İçeriğe atla

Hannie Schaft

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Hannie Schaft
Schaft y. 1940'lar
DoğumJannetje Johanna Schaft
16 Eylül 1920(1920-09-16)
Haarlem, Hollanda
Ölüm17 Nisan 1945 (24 yaşında)
Bloemendaal, Reichskommissariat Niederlande
Ölüm sebebiVurularak infaz
Defin yeriErebegraafplaats Bloemendaal, Bloemendaal
Tanınma nedeniİkinci Dünya Savaşı sırasında Direniş savaşçısı
ÖdüllerMilletler Arasında Adil Olanlar

Jannetje Johanna (Jo ) Schaft (16 Eylül 1920 – 17 Nisan 1945), II. Dünya Savaşı sırasında Hollandalı bir direniş savaşçısıydı "Kızıl saçlı kız" olarak tanındı. Direniş hareketindeki gizli adı "Hannie" idi.

ilk yılları ve eğitimi

[değiştir | kaynağı değiştir]

Hannie Schaft, Kuzey Hollanda eyaletinin başkenti Haarlem'de doğdu.[1] Annesi Aafje Talea Schaft (doğum adı Vrijer) bir Menonit'ti ve öğretmen olan babası Pieter Schaft, Sosyal Demokrat İşçi Partisi'ne bağlıydı; ablası Anna'nın 1927'de difteri nedeniyle ölmesi nedeniyle ikisi Schaft'a karşı çok korumacı davrandılar.[1]

Schaft, küçük yaşlardan itibaren ailesiyle siyaset ve sosyal adaleti tartıştı ve bu da onu hukuka yönelmeye ve insan hakları avukatı olmaya teşvik etti[1] 1938 yılında Amsterdam Üniversitesi'nde başladığı hukuk eğitimi sırasında Yahudi öğrenciler Sonja Frenk ve Philine Polak ile arkadaş oldu. Bu onun Yahudilere karşı eylemler konusunda güçlü hissetmesine neden oldu 1943'te İkinci Dünya Savaşı'nda Almanya'nın Hollanda'yı işgal etmesiyle birlikte üniversite öğrencilerinden işgal makamlarına bağlılık beyanı imzalamaları istendi. Schaft, diğer öğrencilerin %80'i gibi işgal güçlerine destek veren dilekçeyi imzalamayı reddedince eğitimine devam edemedi ve 1943 yazında Frenk ve Polak'ı da yanına alarak tekrar ailesinin yanına taşındı.[2]

Direnç çalışması

[değiştir | kaynağı değiştir]
Hannie Schaft'ın Tabancası, FN M1922

Schaft'ın direniş çalışmaları küçük eylemlerle başladı. İlk olarak, Yahudi sakinlerin (arkadaşları dahil) kimlik kartlarını çalıyordu.[1] Üniversiteden ayrıldıktan sonra, Hollanda Komünist Partisi ile yakın bağları olan bir direniş hareketi Raad van Verzet [nl] e ("Direniş Konseyi") katıldı.[2] Schaft, kurye olarak hareket etmek yerine silahlarla çalışmak istiyordu. Çeşitli hedefleri sabote etmekten ve suikast düzenlemekten sorumluydu.[2] Almanlara, Hollandalı Nazilere, işbirlikçilere, hainlere saldırılar gerçekleştirdi. Almancayı akıcı bir şekilde konuşmayı öğrendi ve Alman askerleriyle ilişki kurmaya başladı.

Ancak Schaft her görevi kabul etmedi Bir Nazi yetkilisinin çocuklarını kaçırması istendiğinde reddetti. Plan başarısız olsaydı çocukların öldürülmesi gerekecekti ve Schaft bunun Nazilerin terör eylemlerinden bir farkı olmadığını düşünüyordu.[3] Belirli bir suikastın gerçekleştiği yerde görüldüğünde Schaft'ın "kızıl saçlı kız" olduğu belirlendi. Onun katılımı "kızıl saçlı kızın" Nazilerin en çok arananlar listesine girmesine yol açtı.[2]

