İçeriğe atla

Kardiyak tamponad

Vikipedi, özgür ansiklopedi
(Kalp tamponadı sayfasından yönlendirildi)
Kardiyak tamponad
Diğer adlarPerikardiyal tamponad
Kanser sonucunda gelişen çok büyük bir perikardiyal efüzyonun sonucunda gelişen tamponadın ultrasonda görünümü. Kapalı ok - kalp; açık ok - efüzyon
UzmanlıkKalp ve damar cerrahisi
BelirtilerNefes darlığı, halsizlik, sersemlik, öksürük,[1] göğüs ağrısı
SüreAni veya daha kademeli gelişir[2]
NedenleriKanser, böbrek yetmezliği, göğüs travması, perikardit, tüberküloz[1][2]
TanıSemptomlar ve kalp ultrasonu ile konur[2]
TedaviDrenaj (perikardiyosentez, perikardiyal pencere, perikardiyektomi)[2]
SıklıkYılda 10,000'de 2 (ABD)[3]

Kardiyak tamponad veya perikardiyal tamponad,[4] perikardiyumda sıvı birikmesi (kalbin etrafındaki kese) sonucu kalbin sıkışmasıdır.[2] Başlangıcı ani veya kademeli olabilir.[2] Bulgu olarak genellikle obstrüktif şokta görülen nefes darlığı, halsizlik, sersemlik ve öksürük görülür.[1] Göğüs ağrısı görülebilir. Diğer görülen bulgular altta yatan sebebe bağlı olabilir.[1]

Kardiyak tamponadın en sık sebepleri arasında kanser, böbrek yetmezliği, göğüs travması, miyokardiyal enfarktüs ve perikardit sayılabilir.[2][5] Diğer sebepler arasında bağ doku hastalıkları, hipotiroidi, aort rüptürü, otoimmün hastalık ve kardiyak cerrahinin komplikasyonları vardır.[2][6] Afrika'da, tüberküloz göreceli olarak sık bir sebeptir.[1]

Düşük kan basıncı, jugüler venöz distansiyon veya kalp seslerinin duyulamaması (birlikte Beck triadı olarak bilinir) sonucunda tanıdan şüphelenilebilir.[1][2][7] Enflamasyona bağlı olarak bazı vakalarda perikardiyal sürtünme sesi işitilebilir.[2] Tanı ayrıca elektrokardiyogram (EKG) değişiklikleri, göğüs grafisi veya kalp ultrasonu ile desteklenebilir.[2] Eğer sıvı miktarı yavaş yavaş artarsa perikardiyal kese 2 litreden fazla sıvıyı tutacak kadar genişleyebilir; ancak, eğer artış ani gelişirse, 200 mL kadar sıvı dahi tamponada sebep olabilir.[2]

Tamponad bir tıbbi acildir.[5] Semptomatik olduktan sonra, drenaj şarttır.[8] Bu, perikardiyosentez, perikardiyal pencere oluşturmak için cerrahi veya perikardiyektomi şeklinde yapılabilir.[2] Drenaj aynı zamanda enfeksiyon veya kanser ihtimallerini elemek için de gerekebilir.[8] Ayrıca tedavide dobutamin veya düşük kan hacmi olanlarda intravenöz sıvı kullanılabilir.[1] Az semptomu olan ve korkutucu özellik göstermeyenlerde yakın takip tercih edilebilir.[2] Tamponadın sıklığı belirsizdir.[9] ABD'de bir tahmini değer olarak yılda 10,000'de 2 belirlenmiştir.[3]

Belirti ve bulgular

[değiştir | kaynağı değiştir]

Gelişimi ani (akut) veya daha kademeli (subakut) olabilir.[2][10] Belirti olarak genellikle obstrüktif şokta görülen nefes darlığı, halsizlik, sersemlik, öksürük[1] ve aynı zamanda Beck triadına (juguler ven distansiyonu, kalp seslerinin alınmaması ve hipotansiyon) rastlanılabilir. Göğüs ağrısı görülebilir. Diğer bulgular altta yatan sebebe bağlı olabilir.[1]

Şokun diğer genel bulguları (hızlı kalp atımı, nefes darlığı ve bilinç bozukluğu gibi) görülebilir. Ancak, bu belirtiler bazı vakalarda görülmeyebilir. Hızlı kalp atımı, normalde beklense de, üremi veya hipotiroidisi olan hastalarda görülmeyebilir.[1]

