COSMIC (masaüstü ortamı)
 COSMIC Epoch 1 alfa sürümü | |
| Geliştirici(ler) | System76 |
|---|---|
| Güncel sürüm | Epoch 1 Alfa 2 |
| Programlama dili | Rust |
| İşletim sistemi | Unix tipi |
| Platform | Wayland |
| Tür | Masaüstü ortamı |
| Lisans | GPL 3 ve sonrası |
| Resmî sitesi | system76.com/cosmic |
| Kod deposu | |
COSMIC, Linux ve diğer Unix tipi işletim sistemleri için özgür ve açık kaynaklı bir masaüstü ortamıdır. Başlangıçta GNOME'un özelleştirilmiş bir sürümü iken sonradan herhangi bir masaüstü ortamını temel almadan sıfırdan yazılmaya başlanmıştır.[1][2]
Tarih
[değiştir | kaynağı değiştir]
COSMIC ilk olarak 2021 yılında Pop OS Linux dağıtımında kullanılmak üzere, GNOME masaüstü ortamının eklentiler yardımıyla özelleştirilmesiyle oluşturuldu ve Pop OS 21.04 sürümünde kullanıldı. Aynı yıl içerisinde System76 geliştiricileri, eklentiler ile bir masaüstü ortamı oluşturmaya çalışmanın sağlam bir temele sahip olmaması ve yeni özellik eklemenin önündeki kısıtlamalar nedeniyle GNOME temelli olmayan tamamen yeni bir masaüstü ortamı hazırlanacağını ve bunun Rust programlama dili ile yazılacağını bildirdi.[1]
Geliştiricileri GNOME'u bir bütün olarak çatallamanın (yani mevcut durumunu kopyalayıp bunlar üzerinden değişikliklere gitmenin) onlarca yıllık eski kodu devralmayı ve onu oluşturmak istenilen deneyime uyacak şekilde uyarlamayı gerektireceğinden bu yolu seçmediklerini, bunun yerine olası geliştirme seçenekleri arasında en fazla iş gerektiren ve en pahalı olan yöntemi seçerek sıfırdan özel bir masaüstü ortamı geliştirmeyi seçtiklerini belirtmiştir.[3]
Bu yeni COSMIC masaüstü ortamının ilk alfa sürümü Ağustos 2024'te yayınlandı.[2][4]
Özellikler
[değiştir | kaynağı değiştir]COSMIC, mevcut herhangi bir masaüstü ortamına dayalı olmayıp Rust programlama dili ile sıfırdan yazılmıştır. Paylaşılabilir temalara sahip kapsamlı bir tema sistemine sahiptir. Kolaylaştırımış pencere döşeme sistemi, oldukça özelleştirilebilir masaüstü ve panel seçenekleri bulunur. Dikey veya yatay çalışma alanlarına imkan verir. Arayüz yoğunluğu ayarlama (rahat, kompakt ve geniş) seçenekleri bulunur. COSMIC kapsamında çok sayıda uygulama ve kütüphane geliştirilmektedir.[5] Geliştirilen bazı uygulamalar altta sıralanmıştır.
- COSMIC Ayarlar
- COSMIC Dosya yöneticisi
- COSMIC Uygulama mağazası
- COSMIC Metin editörü
- COSMIC Uçbirim
Geliştirilmesinde Rust tabanlı Iced[6] grafiksel kullanıcı arayüzü geliştirme araç takımı kullanılmaktadır. COSMIC temalı uygulamalar için Iced'e dayalı Libcosmic masaüstü tasarım dili geliştirilmekte ve kullanılmaktadır.[7][4] Wayland görüntü sunucusu olarak yine Rust tabanlı Smithay kullanılmaktadır.
Linux dağıtımlarının COSMIC'i kendi marka renkleri, rıhtım (dock), paneller ve uygulamaları için kendi tercih ettikleri yapılandırmalarıyla paketlemesini kolaylaştıracak şekilde tasarlanmaktadır. COSMIC Ayarlar uygulaması, gerektiğinde sayfaların eklenmesine ve çıkarılmasına olanak tanıyan modüler bir tasarım kullanır. Örneğin dağıtımlar, kendi paketleme sistemleri ve seçenekleriyle uyum sağlamak için İşletim Sistemi Güncelleme ve Kurtarma sayfasını kolayca değiştirebilir veya kaldırabilir.[8]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b Sneddon (9 Kasım 2021). "Don't Miss: System76 is Building its Own Desktop Environment". OMG! Ubuntu!. OHSO Media. 10 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Kasım 2021.
- ^ a b "Pop!_OS 24.04 Alpha with COSMIC Desktop is Available to Download". OMGUbuntu. 8 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ağustos 2024.
- ^ "COSMIC Team Interview: Building Your Own User Experience". System76. 30 Temmuz 2024. 30 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mart 2020.
- ^ a b Kevin Purdy (8 Ağustos 2024). "You can kick the alpha tires on System76's Cosmic, a new Linux desktop". Arstechnica. 12 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ağustos 2024.
- ^ "Github'da cosmic-epoch". 27 Ekim 2024. 16 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Michael Larabel (1 Ekim 2022). "System76's Pop!_OS COSMIC Desktop To Make Use Of Iced Rust Toolkit Rather Than GTK". Phoronix. 1 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ağustos 2024.
- ^ "COSMIC Toolkit". 26 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ekim 2024.
- ^ "Make it your own". System76. 25 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ağustos 2024.