Nikolaidis Efendi
| Nikolaidis Efendi | |
|---|---|
| Doğum | 1843 İstanbul, Osmanlı İmparatorluğu |
| Ölüm | 3 Temmuz 1915 İstanbul, Osmanlı İmparatorluğu |
| Meslek | Gazeteci ve kanun derleyicisi |
| Vatandaşlık | Osmanlı Rum |
| Önemli ödülleri | Mecidiye Nişanı |
Dimitris Nikolaidis (Yunanca: Δημήτριος Νικολαΐδης Dimitrios Nikolaidis; İngilizce: Demetrius Nicolaides; Fransızca: Démétrius Nicolaïdes; c. 1843[1] - 3 Temmuz 1915) ya da Nikolaidis Efendi,[2] Osmanlı'da Rum gazeteci ve kanun derleyicisiydi. "Çok Dilli Bir İmparatorluğa Anayasa: Kânûn-ı Esâsî ve Diğer Resmi Metinlerin Azınlık Dillerine Çevirileri" (İngilizce: "A Constitution for a Multilingual Empire: Translations of the Kanun-ı Esasi and Other Official Texts into Minority Languages") adlı makalenin yazarı Johann Strauss, Nikolaidis'ten "19. yüzyıl İstanbul'undaki basın hayatının aşırı aktif, ama biraz gizemli bir figürüydü" diye bahsetmiştir.
Kariyeri
[değiştir | kaynağı değiştir]1862'de Anatolikos Astir (Doğu Yıldızı) mecmuasında editörlük yaparak başladı. 1864'da oradan ayrılıp Eptalofos (Yeditepe) mecmuasında editörlük yapmaya başladı; 1865'te mecmuanın sahipliğini elde etti ve adını Nea Eptalofos (Genç Yeditepe) olarak değiştirdi. Mecmua, 1867'de gazeteye çevrildi ve Konstantinoupolis (Konstantinopolis) adını aldı. Konstantinoupolis'in faal olmadığı dönemlerde Nikolaidis Thraki ("Trakya"; Ağustos 1870-1880) ve Avgi ("Şafak"; 6 Temmuz 1880-10 Temmuz 1884) mecmualarında editörlük yaptı.
Grigori Aristarhi tarafından yayımlanan Fransızca Osmanlı mevzuat derlemesi Législation ottomane'ın editörlüğünü yaptı. Ayrıca Düstur'un Оθωμανικοί Κώδηκες ("Othomaniki kodikes", çevirisi: "Osmanlı kanunları") adlı Rumca versiyonunun editörlüğünü yaptı. Bu, onun Türkçe olmayan ilk versiyonuydu. Bu iki yayım onu maddi bakımdan zenginleştirdi ve ona gazetelerini işletmesi için gerekli parayı sağladı. Osmanlı hükûmeti Rumca versiyonu aldıktan sonra onu üçüncü sınıf sivil memur yaptı. Nikolaidis, Düstur ve Mecelle'nin ciltlerini Bulgarcaya çevirdiğini belirten bir belge de yazmıştır. Dustür'un sürümdeki Bulgarca kopyalarındaysa onları yayımlayan Hristo S. Arnaudov (Bulgarca: Христо С. Арнаудов) tarafından yazıldıkları belirtilmiştir. Johann Strauss, Bulgarca çeviri için muhtemelen Nikolaidis'in Rumca çevirisinin esas alındığını söylemiş ve aralarındaki "çarpıcı benzerliklere" dikkat çekmiştir. Ancak Bulgarca çevirisinde onun doğrudan Osmanlı Türkçesinden çevrilmiş ortak bir çalışma olduğu yazmaktadır. Konstantinoupolis çalışanlarından Manuel Gedeon Nikolaidis'in, Hristoforos Samarcidis ve Gedeon'un "bir taklitçi daha" diyerek bahsettiği başka birisiyle birlikte Boğaz Feneri'nin (Pharos of the Bosphorus) Fransızca bir versiyonunu yayımladığını söylemiştir. Gedeon, Nikolaidis'in Osmalı'daki Rusya büyükelçisi İgnatyef'ten bu neşriyata destek olmak için verilen 5 bin altın frank parayı aldığını ve bu paradan diğer kişilere çok az verdiğini söylemiştir. Gedeon'a göre Teodor Kasap, Diyojen'de Rus büyükelçisinin Nikolaidis'e rüşvet verdiğini yazmıştır.
