Böbrek yetmezliği
| Böbrek yetmezliği | |
|---|---|
| Diğer adlar | Böbrek yetmezliği, son dönem böbrek hastalığı (ESRD), evre 5 kronik böbrek hastalığı[1] |
 | |
| Böbreklerin işlevini yerine getirmek için kullanılan bir hemodiyaliz makinesi | |
| Uzmanlık | Nefroloji |
| Belirtiler | Bacakta şişlik, yorgunluk hissi, iştah kaybı, bilinç bulanıklığı [2] |
| Komplikasyon | Akut: Üremi, yüksek kan potasyumu, hacim yüklenmesi[3] Kronik: Kalp hastalığı, yüksek tansiyon, kansızlık[4][5] |
| Tipler | Akut böbrek yetmezliği, kronik böbrek hastalığı[6] |
| Nedenleri | Akut:
Kronik: [6] |
| Tanı | Akut:
Kronik:
|
| Tedavi | Akut: nedene göre değişir[7] Kronik: Hemodiyaliz, Periton diyalizi, böbrek nakli[2] |
| Sıklık | Akut: yılda 1.000’e 3[8] Kronik: 1.000’e 1 (ABD)[1] |
Son dönem böbrek hastalığı (ESRD) olarak da bilinen böbrek yetmezliği, böbreklerin artık kandaki atık maddeleri yeterince filtreleyemediği ve normal seviyelerin %15'inden daha azında çalıştığı tıbbi bir durumdur.[2] [9]
Böbrek yetmezliği, hızla gelişen ve düzelebilen akut böbrek yetmezliği ve yavaş yavaş gelişen ve çoğu zaman geri dönüşü olmayan kronik böbrek yetmezliği olarak sınıflandırılır.[6] [10]
Uygun tedavi ile kronik hastalığı olan birçok kişi çalışmaya devam edebilir.[2]
Akut ve kronik böbrek yetmezliğinin semptomlar arasında üremi, hiperkalemi, hacim yüklenmesi, bacaklarda şişme, yorgunluk hissi, kusma, iştahsızlık ve kafa karışıklığı sayılabilir.[2] [3] [9]
Kronik böbrek yetmezliğinin komplikasyonları arasında kalp hastalıkları, yüksek tansiyon ve kansızlık gibi sıvı yüklenmesi ve bozulmuş böbrek fonksiyonlarına bağlı semptomlar gözlenir.[4][5] [11]
Akut böbrek yetmezliğinin nedenleri düşük tansiyon, idrar yollarının tıkanması, bazı ilaçlar, kas yıkımı ve hemolitik üremik sendromudur.[6]
Kronik böbrek yetmezliğinin nedenleri arasında diyabet, yüksek tansiyon, nefrotik sendrom ve polikistik böbrek hastalığı vardır.[6]
Akut yetmezliğin tanısı sıklıkla idrar üretiminde azalma veya serum kreatinin düzeyinde artış gibi faktörlerin birleşimine dayanır.[3]
Kronik yetmezliğin tanısı, glomerüler filtrasyon hızının (GFR) 15'in altında olması veya böbrek nakli tedavisinin gerekliliği temel alınarak konur.[1] Aynı zamanda evre 5 kronik böbrek hastalığına eşdeğerdir..[1]
Akut yetersizliğin tedavisi altta yatan nedene bağlıdır.[7]
Kronik yetmezliğin tedavisi hemodiyaliz, periton diyalizi veya böbrek naklini içerebilir.[2]
Hemodiyalizde, vücudun dışında kanı filtrelemek için makine kullanılır.[2]
Periton diyalizinde karın boşluğuna belirli bir miktar sıvı yerleştirilip boşaltılır ve bu işlem günde birkaç kez tekrarlanır.[2]
Böbrek nakli, başka birinden alınan böbreğin cerrahi olarak yerleştirilmesini ve daha sonra vücut tarafından reddini önlemek için bağışıklık sistemini baskılayıcı ilaç almayı içerir.[2]
Kronik hastalıklara karşı önerilen diğer önlemler, aktif olma ve belirli beslenme değişiklikleridir.[2]
Depresyon böbrek yetmezliği olan hastalarda yaygındır ve böbrek fonksiyonlarında azalma, hastaneye kaldırılma ve ölüm riskinin artması gibi kötü sonuçlarla ilişkilidir.
Yakın zamanda Hasta Odaklı Sonuçlar Araştırma Enstitüsü (PCORI) tarafından finanse edilen, ayaktan hemodiyaliz alan böbrek yetmezliği hastalarında yapılan bir çalışmada, depresyon için farmakolojik olmayan ve farmakolojik tedaviler arasında benzer etkiler bulundu.[12]
Amerika Birleşik Devletleri'nde akut böbrek yetersizliği yılda yaklaşık 1.000 kişi başına 3 kişiyi etkiler.[8] Kronik böbrek yetersizliği yaklaşık 1.000 kişiden 1 kişiyi etkiler ve her yıl 10.000 kişiden 3'ünde bu durum yeni ortaya çıkar.[1][13]
Modern tıbbın gelişmesinden evvel böbrek yetmezliğine üremik zehirlenme, kana idrar karışması için ise üremi terimi kullanılırdı. Yaklaşık 1847'den itibaren bu terim az idrar üretimi için kullanılmaya başlanmış, bugünse oligüri olarak kullanılmaktadır.
