János Damjanich
| General János Damjanich | |
|---|---|
| |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | (Sırpça: Јован Дамјанић 08 Aralık 1804 Staza, Hırvatistan Askeri Sınırı, Avusturya İmparatorluğu |
| Ölüm | 06 Ekim 1849 (44 yaşında) Arad, Macaristan Krallığı |
| Milliyeti | Sırp |
| Askerî hizmeti | |
| Komutası | *3. Honved Taburu (1848)
|
| Çatışma/savaşları | *Alisbrunn Muharebesi
|
János Damjanich (Sırpça: Јован Дамјанић; 8 Aralık 1804- 6 Ekim 1849), 1848'de Macar Devrim Ordusu'nun generali olan Avusturyalı bir subaydır. Macaristan'da ulusal bir kahraman olarak kabul edilmektedir.
Damjanich, Hırvatistan Askeri Sınırı'ndaki (şu anda Hırvatistan'ın Sunja kentinin bir parçası) Staza'da[1] Sırp bir ailede dünyaya gelmiştir. Annesi general Taborović'in kızıdır.[2] Eşi Emilija Čarnić, Čarnojević ailesiyle akrabadır.[3]
Askeri kariyeri[değiştir | kaynağı değiştir]
Damjanich orduya 61. alayda subay olarak girmiş ve 1848 Macar Devrimi'nin patlak vermesi üzerine Szeged'deki 3. Honvéd taburunda[4] binbaşı rütbesine terfi etmiştir. Ortodoks bir Sırp olmasına rağmen, başından beri Macar liberallerinin sadık bir taraftarıydı.[5]
1848'de Alipınar (Sırpça: Alibunar, Almanca: Alisbrunn) ve Temesőr (Almanca: Lagerdorf) savaşlarındaki yeteneği ve cesareti, albaylığa terfi etmesine yol açmıştır. 1849'un başlarında orta Tisa'daki 3. Ordu Kolordusu komutanlığına atandı ve kısa sürede Macar ordusunun en cesur adamı olma ününü kazanmıştır. Mart 1849'da Szolnok'ta bir Avusturya tugayını yok etmesi belki de onun en büyük başarısı olmuştur.[5]
Macaristan Diyeti'nde Szolnok'un milletvekili seçilmiş, ancak bu onuru reddetmiştir. Damjanich, Artúr Görgey yönetimindeki Macaristan'ın başkenti Buda'ya yapılan genel ilerlemede öncü bir rol oynamıştır.[5]
Hort ve Hatvan'ın çarpışmaları, kanlı Isaszeg'in yanı sıra Damjanich'i ulusal bir kahramana dönüştürmüştür. Gödöllő'de yapılan incelemede Lajos Kossuth, Damjanich'in taburları geçerken şapkasını çıkardığında tüm ulusun duygularını dile getirmiştir. Damjanich, Lajos Kossuth'un görüşlerini tavizsiz bir şekilde desteklemiş ve Nisan 1849'da Görgey komutasında Vác'ı kurtaran üç tümenden birinin komutanlığına atanmıştır. Şöhreti, 19 Nisan'da Komárom kalesinin rahatlatılmasını sağlayan Nagysalló Muharebesi'ni kazanmasıyla doruğa ulaşmıştır.[5]
Bu sırada Damjanich'in bacağını kırması, savaşın en kritik döneminde, Macarların başkenti ikinci kez terk etmek zorunda kaldığı bir dönemde saha operasyonlarına katılmasına engel olmuştur. Ancak Arad kalesinin komutanlık görevini kabul edecek kadar iyileşmiştir.
Világos teslimiyeti sonrası, teslim olmaya çağrılan Damjanich, kaleyi tek bir Kazak bölüğüne bırakacağını, ancak onu tüm Avusturya ordusuna karşı kanının son damlasına kadar savunacağını açıklamıştır. Bunun üzerine Rus general Dimitri Buturlin'e teslim olmuş ve onun tarafından Avusturyalılara teslim edilmiş[5] ve 6 Ekim 1849'da Arad'ın 13 Şehidi'nden biri olmuştur. Damjanich, idam edilecek sıranın sonuncusuydu çünkü düşmanları ondan generallerinin asılmasını izlemesini istemişlerdir.[6] Ünlü son sözleri şuydu: Sonuncu olacağıma inandım çünkü savaşta her zaman birinciydim. Zavallı Emily'im! Yaşasın Macaristan!