Sebepleri

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kardiyak tamponad, büyük veya kontrol edilememiş bir perikardiyal efüzyon (perikardiyumun içinde sıvı birikmesi) sonucu gelişir.[11] Bu genellikle göğüs travmasının (künt veya delici) sonucunda olmakla birlikte,[12] ayrıca miyokard enfarktüsü, miyokardiyal rüptür, kanser (en sık Hodgkin lenfoma), üremi, perikardit, kardiyak cerrahi,[11] nadiren retrograd aort diseksiyonu,[13] veya antikoagülan kullanımı sonucunda da gelişebilir.[14] Efüzyon ani (travma veya miyokard rüptüründe olduğu gibi) veya zamana daha kademeli olarak yayılacak (kanserdeki gibi) şekilde gelişebilir. Biriken sıvı genellikle kandır, ancak bazı durumlarda püy de görülebilir.[11]

Cerrahi

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kalp cerrahisinden sonraki ilk 7 gün, kardiyak tamponada en sık ortam hazırlayan durumlardan biridir.[15] Kalp cerrahisinden sonra, kanı boşaltmak için göğüs tüpleri yerleştirilir. Ancak kan bu göğüs tüplerinde pıhtı oluşturmaya meyillidir. Göğüs tüplerinden biri tıkandığında, boşaltılması gereken kan kalbin etrafında birikerek tamponada sebep olabilir.[16]

Patofizyoloji

[değiştir | kaynağı değiştir]
Perikardiyumun kanla dolduğu bir durum olan hemoperikardiyum, kardiyak tamponadın sebeplerinden birisidir.

Kalbin etrafını saran çift tabakalı bir kese olan perikardiyum, dışta fibröz bir perikardiyum tabakası ve içte çift katmanlı seröz perikardiyum tabakasından oluşur.[17] İki seröz perikardiyum katmanı arasında perikardiyal boşluk bulunur ve bu boşluk kalp kasıldığında sürtünmeyi önleyen kayganlaştırıcı seröz sıvı ile doludur.[18] Kalbin dış tabakası, kolaylıkla esnemeyen fibröz dokudan oluşur,[19] bu yüzden fazladan sıvı perikardiyal boşluğa dolmaya başladığında, basınç artmaya başlar.[11] Sonuç olarak, kalp tam olarak gevşeyememesi nedeniyle sıkışır.[20]

Eğer sıvı birikmeye devam ederse, devamında olan her diyastolik süreçte ventriküllere daha az kan dolar. Sonuçta, kalp üzerinde artan basınç septumu sol ventriküle doğru bükerek atım hacminin (stroke volüm) azalmasına sebep olur.[11] Bu durum obstrüktif şok gelişmesine sebep olur ve eğer tedavisiz kalırsa, kardiyak arrest gelişebilir (genellikle nabızsız elektriksel aktivite olarak kendini gösterir).[21] Atım hacmindeki (stroke volüm) azalma ayrıca kardiyak debide (kardiyak output) azalmaya sebep olabilir ve böylece taşikardi ve hipotansiyon gözükebilir.[20]

Tanı

[değiştir | kaynağı değiştir]
Kalbin kardiyak tamponadı gösteren bir ultrasonu.[22]

Beck triadı olarak bilinen üç klasik belirti, düşük kan basıncı, jugüler venöz distansiyon ve boğuk kalp sesleridir.[23] Diğer belirtiler arasında pulsus paradoksus (nefes almayla arteriyel kan basıncının 10 mmHg düşmesi),[11] ve elektrokardiyogramda ST segment değişiklikleri sayılabilir,[23] ve ayrıca düşük voltajlı QRS kompleksleri gözlenebilir.[14]

Tıbbi görüntüleme

[değiştir | kaynağı değiştir]

Tamponada genellikle radyografik olarak tanı konulabilir. Tercih edilen tanısal test olan ekokardiyografi, genel olarak genişlemiş bir perikardiyumu veya çökmüş haldeki ventrikülleri gösterir. Büyük bir kardiyak tamponad, göğüs x-rayi üzerinde daha küre şeklinde bir kalp olarak gözükebilir. Nefes alım sırasında, torasik kavitedeki negatif basınç, sağ ventrikülde artmış basınca sebep olur. Sağ ventriküldeki bu artmış basınç, interventriküler septumun sol ventriküle doğru bükülmesine yol açıp, sol ventrikülün daha az dolabilmesine sebep olur. Aynı zamanda, sağ ventrikül hacmi belirgin şekilde azalmış olup, bazen ventrikül çöker.[14]