21 Haziran 1944'te direnişteki bir arkadaş olan Schaft ve Jan Bonekamp, Zaandam'da Hollandalı polis memuru ve işbirlikçisi Willem Ragut'a bir suikast düzenledi İlk ateş eden Schaft oldu ve Ragut'u sırtından vurdu. Bonekamp, onu öldürmeden önce Ragut tarafından karnından vuruldu. Ölümcül şekilde yaralanan Bonekamp olay yerinden kaçtı ancak kısa süre sonra tutuklanarak hastaneye kaldırıldı Orada, Direniş işçisi gibi davranan Hollandalı Nazi hemşirelerine yanlışlıkla Schaft'ın adını ve adresini verdi. Alman yetkililer Schaft'ı itirafa zorlamak için anne ve babasını tutukladı ve onları Den Bosch şehri yakınlarındaki Herzogenbusch toplama kampına gönderdi.[4] Bu durumun yarattığı sıkıntı ve Bonekamp'ın ölümünden duyduğu üzüntü, Schaft'ı direniş çalışmalarını geçici olarak durdurmaya zorladı. Ailesi iki ay sonra serbest bırakıldı.[4]

Krist, 25 Ekim 1944'teki idamından sonra

İyileştikten sonra saçını siyaha boyadı ve kimliğini gizlemek için gözlük taktı ve Direniş çalışmalarına geri döndü Bir kez daha suikastlara ve sabotajlara, kuryelik işlerine, yasadışı silahların taşınmasına ve yasadışı gazetelerin yayılmasına katkıda bulundu.[4] Hannie Schaft ve Truus Oversteegen, 25 Ekim 1944'te NSB üyesini ve Haarlem polisi Fake Krist'i tasfiye etmeyi planlıyorlardı, ancak diğer Haarlem direniş savaşçıları onların önündeydi.

1 Mart 1945'te NSB polis memuru Willem Zirkzee, Haarlem'deki Leidsevaart'taki Krelagehuis yakınlarında Hannie Schaft ve Truus Oversteegen tarafından idam edildi. 15 Mart'ta, bir Nazi istihbarat teşkilatı olan Sicherheitsdienst (SD) için çalışan IJmuiden'li kuaför Ko Langendijk'i yaraladılar Saldırıdan sağ kurtuldu ve 1948'de Velser'li kız arkadaşı hain Nelly Willy van der Meijden adına Amsterdam'da ifade verdi 1949'da ömür boyu hapis cezasına çarptırıldı.

Ölümü

[değiştir | kaynağı değiştir]
Üzerinde okul fotoğrafının bulunduğu mezar taşı; Eerebegraafplaats Bloemendaal

Sonunda 21 Mart 1945'te Haarlem'deki bir askeri kontrol noktasında, bir kapak hikâyesi olan yasadışı komünist gazete de Waarheid'i (" Gerçek") dağıtırken tutuklandı. Direniş için gizli belgeler taşıyordu. Anna AC Wijnhoff'la yakın çalıştı.[5] Amsterdam'da bir hapishaneye götürüldü Pek çok sorgulama, işkence ve hücre hapsinden sonra Schaft, eski meslektaşı Anna Wijnhoff tarafından saçlarının kızıl olduğu saç köklerinden teşhis edildi.[5]

Schaft, 17 Nisan 1945'te Hollandalı Nazi yetkilileri tarafından idam edildi.[5] Savaşın sonunda işgalci ile Binnenlandse Strijdkrachten ('Hollanda direnişi') arasında infazların durdurulması yönünde bir anlaşma olmasına rağmen, savaşın bitiminden üç hafta önce Bloemendaal yakınlarındaki Overveen kumullarında vurularak öldürüldü.[5] Mattheus Schmitz ve Maarten Kuiper[6][7] olarak bilinen iki adam onu infaz alanına götürdü. Schmitz onu yakın mesafeden başından vurdu ancak kurşun Schaft'ı sıyırdı İddiaya göre cellatlarına şöyle dedi: "Ben daha iyi ateş ederim!", ardından Kuiper kafasına son bir atış yaptı Schaft'ın idam edilmesi doğrudan Willy Lages tarafından emredildi.[5][8]