Böbrek hastalarında nefes kokusuna rastlanabilmektedir. Çünkü böbrek hastalığı ağız kuruluğuna, ağız kuruluğu da nefes kokusuna neden olduğu düşünülmektedir.[14]
Sınıflandırma[değiştir | kaynağı değiştir]
Böbrek yetmezliği iki kategoriye ayrılabilir: akut böbrek yetmezliği veya kronik böbrek yetmezliği. Böbrek yetmezliğinin türü serum kreatinindeki eğilime göre farklılık gösterir; Akut böbrek yetmezliğini kronik böbrek yetmezliğinden ayırmaya yardımcı olabilecek diğer faktörler arasında anemi ve sonografide böbrek boyutu yer alır; çünkü kronik böbrek hastalığı genellikle anemiye ve küçük böbrek boyutuna yol açar.
Belirti ve bulgular[değiştir | kaynağı değiştir]
Belirtiler kişiden kişiye değişebilir. Böbrek hastalığının erken evresinde olan bir kişi kendini hasta hissetmeyebilir veya semptomları ortaya çıktıkça fark etmeyebilir. Böbrekler düzgün bir şekilde filtreleyemediğinde, azotemi adı verilen bir durum olan kanda ve vücutta atık birikir. Çok düşük düzeyde azotemi, varsa çok az semptom üretebilir. Hastalık ilerlerse semptomlar fark edilir hale gelir (eğer yetmezlik semptomlara neden olacak derecedeyse). Gözle görülür semptomların eşlik ettiği böbrek yetmezliğine üremi denir.[15]
Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b c d e f Cheung AK (2005). Primer on Kidney Diseases (İngilizce). Elsevier Health Sciences. s. 457. ISBN 1416023127.
- ^ a b c d e f g h i j "Kidney Failure". National Institute of Diabetes and Digestive and Kidney Diseases. Erişim tarihi: 11 Kasım 2017.
- ^ a b c d Blakeley S (2010). Renal Failure and Replacement Therapies (İngilizce). Springer Science & Business Media. s. 19. ISBN 9781846289378.
- ^ a b Liao MT, Sung CC, Hung KC, Wu CC, Lo L, Lu KC (2012). "Insulin resistance in patients with chronic kidney disease". Journal of Biomedicine & Biotechnology. Cilt 2012. s. 691369. doi:10.1155/2012/691369. PMC 3420350 $2. PMID 22919275.
- ^ a b "Kidney Failure". MedlinePlus (İngilizce). Erişim tarihi: 11 Kasım 2017.
- ^ a b c d e f "What is renal failure?". Johns Hopkins Medicine (İngilizce). 18 Haziran 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Aralık 2017.
- ^ a b Clatworthy M (2010). Nephrology: Clinical Cases Uncovered (İngilizce). John Wiley & Sons. s. 28. ISBN 9781405189903.
- ^ a b Ferri FF (2017). Ferri's Clinical Advisor 2018 E-Book: 5 Books in 1 (İngilizce). Elsevier Health Sciences. s. 37. ISBN 9780323529570.
- ^ a b "Kidney Failure | NIDDK". National Institute of Diabetes and Digestive and Kidney Diseases (İngilizce). 21 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Temmuz 2022.
- ^ "Chronic Kidney Disease (CKD) | NIDDK". National Institute of Diabetes and Digestive and Kidney Diseases (ingilizce). 21 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Temmuz 2022.
- ^ "Kidney Failure". medlineplus.gov. 27 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Temmuz 2022.
- ^ Mehrotra R, Cukor D, Unruh M, Rue T, Heagerty P, Cohen SD, Dember LM, Diaz-Linhart Y, Dubovsky A, Greene T, Grote N, Kutner N, Trivedi MH, Quinn DK, Ver Halen N, Weisbord SD, Young BA, Kimmel PL, Hedayati SS (Mart 2019). "Comparative Efficacy of Therapies for Treatment of Depression for Patients Undergoing Maintenance Hemodialysis: A Randomized Clinical Trial". Annals of Internal Medicine. 170 (6). ss. 369-379. doi:10.7326/M18-2229. PMID 30802897.
- ^ Ferri FF (2017). Ferri's Clinical Advisor 2018 E-Book: 5 Books in 1 (İngilizce). Elsevier Health Sciences. s. 294. ISBN 9780323529570.
- ^ "Ağız kokusu hastalık habercisi". 18 Ekim 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Kasım 2007.
- ^ Grinsted P (2 Mart 2005). "Kidney failure (renal failure with uremia, or azotaemia)". Erişim tarihi: 26 Mayıs 2009.
 | Tıp ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