  • Kardiyak tamponadlı bir kişinin kalbinin apikal ultrason görüntüsü. Sağ atriumun sistolde nasıl çöktüğüne dikkat ediniz.[22]
  • Kardiyak tamponadlı bir kişide inferior vena cavanın (IVC) ultrason görüntüsü. IVCnin büyüklüğüne ve nefes almayla çok az etkilenmesine dikkat ediniz.[22]

Ayırıcı tanı

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kardiyak tamponada ilk tanıyı koymak zor olabilir, çünkü fazlaca ayırıcı tanısı vardır.[10] Ayrım bulgulara dayalı olası tanıları, gelişim zamanını, travma mekanizmasını ve hasta hikâyesini içerir. Ani gelişen kardiyak tamponad plevral efüzyona, şoka, pulmoner emboliye ve tansiyon pnömotoraksa benzerlik gösterir.[10][12]

Eğer bulgular daha kademeli olarak belirdiyse, ayırıcı tanı akut kalp yetmezliğini içermelidir.[24]

Eğer travma sonucu bir kişide nabızsız elektriksel aktivite olup, hipovolemi veya tansiyon pnömotoraks gözükmüyorsa, en olası tanı kardiyak tamponaddır.[25]

Göğüs ağrısında geniş kapsamlı ayırıcı tanının oluşturduğu tanısal zorluğa ek olarak, hastanın zayıf veya baygın halde oluşu tanıyı daha da zorlaştırır. Örneğin, hızlı solunum, eforla nefes almada zorlanma ve dinlenmeye geçince hava açlığı anahtar bir tanısal bulgu olabilir, ancak baygın veya konvülsiyon geçiren hastadan bu bilgiyi almak mümkün olmayabilir.[1]

Tedavi

[değiştir | kaynağı değiştir]

Hastane öncesi bakım

[değiştir | kaynağı değiştir]

İlk bakım genellikle oksijen verilmesi ve monitörizasyon yapılması gibi, destekleyici tarzdadır. Hastane öncesinde şokun genel tedavisi dışında pek bir tedavi uygulanamaz. Bazı ekipler acil torakotomi ile penetran göğüs yaralanması sonucu gelişen perikardiyumdaki pıhtılaşmayı çıkarmışlardır.[kaynak belirtilmeli]

Hızlı tanı ve tedavi tamponadda sağkalım için çok önemlidir. Bazı hastane öncesi kuruluşların perikardiyosentez imkanı sağlayan, hayat kurtarıcı tesisleri olabilir. Eğer kişi zaten kardiyak arrest geçirdiyse, sadece perikardiyosentez sağkalımı sağlamaz ve hastanın bir hastaneye hızlıca taşınması daha doğru yaklaşımdır.[kaynak belirtilmeli].

Hastane yönetimi

[değiştir | kaynağı değiştir]

Hastanede ilk yaklaşım perikardiyosentezdir.[12] Bu işlem ciltten perikardiyuma bir iğne geçirerek altta yatan sıvıyı, ideal olarak ultrason eşliğinde aspire etmeyi içerir. Bu işlem interkostal araklıkların lateralinden (yan), genelde beşinci aralıktan veya bir subksifoid yaklaşım ile gerçekleştirilir.[26][27] Sol parasternal yaklaşım, sternumun 3 ila 5 cm solundan başlanarak ve sol arteria thoracica internadan kaçınarak, beşinci interkostal aralıktan yapılır.[28] Genellikle, resüsitasyon döneminde hastada bir kanül bırakılır, böylece ihtiyaç duyulması halinde prosedür tekrar gerçekleştirilebilir. Eğer uygun imkanlar varsa, acil bir perikardiyal pencere açılabilir[12] böylece perikardiyum kesiyle açılarak sıvının boşalması sağlanır. Hastanın stabilize olmasından sonra, kanama kaynağını mühürlemek ve perikardiyumu onarmak için cerrahi yapılır.[kaynak belirtilmeli]

Kalp cerrahisini takiben, göğüs tüpünden gelen miktar takip edilir. Eğer drenaj hacmi azalır ve kanın basıncı düşerse, bu göğüs tüpü tıkanması sonucu gelişen bir tamponada işaret edebilir. Bu durumda, kişi acil ameliyat için tekrar ameliyathaneye alınır.[kaynak belirtilmeli]