Schaft'ın sözde son sözleri meşhur olmasına rağmen hiçbir zaman doğrulanmadı. Hollandalı bir 2. Dünya Savaşı tarihçisi, Hollanda arşivlerinde yapılan aramada Schaft'ın "Ben daha iyi ateş ederim!" dediğinden hiç bahsetmediğini söyledi. Savaş sonrası bir sorgulama sırasında Kuiper, Schaft ile konuşurken aniden bir silah sesi duyduğunu, ardından Schaft'ın acı içinde çığlık attığını ve titremeye başladığını söyledi. Schmitz'in onu yalnızca sıyırdığını fark eden Kuiper, hafif makineli tüfeğini çıkardı ve Schaft'a bir el ateş etti, ardından Schaft hemen yere yığıldı. Kurşunlardan biri kafasına isabet ederek onu öldürdü.[9]

27 Kasım 1945'te Schaft, Hollanda Onursal Mezarlığı Bloemendaal'da düzenlenen bir devlet cenazesiyle yeniden gömüldü. Schaft'ı "Direnişin sembolü" olarak nitelendiren Kraliçe Wilhelmina da dahil olmak üzere Hollanda hükûmeti ve kraliyet ailesinin üyeleri katıldı.[5]

Miras

[değiştir | kaynağı değiştir]
Hannie Schaft'ı tasvir eden Doğu Almanya'dan posta pulu
Haarlem, Kenaupark'taki Hannie Schaft Anıtı

Schmitz'in hakkında dava açılıp açılmadığı bilinmiyor. Ancak Kuiper ve Lages, Hollanda mahkemeleri tarafından savaş suçlarından dolayı yargılandı. Kuiper suçlu bulundu, ölüm cezasına çarptırıldı ve 1948'de idam edildi[9] Lages 1949'da suçlu bulunarak ölüm cezasına çarptırıldı. Cezası 1950'de onaylandı Ancak Lages, ölüm cezası verme konusunda giderek daha isteksiz hale gelen Kraliçe Juliana'nın ölüm fermanını imzalamayı reddetmesinden bu yana asla idam edilmedi. Buna Hollanda Kabinesi karşı çıktı ve Lages için af olasılığına karşı büyük halk protestoları yaşandı.[10] Kraliçe fikrini değiştirmek istemeyince, 1952'de Lages'in cezası ömür boyu hapse çevrildi.[11] Sonunda "The Breda Four [nl] nden biri oldu", hepsi idam cezasına çarptırılan son dört Nazi savaş suçlusundan biri, ancak Juliana'nın tereddütü nedeniyle sonunda ertelendi ve hâlâ Hollanda'da hapis yatıyor. Halkın tepkisine yol açan bir kararla Lages, Adalet Bakanı Ivo Samkalden'in emriyle 1966 yılında kötüleşen sağlık problemleri gerekçesiyle hapishaneden serbest bırakıldı. Lages, 1971'de[11] Almanya'ya döndü.[12]

Savaştan sonra, Bloemendaal kumullarında 422 direniş üyesinin kalıntıları bulundu; 421 erkek ve Hannie Schaft adında bir kadın. 22. bölümde, Prenses Juliana ve kocası Prens Bernard'ın huzurunda Overveen'deki kum tepelerindeki Erebegraafplaats Bloemendaal fahri mezarlığında yeniden gömüldü Daha sonra Juliana, kraliçe olarak doğduğu yer olan Haarlem yakınlarındaki Kenau Park'ta bronz bir hatıra heykelinin açılışını yaptı. Schaft, Hollanda Direniş Haçı'nı alan 95 kişiden biriydi ve General Eisenhower ona muhtemelen Özgürlük Madalyası olan bir nişan verdi.[13]

Hollanda komünist partisi onu bir ikon olarak kutladığı için popülaritesi azaldı ve Hannie'nin mezarı başında anılması 1951'de yasaklandı.[5] Sayılarının 10.000'in üzerinde olduğu tahmin edilen anma törenleri, dört tankın yardımıyla yüzlerce polis ve ordu tarafından durduruldu. Yedi kişilik bir grup ablukayı aşmayı başardı ve mezarlığa ulaştı, ancak zili çaldıklarında tutuklandılar. Ertesi yıldan itibaren komünistler, anma törenlerini Haarlem'de düzenleyerek böyle bir sahnenin daha yaşanmasını engellemeye karar verdiler.

