Kürt böreği
Kürt böreği, küt böreği[1] veya sade börek,[2] genellikle börekçilerde yapılıp satılan, yağlı kömbeden türemiş bir börek çeşididir. 1 kg un, yemek kaşığı tuz, 700 ml su, 150 gram tereyağı, yarım su bardağı sıvı yağ ile hazırlanır ve üzerine pudra şekeri serpilerek servis edilir.[3]
Bu böreğin yaratan ve yaygınlaştıran kişi Bileceli Mehmet Efendi’dir. "Rengo" lakabıyla tanınan Bileceli Mehmet Efendi'nin Kasımpaşa'daki gemilerde ve kum kosterlerinde çalışan Kürt işçilere satmak üzere hazırladığı yağlı kömbelere sonradan "Kürt böreği" denmiştir.[4] Böreğin pudralı şekerle servis edilmesi sonradan geliştirilmiştir. Böreğin satıldığı en meşhur yer İstanbul Karaköy'dür.[5]
Tartışmalar[değiştir | kaynağı değiştir]
Böreğin ismi son yıllarda tartışma konusu olmuştur. Tıpkı Balkan göçmenlerinin Türkiye'de tanıttığı Boşnak böreği gibi Kürt kökenli ustalar da bu böreğin tanıtım ve zaman süreci içinde geliştirilmesinde etkili olmuşturlar.[6] Fakat 1960'lı yıllarda İstanbul'daki fırıncıların ve seyyar satıcıların bu böreği "Kürt böreği" adıyla satışı yasaklanmış ve cezaya tabii tutulmuştur. Dönemin İstanbul valisi Niyazi Akı, ayrıştırıcı bir ifade olduğunu gerekçe göstererek böreğin adını "koç böreği" olarak değiştirmiştir.[7] Buna rağmen dönemin yazılı eserlerinde "Kürt böreği" olarak yazılmaya ve anılmaya devam etmiştir.[8][9] 12 Eylül döneminde "Kürt" isminin yasak olması nedeniyle "sade börek" olarak satılmıştır.[10] Daha sonra yeniden "Kürt Böreği" olarak satışı yapılmıştır.[11] Öncesinde hiçbir yazılı kaynakta geçmemesine rağmen 2000 yılı sonrası böreğin kesilirken çıkan "küt-küt" sesi üzerinden adının "küt böreği" olduğu iddia edilmiştir.[12] Bu adlandırma 2017 sonrası yemek tarifi kitaplarında yer almıştır.[13]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "Küt Böreği Tarifi". Yemek.com. 27 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Sade börek yapımı". 29 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Orjinal Kürt Böreği (Tam Ölçülü) Tarifi İçin Malzemeler". nefisyemektarifleri.com. 18 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2020.
- ^ "Şahhaydar Yarkın, "Bileceli Rengo'nun böreği: Kürt böreği" - Gazete Duvar". 4 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Nisan 2021.
- ^ "Bir mutfak tartışması: Kürt mü Küt mü". 29 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Kürt böreği mi Küt böreği mi". 13 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Kürt Böreği Satmak İçin İzin". Milliyet Gazetesi. 26 Haziran 1964. 14 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Aralık 2023.
- ^ Kerim Korcan (1975). Ter Adamları. E Yayınları. s. 292. 10 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Aralık 2023.
Kıymalı, peynirli, sade... Kürt böreği şekerli olsun!
- ^ İbrahim Arslanoǧlu (1977). Sivas Folkloru. s. 6. 10 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Aralık 2023.
En ünlüleri Çakmakçılar, Hasanpaşa, Galata, Karaköy, Beylerbeyi fırınları idi. Çakmakçıların kazan yağlı çöreği, Kürt böreği, Hasanpaşa'nın poğaçası, çörekleri...
- ^ "Kürt Böreğinin İsmi ve 200 Yıllık Hikayesi". 12 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Mustafa Ekmekçi (20 Aralık 1988). "Ankara Notları". Cumhuriyet Gazetesi. 17 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Aralık 2023.
Efendim, burada Kürt böreği yaparlar, içinde hiçbir şey yoktur. Düz yağlı yufka üzerine azıcık şeker tozu serpilir. Onlar sabah 05.00'te biz işe giderken, köşelerde beklerler, onları alır yeriz. Simitten de ucuz. Biz grevde olduğumuz için, işsiz kaldı Kürt böreği yapanlar da...
- ^ "Kahvaltının efsane lezzeti". 31 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Küt böreği". Yemektarifi.com. 29 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