Eğer agresif şekilde tedavi hızlıca sağlandıysa ve bir komplikasyon gelişmezse (şok, AMI veya aritmi, kalp yetmezliği, anevrizma, kardit, emboli veya rüptür) veya hızlıca durum kontrol altına alındıysa, o zaman sağkalım belirgin bir olasılığa sahiptir.[kaynak belirtilmeli]

Epidemiyoloji

[değiştir | kaynağı değiştir]

Tamponadın sıklığı belirsizdir.[9] ABD'de bir tahmin sıklığı yılda 10,000'de 2 olarak belirlemiştir.[3] Göğsünden bıçaklanan veya silahla yaralananların %2'sinde geliştiği tahmin edilmektedir.[29]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ a b c d e f g h i j k Spodick, DH (14 Ağustos 2003). "Acute cardiac tamponade". The New England Journal of Medicine. 349 (7): 684-90. doi:10.1056/NEJMra022643. PMID 12917306. 
  2. ^ a b c d e f g h i j k l m n o Richardson, L (November 2014). "Cardiac tamponade". Journal of the American Academy of Physician Assistants. 27 (11): 50-1. doi:10.1097/01.jaa.0000455653.42543.8a. PMID 25343435. 
  3. ^ a b c Kahan, Scott (2008). In a Page: Medicine (İngilizce). Lippincott Williams & Wilkins. s. 20. ISBN 9780781770354. 2 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  4. ^ "Arşivlenmiş kopya". 9 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2022. 
  5. ^ a b "Cardiac Tamponade - Injuries and Poisoning". Merck Manuals Consumer Version. 22 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Mayıs 2020. 
  6. ^ Schiavone, WA (February 2013). "Cardiac tamponade: 12 pearls in diagnosis and management". Cleveland Clinic Journal of Medicine. 80 (2): 109-16. doi:10.3949/ccjm.80a.12052. PMID 23376916. 
  7. ^ Khandaker, MH; Espinosa, RE; Nishimura, RA; Sinak, LJ; Hayes, SN; Melduni, RM; Oh, JK (June 2010). "Pericardial disease: diagnosis and management". Mayo Clinic Proceedings. 85 (6): 572-93. doi:10.4065/mcp.2010.0046. PMC 2878263 $2. PMID 20511488. 
  8. ^ a b Sagristà-Sauleda, J; Mercé, AS; Soler-Soler, J (26 Mayıs 2011). "Diagnosis and management of pericardial effusion". World Journal of Cardiology. 3 (5): 135-43. doi:10.4330/wjc.v3.i5.135. PMC 3110902 $2. PMID 21666814. 
  9. ^ a b Bodson, L; Bouferrache, K; Vieillard-Baron, A (October 2011). "Cardiac tamponade". Current Opinion in Critical Care. 17 (5): 416-24. doi:10.1097/mcc.0b013e3283491f27. PMID 21716107. 
  10. ^ a b c Stashko, Eric; Meer, Jehangir M. (2019), "Cardiac Tamponade", StatPearls, StatPearls Publishing, PMID 28613742, 13 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 2 Ağustos 2019 
  11. ^ a b c d e f Porth, Carol; Carol Mattson Porth (2005). Pathophysiology: concepts of altered health states (7. bas.). Hagerstwon, MD: Lippincott Williams & Wilkins. ISBN 978-0-7817-4988-6. 
  12. ^ a b c d Gwinnutt CL, Driscoll PA (2003). Trauma Resuscitation: The Team Approach (2. bas.). Oxford: BIOS. ISBN 978-1-85996-009-7. 
  13. ^ Isselbacher EM, Cigarroa JE, Eagle KA (Nov 1994). "Cardiac tamponade complicating proximal (retrograde) aortic dissection. Is pericardiocentesis harmful?". Circulation. 90 (5): 2375-8. doi:10.1161/01.CIR.90.5.2375. PMID 7955196. 
  14. ^ a b c Longmore, J. M.; Murray Longmore; Wilkinson, Ian; Supraj R. Rajagopalan (2004). Oxford handbook of clinical medicine (6. bas.). Oxford [Oxfordshire]: Oxford University Press. ISBN 978-0-19-852558-5. 
  15. ^ Carmona, Paula; Mateo, Eva; Casanovas, Irene; Peña, Juan J.; Llagunes, Jose; Aguar, Federico; De Andrés, Jose; Errando, Carlos (2012). "Management of Cardiac Tamponade After Cardiac Surgery". Journal of Cardiothoracic and Vascular Anesthesia. Elsevier BV. 26 (2): 302-311. doi:10.1053/j.jvca.2011.06.007. ISSN 1053-0770. PMID 21868250. 
