Bulgar Eksarhlığı

Bulgar Eksarhlığı (Bulgarca: Българска екзархия Bǎlgarska ekzarhiya) Otosefal Bulgar Ortodoks Kilisesi'nin resmi adıdır. Eksarhlık, 1945 yılında Ekümenik Patrikhane tarafından tanındı ve 1953 yılında Bulgar Patrikliği'ne dönüştürüldü.

Rum patriğinin ikâmet ettiği binaya "patrikhane" dendiği gibi, Bulgar ruhâni liderinin bulunduğu Fener'deki yere de Eksarhhâne denirdi.

Sultan Abdülaziz döneminde 28 Şubat 1870 târihli ferman-ı hümayun ile kuruldu, Bab-ı Âli tarafından yayımlanan bu Eksarhlık fermanı aynı zamanda Bulgar milletinin ayrı bir mevcudiyete sahip olduğunu gösteren ilk resmi vesika niteliğini taşımaktadır. Fermanın X. Maddesi "Bulgar Eksarhyasının" hudutlarını çizerken aslında Bulgar milletinin hudutlarını çizmekte idi.^[1] O döneme dek Osmanlı Devleti'nde geçerli olan millet sistemi uyarınca Bulgarlar da Millet-i Rûm'a mensuptu. Bulgar İsyanları'nın filiz verdiği ve Bulgarlar'ın Millet-i Rûm tahakkümünden ayrılmak için hareketlenmeye başladıkları 1840'lı yıllarda başlayan mücadele 1870 tarihli ferman ile sonuçlandı ve yaklaşık 30.000 Bulgar kökenli Osmanlı vatandaşının yaşadığı İstanbul'da bir Eksarhhane kuruldu. 1872 yılında da Bulgar Eksarhhânesi Rum Ortodoks Patrikhanesi ile ilişiğini kesti.

1908 yılında Bulgaristan'ın bağımsızlığını ilân etmesiyle Eksarhhane'nin taşınması gündemi meşgul etmeye başladı. 1913 yılında Balkan Savaşı'nın ardından Eksarh I. Josef döneminde Sofya'ya taşındı ve İstanbul'daki kurum "Eksarh Vekilliği"ne dönüştürüldü.

1945 yılında "Eksarh Vekilliği"nin Patrikhane'ye bağlanmasıyla Eksarhhane'nin faaliyeti de sona erdi.