Büyük Bars Bek kağan
| Bars Bek 𐰉𐰺𐰽:𐰋𐰏 Şablon:Lang-ky | |
|---|---|
 Kırgızistan Ulusal Bankası tarafından 2010 yılında Barsbek onuruna basılan hatıra parası | |
| Yenisey Kırgız Kağanı | |
| Hüküm süresi | 693 - 710/711 |
| Taç giymesi | 693 |
| Sonra gelen | Bilge Tong Erkin |
| Doğum | 637 |
| Ölüm | 711 |
| Eş(ler)i | Bilge Kağanın kardeşi |
| Hanedan | Aje ailesi |
| Dini | Tengricilik |
Bars Bek ( Eski Türkçe : 𐰉𐰺𐰽:𐰋𐰏, Kyrgyz ; 637 - 710/711, Son Nehri[1][2][3] ) veya İnanç Alp Bilge,[4] Yenisey Kırgız Kağanlığının ilk kağanıydı .[4]
Saltanatı[değiştir | kaynağı değiştir]
Orhun ve Yenisey yazıtlarında yer alan küçük bilgi parçaları dışında Bars Bek'in erken hükümdarlığı hakkında hiçbir şey bilinmiyor.
Saltanatı sırasında İlteriş Kağan'ın küçük kızıyla evlenip Az ve Kırgız boylarını yöneten küçük kağan olarak atanıncaya kadar Göktürklere düşman olduğuna inanılıyordu.[1][2][5]
Takeshi Osawa'ya göre 7. yüzyılın sonlarında Bars Bek, Suoge ile Tang İmparatoru Zhongzong arasındaki görüşmelere aracılık etti.[6] Klyashtorny'ye göre, ittifak kurmak amacıyla Tibet İmparatorluğu'na Eren Ulug adlı bir büyükelçi gönderdi, ancak başarısız oldu.[7]
Adı[değiştir | kaynağı değiştir]
Sergei Klyashtorny'ye göre, Bars Bek'in meshedilmiş adı İnanç Alp Bilge idi ve Yenisey yazıtlarında bu şekilde anıldı.[8] Türk tarihçi Saadeddin Gömeç buna karşı çıktı.[9]
Ölümü[değiştir | kaynağı değiştir]
Üçlü ittifak haberi Tonyukuk'a ulaştıktan sonra önce Kırgızları ortadan kaldırmaya karar verdi. Kırgız topraklarına giden yollar yoğun kar nedeniyle kapandı ve onları bir rehber bulmaya zorladı. Önce Ak Termel'i (modern Ona - Abakan'ın bir kolu ) geçtiler. Ancak on gece bir çıkış yolu aradıktan sonra rehberleri kayboldu ve kapagan'ın emriyle idam edildi. Birkaç gün sonra Kırgız karargahına vardılar ve Bars Bek'e bir gece saldırısı düzenleyerek onu öldürdüler.[10] Abakan nehrinin sol tarafında, ölümünden sonra bir anıt dikildi.[11]
Yerine oğlu ve Bilge Kağan'ın yeğeni geçti.[12]
Mirası[değiştir | kaynağı değiştir]
2010 yılında Kırgız Cumhuriyeti Ulusal Bankası tarafından Bars Bek anısına bir hatıra parası basıldı[13] 2017 yılında Oş'ta Bars Bek'e bir anıt dikildi.[14]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b "The Bilge khagan's Memorial Complex". bitig.org. 3 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ağustos 2018.
- ^ a b "The Kultegin's Memorial Complex". bitig.org. 25 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ağustos 2018.
- ^ "Новая литература Кыргызстана". www.literatura.kg. 1 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ekim 2022.
- ^ a b Kırgız devlet geleneği ve Manas. İbrahimova, Salih., Rahmanov, Ergeşbay., Şimşek, Tuğba. İstanbul: Da Yayıncılık. 2003. ISBN 9756571446. OCLC 54950584. Yazar
|ad1=eksik|soyadı1=(yardım) - ^ Khazaria in the Ninth and Tenth Centuries (İngilizce). BRILL. 7 Mayıs 2015. s. 65. ISBN 9789004294486. Yazar
|ad1=eksik|soyadı1=(yardım) - ^ "Jenissei-Kirghiz in the Early Eighth Century". Shihō (Japonca). The Toyoshi-Danwa-kai Hokkaido University. 28: 1-24. 1996. Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar
|ad1=eksik|soyadı1=(yardım) - ^ "Altyn-Kol (E-29)". bitig.org. 25 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ağustos 2018.
- ^ "Стелы Золотого озера (к датировке енисейских рунических памятников)" (PDF). Turcologica: 258. 1976. 16 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 16 Haziran 2023. Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar
|ad1=eksik|soyadı1=(yardım) - ^ Eski Türk Yazıtları. 1. İstanbul. 1936. ss. 35-39. Yazar
|ad1=eksik|soyadı1=(yardım) - ^ "The Tonyukuk's Memorial Complex". bitig.org. 16 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ağustos 2018.
𐰾𐰇𐰭𐰏𐰤: 𐰲𐰑𐰢𐰕: 𐰴𐰣𐰃: 𐰾𐰇𐰾𐰃: 𐱅𐰼𐰠𐰢𐰾: 𐰾𐰇𐰭𐰾𐰓𐰢𐰕: 𐰽𐰨𐰑𐰢𐰕: 𐰴𐰣𐰃𐰤: 𐰇𐰠𐰼𐱅𐰢𐰕: 𐰴𐰍𐰣𐰴𐰀: (in Old Turkic script) / Their Khagan gathered the army. We fought them, killed their khagan. Kyrgyz people surrendered our Khagan. (English translation)
- ^ "Altyn-Kol (E-28)". bitig.org. 25 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ağustos 2018.
- ^ Istorii︠a︡ eniseĭskikh kyrgyzov. Abakan: Izd-vo Khakasskogo gosudarstvennogo universiteta im. N.F. Katanova. 2000. s. 69. ISBN 5781001190. OCLC 47206450.
- ^ "National Bank of the Kyrgyz Republic". www.nbkr.kg. 25 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ağustos 2018.
- ^ "В городе Ош предлагают перенести монументальную композицию Барсбек Каган". КАБАРЛАР - Всегда первый!. 27 Temmuz 2017. 25 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ağustos 2018.
