Cengiz Aytmatov

Cengiz Aytmatov
*Çıňğız Aytmatov*
Cengiz Aytmatov; Çıňğız Aytmatov
	Kırgız Türk'ü
Doğum	12 Aralık 1928; Talas, Kırgızistan, SSCB
Ölüm	10 Haziran 2008 (79 yaşında); Nürnberg, Almanya
Meslek	Yazar, edebiyatçı, siyasetçi ve gazeteci
Milliyet	Kırgız Türk'ü
Dönem	1950-2008
Tür	Postmodern roman
Önemli ödülleri	Altın Yürek Edebiyat Ödülü (Премия Алтын Журек) ; (2007)
	Etkilendikleri Manas Destanı, Türk tarihi, Kırgızlar,;
Resmî site
	www.aytmatov.org

Sayfanın 26 Kasım 2016 tarihinde onaylanmış olan kontrol edilmiş bir sürümü, bu revizyonu temel almıştır.

Cengiz Aytmatov, (Kırgızca: Чыңгыз Айтматов (Çıňğız Aytmatov), Rusça: Чингиз Торекулович Айтматов (Çıngız Torekuloviç Aitmatov)) (d. 12 Aralık 1928, SSCB - ö. 10 Haziran 2008, Almanya). Ünlü Kırgız edebiyatçı, gazeteci, çevirmen, diplomat, ve siyasetçi. Türk Dünyası'nın ünlü yazarlarından. ^[1]. Dünya edebiyatında tartışılmaz bir yere sahip kitaplarıyla Türk kültür zenginliğini bütün dünyaya tanıtan yazar, edebiyatçı.^[2].

Yaşamı

12 Aralık 1928 tarihinde Kuzeybatı Kırgızistan'daki Talas eyaletinin Şeker köyünde doğdu. Babası Torekul Aytmatov, Sovyet Kırgızistan'ında seçkin devlet adamı idi, ancak 1937'de tutuklandı ve 1938'de kurşuna dizildi. Tatar kızı olan annesi Nagima Hamziyevna Abdulvaliyeva tiyatro aktrisiydi. Adı, Cengiz Han'dan^{[kaynak belirtilmeli]} esinlenerek konulmuştur.

Gençliği sıkıntılı bir döneme denk gelmişti. O dönemde zaten yeni yerleşmeye başlayan siyasî sistemle, bir de savaşla mücadele etmek zorundaydı. Çok genç yaşta çalışmaya başladı; çünkü II. Dünya Savaşı'nın SSCB üzerindeki etkileri gençleri de etkiliyordu, yetişkinler savaşta olduklarından, gençlere büyük iş düşüyordu. On dört yaşında köyündeki sekreterliğe girdi. Burada tarım makinelerinin sayımı, vergi tahsildarlığı gibi işlerde çalıştı.

Köyünden, Kazakistan'a giderek Cambul Veterinerlik Teknik Okulu'nda okudu. Daha sonra şimdiki Kırgızistan'ın başkenti olan Bişkek'e giderek burada Frunze Tarım Enstitüsü'nde öğrenimine devam etti. Ardından Maksim Gorki Edebiyat Enstitüsü'ne geçti ve 1956 ile 1958 yılları arasında Moskova'da okudu.

Yazmaya bu yıllarda Pravda gazetesinde başladı. Yazdığı eserleriyle üne kavuştu ve 1957 yılında Sovyet Yazarlar Birliği'ne üye kabul edildi. 1963'te Lenin Ödülü'nü aldı. Eserleri yüz elliyi aşkın dile tercüme edildi. 1990-1994 yıllarında Sovyetler Birliğini ve Rusya Federasyonunu, sonra ise 2008 yılına kadar Kırgızistan Cumhuriyetini büyükelçi olarak temsil etti.

Aytmatov, Gün Olur Asra Bedel romanının film çekimleri için gittiği Rusya'nın Tataristan Cumhuriyeti'nin başkenti Kazan'da 16 Mayıs 2008 rahatsızlandı ve böbrek yetmezliği teşhisiyle tedavi için Almanya'ya getirildi. Almanya'nın Nürnberg kentindeki Klinikum Nord'da tedavi gören Cengiz Aytmatov, komaya girdi.10 Haziran 2008 tarihinde Nürnberg'de hayatını yitirdi.