Pek çok okula ve sokağa onun adı verildi. Kendisi ve diğer direniş kahramanları için bir vakıf oluşturuldu: Ulusal Hannie Schaft Vakfı Dutch[14][15] Onun hakkında çok sayıda kitap ve film yapıldı. Her yıl Kasım ayında Haarlem'de düzenlenen ulusal bir etkinlikle anılıyor.[16]

1990'ların başında Hannie Schaft Memorial Vakfı sayesinde anma törenlerine bir kez daha izin verildi. Hollanda'da her Kasım ayının son Pazar günü Schaft'ın yaşamı ve çalışmaları için bir anma günüdür.[17]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ a b c d Atwood, Kathryn J. (2011). Women Heroes of World War II. Chicago: Chicago Review Press. s. 103. ISBN 9781556529610. 
  2. ^ a b c d Atwood, Kathryn J. (2011). Women Heroes of World War II. Chicago: Chicago Review Press. s. 104. ISBN 9781556529610. 
  3. ^ Atwood, Kathryn J. (2011). Women Heroes of World War II. Chicago: Chicago Review Press. s. 105. ISBN 9781556529610. 
  4. ^ a b c Atwood, Kathryn J. (2011). Women Heroes of World War II. Chicago: Chicago Review Press. s. 106. ISBN 9781556529610. 
  5. ^ a b c d e f g Atwood, Kathryn J. (2011). Women Heroes of World War II. Chicago: Chicago Review Press. s. 107. ISBN 9781556529610. 
  6. ^ dirkdeklein (26 Şubat 2016). "Forgotten History-Hannie Schaft resistance fighter". History of Sorts (İngilizce). 5 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Eylül 2022. 
  7. ^ Hopmans, Rob. "Schaft, Jannetje Johanna "Hannie"". WW2 Gravestone (İngilizce). 5 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Eylül 2022. 
  8. ^ "Schaft, Hannie - TracesOfWar.com". www.tracesofwar.com (İngilizce). 20 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Eylül 2022. 
  9. ^ a b "De vele mythes rond Hannie Schaft – Mei tot Mei". meitotmei.nl. 20 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Eylül 2022. 
  10. ^ Gardner, Paul (1 Mart 2020). The Unsung Family Hero: The Death and Life of an Anti-Nazi Resistance Fighter (İngilizce). Hybrid Publishers. ISBN 978-1-925736-37-3. 4 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Şubat 2024. 
  11. ^ a b "Death Sentence of Nazi Who Deported Dutch Jews Commuted". Jewish Telegraphic Agency (İngilizce). 20 Mart 2015. 20 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Eylül 2022. 
  12. ^ Limited, Alamy. "Demonstration of the Auschwitz Committee in Amsterdam with the aim of placing Willy Lages of war criminal within the reach of Nedelandse Justice Description: Protesters at the Muntplein Date: 18 September 1966 Location: Amsterdam, Noord-Holland Keywords: demonstrations, banners Personal name: Lages, Willy Stock Photo - Alamy". www.alamy.com (İngilizce). 20 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Eylül 2022. 
  13. ^ Erik Müller, Schaft, Jannetje Johanna 9 Nisan 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. at onderscheidingen.nl
  14. ^ "Nationale Hannie Schaft Stichting" (Felemenkçe). 26 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2020. 
  15. ^ Roberts, Sam (25 Eylül 2018). "Freddie Oversteegen, Gritty Dutch Resistance Fighter, Dies at 92". The New York Times. 
  16. ^ "Herdenkingen". Eerebegraafplaatsbloemendaal.eu. 18 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2014. 
  17. ^ Atwood, Kathryn J. (2011). Women Heroes of World War II. Chicago: Chicago Review Press. s. 108. ISBN 9781556529610. 

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Hannie_Schaft&oldid=32468155" sayfasından alınmıştır