Haydaroğlu Mehmet
Haydaroğlu Mehmet, I. İbrahim ile IV. Mehmet’ in ilk yıllarını içeren dönemindeki Celali isyanları' nda önderlik etmiş kişilerdendir.[1]
Bir kadıyı öldürdüğü için 1640’ta dağa çıkan ve daha sonra Eskişehir-İzmir arasında kervanları ve tüccarları soymaya başlayan eşkıya Kara Haydar’ın oğludur. Vezir-i azam Kemankeş Kara Mustafa Paşa zamanında (1638-1644) üzerine asker gönderilen ve Uluborlu’da Veli Baba Tekkesi’ nde öldürülen babasının intikamını almak için eşkıyalığa başladığı rivayet edilir. İntikam duygusunun yanı sıra 1647’de Vezir-i azam olan Hezarpare Ahmed Paşa’dan birkaç defa sancak beyliği talebinde bulunmasına rağmen bu makamı elde edemeyişinin de eşkıyalığa başlamasında etkili olduğu söylenmektedir.[1]
Haydaroğlu Mehmed’in eşkıyalığa başlama tarihi 1647 olarak belirlenmekle birlikte daha önce İran’dan, Arap topraklarından ve İzmir’den Bursa ve İstanbul’a giden kervanları Ankara, Saruhan ve Hamidili arasında yağmalama faaliyetlerinde bulunduğu tahmin edilmektedir. Eskişehir’in kuzeyinde bulunan Söğütdağı’ nı kendisine merkez edinerek zamanının ünlü birçok eşkıyasını yanında topladı. Bunların en önde geleni Katırcıoğlu idi. Bir ara taraftarlarıyla birlikte devlet hizmetine girerek sancak beyi olmak isteyen Haydaroğlu, sadrazama önemli miktarda rüşvet göndermesine rağmen bu görevi elde edemedi. Bunun üzerine eşkıyalık faaliyetlerini artırdı ve Akşehir-Ilgın arasında hac kervanına saldırdı. Bu bölgedeki bütün yolların kontrolünü elinde tuttu. Bölgedeki çiftçileri ve ileri gelenleri kendisine tâbi olmak zorunda bıraktı.[1]
Karaman Beylerbeyi İbşir Mustafa Paşa serasker tayin edildi ve Anadolu Beylerbeyi İbrahim Paşa ile yardımlaşarak Haydaroğlu’nun isyanını bastırmakla görevlendirildi Emrindeki kuvvetlerle Haydaroğlu’na karşı harekete geçen İbşir Mustafa Paşa Söğütdağı’nda kuşatmasına rağmen onu ele geçiremedi (1648). IV. Mehmed devri başlarında Anadolu Beylerbeyi Ahmed Paşa Haydaroğlu üzerine gönderildi. Ahmed Paşa Afyonkarahisar yakınlarında yenildi (1648) ve Katırcıoğlu tarafından öldürüldü. Ahmed Paşa’nın safında yer alan güvensiz sarıca ve sekban bölükleri Haydaroğlu tarafına geçtiler. Haydaroğlu’nun gücü, prestiji hayli arttı ve bu durum merkezdeki yöneticileri endişeye sevketti. Ketenci Ömerpaşazâde Mehmed Paşa Anadolu beylerbeyliğine tayin edildi ve sınırsız yetkilerle donatılarak Haydaroğlu meselesini halletmesi istendi. Haydaroğlu, kendisine bir görev verilmesi şartıyla eşkıyalığı bırakmayı teklif ettiyse de bu teklif hükûmet merkezi tarafından kabul edilmedi. Bunun üzerine Haydaroğlu Afyonkarahisar’ı yağmaladı ve Isparta’ya geçti.[1]
Hamidili sancağı mütesellimi Abaza Hasan Paşa Haydaroğlu’nun kuvvetlerini Isparta yakınlarında ani bir baskınla dağıttı, çıkan çatışmada Haydaroğlu ayağından yaralandı. Yaralı olduğu halde kaçmayı başardıysa da fazla uzaklaşamayarak yakın bir köye sığındı. Bu durumu haber alan Abaza Hasan Paşa köyü kuşatıp Haydaroğlu Mehmed’i teslim aldı. Haydaroğlu daha sonra İstanbul’a getirildi ve 1648’ de Parmakkapı’da idam edildi.[1]
