Dağevi, Ardahan
| Dağevi | |
|---|---|
 | |
 Ardahan'ın konumu | |
  Dağevi Dağevi'nin Ardahan'daki konumu | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | Ardahan |
| İlçe | Merkez |
| Coğrafi bölge | Karadeniz Bölgesi |
| Rakım | 1905 m |
| Nüfus (2022) | |
| • Toplam | 166 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 0478 |
| İl plaka kodu | 75 |
| Posta kodu | 75110 |
Dağevi, Ardahan ilinin Merkez ilçesine bağlı bir köydür.
Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]
Dağevi köyünün eski adı Tebat'tır. Gürcüce Tebati (ტებათი) biçiminde yazılan bu yer adı, Tbeti (ტბეთი) kelimesinden değişime uğramıştır. Tbeti veya Tebati, "tba" (ტბა: göl) kelimesinden türemiş olup "göl yeri" anlamına gelir.[3][4]
Tebat köyü, tarihsel Gürcistan'ı oluşturan Artaani bölgesinde yer alıyordu. Bu bölgeyi ve köyü Osmanlılar 16. yüzyılın ortasında Gürcülerden ele geçirmiştir. Tebat, 1595 tarihli ve Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan adlı Osmanlı mufassal defterinde Debad (دباد) veya Debat (دباط) biçiminde kaydetmiştir. Bu defterde bu ad altında, Büzürg]] livasının Güney nahiyesi içinde, Debat-i Ulya (دباط علیا) ve Debad-i Küçük (دباد كوچك) olmak üzere iki yerleşim bulunuyordu. Debat-i Ulya (Yukarı Debat) köyünde 33 Hristiyan hane, Debad-i Küçük (Küçük Debat) köyünde ise 2'si Müslüman 7 hane yaşıyordu. Her iki köyde ispenç vergisi yükümlüsü erkeklerin çoğu Manvel, Gogiça, İason, Şalika, Gabriel, Giorgi, Abison gibi Gürcü adları taşıyordu. Bu iki köyde buğday ve arpa tarımı ile arıcılık yapılıyor, koyun de domuz besleniyordu.[5]
Tebat, 93 Harbi'nin ardından 1878 yılında imzalanan Berlin Antlaşması'yla Osmanlı Devleti tarafından Rusya'ya bırakıldı. Rus idaresinin Tebat (Тебат) adıyla tek yerleşim olarak kaydettiği köy, Ardahan sancağının Ardahan kazasına bağlıydı. 1886 yılında köyde 109 kişi yaşıyordu ve bu nüfus Türklerden oluşuyordu.[6] Rus idaresinin Tikaş olarak kaydettiği köyünde 1896 yılında 154 kişi, 1906 yılında 207 kişi tespit edilmiştir.[7]
Tebat köyü, Birinci Dünya Savaşı'nın sonunda Rusların bölgeden çekilmesinin ardından bir süre fiilen Gürcistan'ın sınırları içinde kaldı. 16 Mart 1921'de imzalanan Moskova Antlaşması uyarınca köy Türkiye'ye bırakıldı.[8]
Tebat, 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde "Dibat" (دیباط) adıyla Kars vilayetinin Ardahan kazasının Yalnızçam nahiyesine bağlıydı.[9] 1940 genel nüfus sayımında köy aynı idari konuma sahipti ve nüfusu 304 kişiden oluşuyordu.[10] Tebat veya Dibat Türkçe olmadığı için köyün adı 1959 yılında 7267 sayılı kanunla Dağevi olarak değiştirilmiştir.[11] 1965 genel nüfus sayımında Dağevi köyünün nüfusu 477 kişiden oluşuyor ve bu nüfus içinde 105 kişi okuma yazma biliyordu.[12]
Coğrafya[değiştir | kaynağı değiştir]
Köy, Ardahan il merkezine 25 km uzaklıktadır.[13]
Nüfus[değiştir | kaynağı değiştir]
| Yıllara göre köy nüfus verileri | |
|---|---|
| 2022 | 166[2] |
| 2021 | 182[2] |
| 2020 | 179[2] |
| 2019 | 185[2] |
| 2018 | 189[2] |
| 2017 | 165[2] |
| 2016 | 157[2] |
| 2015 | 161[2] |
| 2014 | 167[2] |
| 2013 | 179[2] |
| 2012 | 156[2] |
| 2011 | 155[2] |
| 2010 | 167[2] |
| 2009 | 173[2] |
| 2008 | 183[2] |
| 2007 | 176[2] |
| 2000 | 239[13] |
| 1990 | 322[13] |
| 1985 | 413[13] |
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "Dagevi, Turkey Page" (İngilizce). Fallingrain.com. 12 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Nisan 2020.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q "Ardahan Merkez Dağevi Köy Nüfusu". Nufusune.com. 20 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Nisan 2020.
- ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; III. cilt (1958) s. 507". 22 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mart 2021.
- ^ ""ტბა" - A Comprehensive Georgian-English Dictionary, Londra, 2006, 2 cilt, ISBN 978-0-9535878-3". 6 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Eylül 2022.
- ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; II. cilt (1941) s. 408, 426; III. cilt (1958) s. 507". 22 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mart 2021.
- ^ ""Göle Kazası (1886 Yılı)" (Rusça)". 18 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Candan Badem, Çarlık Yönetiminde Kars, Ardahan, Artvin, İstanbul, 2018, s. 112, ISBN 9786052100271.
- ^ "Mustafa Kemal Atatürk, Nutuk, İstanbul, 1969, 3 Cilt, 2. cilt s. 489". 8 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2022.
- ^ Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 760.
- ^ 1940 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1946, s. 349.
- ^ "Köylerimiz, (Yayımlayan) İçişleri Bakanlığı, Ankara, 1968, s. 642". 23 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Nisan 2021.
- ^ 1965 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1968, s. 355.
- ^ a b c d "Dağevi Köyü". YerelNet.org.tr. 23 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Nisan 2020.