Nikolaidis ayrıca Asya adında Karamanlıca bir neşriyat başlatmak istemiş ancak izin alamamıştır. Evangelina Baltia ve Ayșe Kavak, "Konstantinoupolis gazetesinin yarım yüzyıllık süredeki yayımcısı" ("Publisher of the newspaper Konstantinoupolis for half a century") makalesinin yazarları, Nikolaidis'in teklifinin neden reddedildiği konusunda hiçbir bilgi edinemediklerini yazdılar. En nihayetinde, 1889'de Servet adında Osmanlı Türkçesinde bir gazete kurmuştur. Servet-i Fünûn, ilk olarak Servet'in bir eki olarak başlamıştır.
Bir dönem için Nikolaidis'in ana matbaa tesisi Galata'daki Millet Han'daydı. İki defa tesisini taşımak için başvuruda bulunmuştur. 1499'da Financılar Yokușu'na taşınma başvurusu onaylanmış, ancak tamamlanamamış, 1902'de Lloyd Han'a taşınma başvurusu onaylanmıştır. Taşınma 1903'te tamamlanmıştır.
Nikolaidis, her şeye rağmen gazetelerini kurtarmaya çalıştığı için mal varlığını satmış ve servetinden olmuştur.
Yaşamı ve ölümü
[değiştir | kaynağı değiştir]Nikolaidis, İstanbul'da doğmuş ve Fener Rum Erkek Lisesi'nde eğitim görmüştür. Oradan 1861'de mezun olmuştur. Ailesi İyeromnimon'lardı.
Dimitris Nikolaidis, Sevastiça adında bir karısı, Nikolakis (ya da "Nikos") ve Yorgakis adında iki oğlu ve 1892'de evlenen bir kızı vardı. Osmanlı Sultanı II. Abdulhamid'i kızının düğününe davet etmiştir. Balta ve Kavak'a göre bu durum, Nikolaidis'le Osmanlı hükûmeti arasındaki yakın ilişkinin bir göstergesidir. Kendisi Osmanlıcılık yanlısıydı.
Gedeon'a göre Nikolaidis'in bir tane Fener'de, bir tane Mouchli'de, bir tane de Burgazada'da evi vardı. 1894'daki bir deprem Mouchli'deki evi mahvetti.
Nikolaidis, 1915'te fakirlik içerisinde öldü ve çocukları farklı yerlerde oldukları için yanında değildi. Pera'da (Beyoğlu) yaşayan Rum Milleti'nin üyeleri ve arkadaşları cenazesini finanse etti ve bu cenazenin ayinini Konstantinopolis Ekümenik Patriği V. Germanos yönetti.
Ödülleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Nikolaidis'in aldığı madalyalar arasında Ücüncü Rütbe'den Mecidiye Nişanı; Osmanlı hüküetinden öyle istedikten sonra Sırbistan Üçüncü Rütbe'den Takova Nişanı, bir üçüncü derece ödül ve sırayla ikinci ve birinci dereceden ödüller olan Saniye Rütbesi and Mütemayize Rütbesi (1893'te aldı) sayılabilir. Ayrıca Kutsal Türbenin Altın Haçı (Gold Cross of the Holy Sepulcher) ve Kutsal Kurtarıcının Altın Haçı'nı (Gold Cross of the Holy Savior) almıştır.
Ayrıca Bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- "Publisher of the newspaper Konstantinoupolis for half a century. Following the trail of Dimitris Nikolaidis in the Ottoman archives". Press and Mass Communication in the Middle East: Festschrift for Martin Strohmeier (PDF). University of Bamberg Press. 28 Şubat 2018. ss. 33-. ISBN 9783863095277.[ölü/kırık bağlantı] - Volume 12 of Bamberger Orientstudien - Hosted at Kooperativer Bibliotheksverbund Berlin-Brandenburg (KOBV)
- "A Constitution for a Multilingual Empire: Translations of the Kanun-ı Esasi and Other Official Texts into Minority Languages". The First Ottoman Experiment in Democracy. Wurzburg. 2010. s. 21-51. 11 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. (info page on book20 Eylül 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. at Martin Luther University)