Eserleri

II. Dünya Savaşı sonrası yazarları arasında yer alan Aytmatov, Cemile'den önce birkaç kısa hikâye ve Yüzyüze`yi yazdı. Ancak yazarın kendini kanıtlamasını sağlayan kitap Cemile oldu; Louis Aragon Cemile`yi "dünyanın en güzel aşk hikâyesi" olarak tanımlamıştır.

Eserlerinde mitoloji ye oldukça yakın durdu; ancak onunki antik anlamından farklı olarak mitolojiyi çağdaş bir zeminde sentezlemek ve yeniden yaratmaktı. Eserlerinde mitlere, efsanelere ve halk hikâyelerine göndermeler yapmıştır.

1966'dan sonra eserlerini hep Rusça kaleme almıştır.^[3]

Eserleri 176 dile çevrilmiştir.^[4]

Romancılığı

Cengiz Aytmatov, “Dişi Kurdun Rüyaları” ve “Elveda Gülsarı” romanlarında, yalnız insanların değil, hayvanların da psikolojisini başarıyla anlatmıştır. Romanlarında kurt ve at gibi hayvanlara da yer vermiş, onlara insani özellikler atfetmiş ve bunda da başarılı olmuş dünyadaki sayılı yazarlardan biridir.^[2]

Siyasî yaşantısı

Cengiz Aytmatov; edebi çalışmalarına ek olarak, Avrupa Birliği, NATO, UNESCO ve Benelüks ülkelerinin Kırgız delegeliğini üstlenmiştir. Ayrıca Kırgızistan Dışişleri eski Bakanı Askar Aytmatov'un babasıdır.

Yayımlanmış eserleri

Dağlar Devrildiğinde-Ebedi Nişanlı (Son romanı - 2007)
Darağacı - Dişi kurdun Rüyaları (, 1988)
Gün Olur Asra Bedel ,(Kırgız Türkçesi ),(Rusça И дольше века длится день, 1980),
Fuji-Yama (Восхождение на Фудзияму, Fuji Dağının Tepesi 1973)
Beyaz Gemi (Kırgız Türkçesi, Ак кеме : Ak Keme) (RusçaБелый пароход, 1973)
Selvi Boylum Al Yazmalım , (1963)
Elveda, Gülsarı! (Прощай, Гульсары, 1963)
Dağlar ve Steplerden Masallar (Повести гор и степей, 1963)
İlk Öğretmenim (Первый учитель, 1962)
Cemile (Kırgız Türkçesi Жамийла, Rusça Джамиля, 1958)
Yüzyüze (Лицом к лицу, 1957)
Zorlu Geçit (1956)
Toprak Ana(1963) Ötüken Yayınları
Cengiz Han'a Küsen Bulut (1990)
Çocukluğum
Kızıl Elma (1964) (Hikaye)
Hiroşimalar Olmasın
İlk Turnalar
Elveda Gülsarı (1963)
Deniz Kıyısında Koşan Ala Köpek
Sultan Murat
Dişi Kurdun Rüyaları (1986)
Kassandra Damgası (2013)

Ödülleri

Altın Yürek Edebiyat Ödülü (2007)

Fahri Doktoraları

Onur üyelikleri

Cengiz Aytmatov görselleri

eski fotoğrafı
Cengiz Aytmatov 2007
Cengiz Aytmatov (solda) 2007 yılında Cologne Literatür Festivalinde. Yayın müdürü Lucien Leitess (ortada) ve Moğolistanlı yazar Galsan Tschinag (sağda).(2007)
Cengiz Aytmatov ve Kırgız Abdyldajan Akmataliev, Paris. Fransa. (26 Mart 1999)
Sankt Peterburg'da «Bukvoyed» (Буквоед) adlı kitapçıda kitaplarını imza ederken. Vosiya meydanı. (1 Nisan 2007)
Cengiz Aytmatov (ortada) ve profesör Leonid Levitin (sağda).(2000)
Cengiz Aytmatov, Lüksemburg'daki bir resim sergisinin açılışında, ressam Yury Matushevsky en solda, Mikhail Abakumov en sağda. (1990'lar)