Başköy, Arhavi
| Başköy | |
|---|---|
 | |
 Artvin'in Türkiye'deki konumu | |
  Başköy Başköy'ün Artvin'deki konumu | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | Artvin |
| İlçe | Arhavi |
| Coğrafi bölge | Karadeniz Bölgesi |
| Rakım | 513 m |
| Nüfus (2020) | |
| • Toplam | 154 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 0466 |
| İl plaka kodu | 08 |
| Posta kodu | 08290 |
Başköy, Artvin ilinin Arhavi ilçesine bağlı bir köydür. Ortacalar Bucağına bağlıdır.
Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]
Köyün bilinen en eski Türkçe adı Başköy'dür. Artvin ilinde, Hopa ilçesindeki Başköy gibi bu adı taşıyan başka köyler vardır. Geç dönemde ortaya çıkmış olan bu ad, bir bölgede üst kesimde, yukarıda bulunan yerleşmelere verilmiştir.[3] Başköy, 1835 tarihli Arhavi Nüfus Defterinde ve 1876 tarihli Trabzon vilayeti salnamesinde "Orci Başköy" (اورجی باشكوی) olarak geçer.[4][5] Köyün adı daha sonraki kaynaklarda da "Orcubaşköy" ve "Orcibaşköy" biçiminde yazılmıştır.[6][7]
Başköy'ün bulunduğu bölge, antik çağda Kolheti Krallığı'nın bir parçasıydı. Osmanlılar bu bölgeyi, 1461 yılında Trabzon İmparatorluğu'nu ortadan kaldırdıktan sonra ele geçirdi. Arhavi, Osmanlı döneminde Lazistan olarak adlandırılan bölgede bulunuyordu. Başköy'ün yer aldığı Arhavi, erken Osmanlı kayıtlarında Trabzon sancağına bağlı Arhavi kazası olarak geçer. Arhavi kazası, 1486 yılında Arhavi-Laz nahiyesinden, 16. yüzyılda ise, Arhavi-Laz, Gonio, Vilayet-i İskele ve Vilayet-i Bağobit nahiyelerinden oluşuyordu. 17. yüzyılın son çeyreğinde (1681/182) Osmanlı idaresinin gerçekleştirdiği bir tahrirde, "Başköy" adını taşıyan yerleşme, Orçı köyüyle birlikte "Orçı-Başköy" olarak kaydedilmiştir. Bu sırada Orçi-Başköy, Arhavi kazasına bağlı Arhavi nahiyesinin en içi kesimde bulunan yerleşmesiydi.[8]
1876 tarihli Trabzon vilayeti salnamesinde Başköy, "Orci Başköy karyesi" adıyla Trabzon vilayetinin Lazistan sancağı içinde Hopa kazasına bağlı Arhavi nahiyesinin bir köyü olarak geçer. Köyün nüfusu 87 hanede yaşayan 209 kişi olarak kaydedilmiştir. Bu tarihte Osmanlı idaresi sadece erkek nüfusu tespit ediyordu. Bundan dolayı köyün toplam nüfusunu bulmak için erkek sayısı kadar kadın eklemek gerekir. Bunun sonucunda Başköy'de yaklaşık 418 kişinin yaşadığı ortaya çıkar. Hane başına 4,8 kişinin düşmesi, ailelerin kalabalık olmadığını göstermektedir. Tarımla geçinen köyde hayvan varlığı olarak 100 keçi/koyun, 407 inek ve 5 öküz olarak tespit edilmiştir.[9]
1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde Başköy (باش كوی) olarak kaydedilmiş olan yerleşme, Rize vilayetinin Hopa kazasının Arhavi nahiyesine bağlıydı.[10] 1935 genel nüfus sayımında "Orcubaşköy" olarak yazılmış olan yerleşme, Artvin vilayeti yerine kurulmuş olan Çoruh vilayetinin Hopa kazasının Arhavi nahiyesinin bir köyü olarak geçer. Bu tespite göre köyün nüfusu 332 kişiden oluşuyordu.[11] Bu yerleşme, 1955 genel nüfus sayımında Başköy adıyla Arhavi kazasının merkez nahiyesine, 1960 genel nüfus sayımında da Arhavi ilçesinin Oratacalar bucağına bağlı köy olarak kaydedilmiştir.[12][13]
Eskiden ayrı bir köy olan ve sonra Başköy'e bir mahalle olarak bağlanan Nobağleni, 1959 yılında yeniden ayrı bir köy haline getirilmiştir.[14]
Coğrafya[değiştir | kaynağı değiştir]
Başköy, Artvin il merkezine 89 km, Arhavi ilçe merkezine 13 km uzaklıktadır.[15]
Nüfus[değiştir | kaynağı değiştir]
| Yıllara göre köy nüfus verileri | |
|---|---|
| 2020 | 154[2] |
| 2019 | 159[2] |
| 2018 | 228[2] |
| 2017 | 121[2] |
| 2016 | 115[2] |
| 2015 | 120[2] |
| 2014 | 142[2] |
| 2013 | 179[2] |
| 2012 | 102[2] |
| 2011 | 99[2] |
| 2010 | 91[2] |
| 2009 | 106[2] |
| 2008 | 106[2] |
| 2007 | 37[2] |
| 2000 | 99[15] |
| 1990 | 152[15] |
| 1985 | 222[15] |
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "Başköy, Turkey Page" (İngilizce). Fallingrain.com. 29 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ocak 2020.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o "Artvin Arhavi Başköy Köy Nüfusu". Nufusune.com. 3 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Şubat 2020.
- ^ Klarceti (Gürcüce), Mamia Pağava, Meri Tsintsadze, Maia Baramidze, Malhaz Çoharadze, Tina Şioşvili, Şota Mamuladze, Ramaz Halvaşi, Nugzar Mgeladze, Zaza Şaşikadze, Cemal Karalidze, Batum, 2016, s. 194 9 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-0-8969-5
- ^ "1165 no.lu Arhavi Nüfus Defteri". 1835.
- ^ Trabzon Vilayeti Salnamesi − 1869-1904, (Hazırlayan) Kudret Emiroğlu, Ankara, 1993-2009, 22 cilt; 8. cilt, s. 366, ISBN 9789157871117.
- ^ "1940 Genel Nüfus Sayımı, Anakara, 1944, s. 168" (PDF). 18 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 11 Mart 2022.
- ^ "1950 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1954, s. 137" (PDF). 18 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 11 Mart 2022.
- ^ "Kenan Aydın, "Arhavi Kazasında İskân ve Nüfus (1583-1681/1682)" - Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 2021 Bahar (34), s. 206". 17 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ağustos 2021.
- ^ Trabzon Vilayeti Salnamesi − 1869-1904, (Hazırlayan) Kudret Emiroğlu, Ankara, 1993-2009, 22 cilt; 8. cilt, s. 366,367, ISBN 9789157871117.
- ^ Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 621.
- ^ "1935 Genel Nüfus Sayımı, İstanbul, 1937, s. 297" (PDF). 16 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 28 Nisan 2021.
- ^ "1955 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1961, s. 143" (PDF). 6 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 11 Mart 2022.
- ^ "Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1963, s. 73" (PDF). 18 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 11 Mart 2022.
- ^ Sevan Nişanyan (Ocak 2010). "Adını Unutan Ülke". Everest Yayınları. ISBN 9789752897304.
- ^ a b c d "Başköy Köyü". YerelNet.org.tr. 14 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2014.
Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]
- Yerelnet14 Temmuz 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Başköy, Arhavi için uzaydan görüntü siteleri: Google, Yahoo, Microsoft