  16. ^ Vistarini, Nicola; Gabrysz-Forget, Fanny; Beaulieu, Yanick; Perrault, Louis P. (2016). "Tamponade Relief by Active Clearance of Chest Tubes". The Annals of Thoracic Surgery. Elsevier BV. 101 (3): 1159-1163. doi:10.1016/j.athoracsur.2015.10.098. ISSN 0003-4975. PMID 26897195. 
  17. ^ Sharma, Nitish K.; Waymack, James R. (4 Ağustos 2021). "Acute Cardiac Tamponade". StatPearls. PMID 30521227. Erişim tarihi: 22 Kasım 2021. 
  18. ^ Vogiatzidis, Konstantinos; Zarogiannis, Sotirios G.; Aidonidis, Isaac; Solenov, Evgeniy I.; Molyvdas, Paschalis-Adam; Gourgoulianis, Konstantinos; Hatzoglou, Chrissi (18 Mart 2015). "Physiology of pericardial fluid production and drainage". Frontiers in Physiology. 6: 62. doi:10.3389/fphys.2015.00062. PMC 4364155 $2. PMID 25852564. 
  19. ^ Patton KT, Thibodeau GA (2003). Anatomy & physiology (5. bas.). St. Louis: Mosby. ISBN 978-0-323-01628-5. 
  20. ^ a b Stashko, Eric; Meer, Jehangir M. (2021), "Cardiac Tamponade", StatPearls, Treasure Island (FL): StatPearls Publishing, PMID 28613742, 13 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 24 Kasım 2021 
  21. ^ Standl, Thomas; Annecke, Thorsten; Cascorbi, Ingolf; Heller, Axel R.; Sabashnikov, Anton; Teske, Wolfram (3 Şubat 2019). "The Nomenclature, Definition and Distinction of Types of Shock". Deutsches Ärzteblatt International. 115 (45): 757-768. doi:10.3238/arztebl.2018.0757. PMC 6323133 $2. PMID 30573009. 
  22. ^ a b c Smith, Ben (27 Şubat 2017). "UOTW#78 - Ultrasound of the Week". Ultrasound of the Week. 13 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2017. 
  23. ^ a b Holt L, Dolan B (2000). Accident and emergency: theory into practice. Londra: Baillière Tindall. ISBN 978-0-7020-2239-5. 
  24. ^ Chahine, Johnny; Alvey, Heidi (2019), "Left Ventricular Failure", StatPearls, StatPearls Publishing, PMID 30725783, 28 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 2 Ağustos 2019 
  25. ^ American College of Surgeons Committee on Trauma (2007). Advanced Trauma Life Support for Doctors, 7th Edition. Chicago: American College of Surgeons
  26. ^ Shlamovitz, Gil (4 Ağustos 2011). "Pericardiocentesis". Medscape. 23 Ağustos 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ağustos 2011. 
  27. ^ Yarlagadda, Chakri (11 Ağustos 2011). "Cardiac Tamponade Treatment & Management". Medscape. 16 Ağustos 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ağustos 2011. 
  28. ^ Synovitz C.K., Brown E.J. (2011). Chapter 37. Pericardiocentesis. In Tintinalli J.E., Stapczynski J, Ma O, Cline D.M., Cydulka R.K., Meckler G.D., T (Eds), Tintinalli's Emergency Medicine: A Comprehensive Study Guide, 7e. Retrieved September 19, 2014 from "Chapter 37. Pericardiocentesis". Archived copy. The McGraw-Hill Companies. 2011. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Eylül 2014. .
  29. ^ Marx, John; Walls, Ron; Hockberger, Robert (2013). Rosen's Emergency Medicine - Concepts and Clinical Practice (İngilizce). Elsevier Health Sciences. s. 448. ISBN 978-1455749874. 2 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. 

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]
Sınıflandırma
Dış kaynaklar
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Kardiyak_tamponad&oldid=32558812" sayfasından alınmıştır