.jpg)
Tartışma[değiştir | kaynağı değiştir]
Damjanich tartışmalı bir tarihi figürdür. Macarlar, Damjanich'i Habsburg Monarşisine karşı Macar devrimci ordusuna liderlik eden ulusal bir kahraman olarak görürken, Devrim sırasında Habsburgların yanında yer alan Voyvodinyalı Sırp ordusu yüzünden Sırplar onu etnik Sırp olmasına rağmen Macar tarafında kendi halkına karşı savaşan ulusal bir hain olarak görmektedirler. Bu nedenle Sırplar ona " ljuta guja, srpski izdajica " ("öfkeli yılan, Sırp haini") takma adını vermişlerdir. Aşağıdaki alıntı ona aittir,
"Sırplar var olmamalı; bu dünyadaki son Sırp ölene kadar hareketsiz kalmayacağım ve bu bittiğinde kendimi öldüreceğim." [7][8][9]
Diğer kaynaklar Damjanich'in aslında Sırp kökeninden gurur duyduğunu söylemektedir.[10]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "Österreichisches Biographisches Lexikon 1815–1950, 168. old" (PDF). 20 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 10 Ocak 2024.
- ^ Ignjatović, Jakov (1953). Rapsodije. Matica Srpska. s. 206.
- ^ Gligorijević, Milo (1987). Izlazak Srba. Književne novine. s. 140. ISBN 9788639100476.
- ^ Povesnica slobodne kraljeve varoši Vršca: sv. Novo doba (1848-1886). B. Jovanović. 1886. s. 27.
...Новембра 1. потпуковник Јован Дамјанић прими команду над вршачким логором. Он је довео са собом 3 компаније 3. хонведског батаљона и 370 народних гардиста на коњима заједно са 2 топа. Овом војском и још са 450 ...
- ^ a b c d e Önceki cümlelerden bir veya daha fazlası artık kamu malı olan bir yayından alınan metni içeriyor: Bain, Robert Nisbet (1911). "Damjanich, János". Chisholm, Hugh (Ed.). Encyclopædia Britannica. 7 (11. bas.). Cambridge University Press. s. 789. This cites Ödön Hamvay, Life of János Damjanich (Hung.), (Budapest, 1904).
- ^ Gligorijević, Milo (1987). Izlazak Srba. Književne novine. s. 214. ISBN 9788639100476.
- ^ Tutorov, Milan (1995). Seva munja biće opet buna: istorika Zrenjanina i Banata. Gradska narod. biblioteka Žarko Zrenjanin. s. 353. ISBN 9788680051505.
... је омраза према својим сународницима и браћи била толика, да је у једној при- лици изјавио како ће убијати Србе док и последњег не буде убио, а онда ће убити и себе, јер ниједан Србин не треба да живи на кугли земаљској.
- ^ Kovačević, Duško M. (2006). Jakov Ignjatović: politička biografija : 1822-1889. Zavod za udžbenike i nastavna sredstva. s. 90. ISBN 9788617136152.
Пуковник Јован Дамјанић, за кога је Игњато- вић говорио да је у револуцији 1848-1849. "Србима код Мађара образ осветлао", био је врло суров према Србима. Дамјанићу се приписује да је изговорио речи: "Да могу да искореним ...
- ^ Žebeljan, Petar (11 Ağustos 2015). Jednom u Perlezu i Ždralovi nad Perlezom. Media Art Content Ltd, Novi Sad, Serbia. s. 93. ISBN 978-86-6397-037-3.
Među pogubljenima je bio i mađarski nacionalni junak, pomađareni Srbin Jovan Janoš Damjanić, koji je još početkom 1848. govorio: "Da mogu da iskorenim Race, pa da sebe, kao poslednjeg Raca ubijem!"
- ^ Krestić, Vasilije (1983). Srbi i Mađari u revoluciji 1848-1849. godine. Srpska akademija nauka i umetnosti. s. 150.
