjama i istonoj krizi 1875-1878. Akademija naukа. 1977. s. 297.
- ^ Istorijski časopis. Institut. 1961. s. 151.
... Gusinye bölgesi Karadağ'a ait olmamasını sağlamak üzere İşkodra Valisi Hüseyin Paşa, halka dağıtılmak üzere Gusinye'ye cephane gönderdi. (све да област Гусиња не припадне Црној Гори. Скадарски валија Хусеин-паша упу- ћивао је муницију у Гусиње да се раздијели становништву...)
- ^ Vuković, Gavro; Tomović, Slobodan (1996). Memoari vojvode Gavra Vukovića. Obod. ISBN 978-86-305-0260-6.
- ^ Office, Great Britain. Foreign (1879). Further Correspondence Respecting the Affairs of Turkey. s. 103.
...Gusinye'ye doğru yola çıktıklarını ve Türk yetkililerin bu çetelerin gidişini engellemek için hiçbir adım atmadıklarını söyledi. Sir A. Sandison'a derhal bu bilgiyi Sawas Paşa'ya iletmesini ve Ekselansları ile bu konuda çok güçlü bir şekilde konuşmasını, bu işlemlerin sonucunda herhangi bir şey olursa Babıali'nin sorumlu tutulacağını belirtmesini söyledim.(...place for Gusinje, and that the Turkish authorities were taking no steps to prevent the departure of these bands. I at once directed Sir A. Sandison to communicate this information to Sawas Pasha, and to speak very strongly to his Excellency on the subject, pointing out that, if anything should happen in consequence of these proceedings, the Porte will be held responsible.)
- ^ Djilas, Milovan (1994). Izgubljene bitke. Prosveta. s. 513. ISBN 9788607008407.