Aziz Elmo'nun ateşi

Vikipedi, özgür ansiklopedi
(Aziz Elmo Ateşi sayfasından yönlendirildi)
Denizdeki bir gemi üzerinde Aziz Elmo ateşi

Aziz Elmo'nun ateşi ya da Aziz Elmo ateşi, parlak plazmanın, atmosferdeki güçlü bir elektrik alanında (gök gürültülü fırtınalar tarafından üretilenler veya volkanik bir patlama tarafından oluşturulanlar gibi) keskin veya sivri bir nesneden bir korona deşarjı ile oluşturulan bir hava fenomenidir.

Aziz Elmo ateşi, denizcilerin koruyucu azizi olan Formialı Aziz Erasmus'tan (ayrıca Aziz Elmo, Aziz Erasmus için kullanılan iki İtalyan isimlerinden biridir, diğer isim Aziz Erasmo'dur) gelmektedir. Bu fenomen bazen gök gürültülü fırtınalar sırasında denizdeki gemilerde ortaya çıktı ve adından da anlaşılacağı gibi parlayan ışık topuyla denizciler tarafından dini bir ululuk olarak kabul edildi.[1] Denizciler, Aziz Elmo ateşini iyi bir alâmet olarak (koruyucu azizlerinin varlığının bir işareti olarak) görmüş olabilirler.[2]

Özellikleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Aziz Elmo ateşi, KC-10 uçağının uçuş güvertesinden görüntülendi.

Aziz Elmo'nun ateşi, bazı durumlarda direkler, kuleler ve bacalar gibi uzun, sivri uçlu yapılardan ve uçak kanatlarında ateş gibi görünen parlak mavi veya mor bir parıltıdır. Aziz Elmo'nun ateşi yapraklarda ve çimenlerde ve hatta sığır boynuzlarının uçlarında bile görünebilir.[3] Genellikle parlamaya belirgin bir tıslama veya uğultu sesi eşlik eder. Bazen yıldırım topu ile karıştırılır. Sağdaki kokpit fotoğrafında, kokpit penceresinden görünen kıvılcım boşalması değil, arka plandaki mavi-mor parıltıdır. Aziz Elmo'nun ateşi, hava nihayet kırılıp iletken olduğunda kıvılcımdan değil, negatif elektrottan gerçekleşen bir korona boşalmasına benzer.

Sebepleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Aziz Elmo'nun ateşi bir tür plazmadır. Söz konusu nesnenin etrafındaki elektrik alanı, hava moleküllerinin iyonlaşmasına neden olarak düşük ışık koşullarında kolayca görülebilen soluk bir parıltı üretir. Gök gürültülü fırtınalar sırasında, bulutlar ve altındaki yer arasında yüksek voltaj farkları olduğunda, Aziz Elmo'nun ateşine neden olabilecek koşullar mevcuttur. Nemli havada bir deşarj başlatmak için yaklaşık 100 kV/m'lik yerel bir elektrik alanı gereklidir. Elektrik alanın büyüklüğü büyük ölçüde nesnenin geometrisine (şekli ve boyutu) bağlıdır. Keskin uçlar gerekli voltajı düşürür çünkü elektrik alanları yüksek eğriliğe sahip alanlarda daha yoğundur, bu nedenle deşarjlar bazı zamanlarda meydana gelir ve sivri uçlu nesnelerin uçlarında daha yoğundur.

Dünya atmosferindeki azot ve oksijen, Aziz Elmo'nun ateşinin mavi veya mor ışıkla parlamasına neden olur; bu, içerdiği farklı gaz nedeniyle farklı bir renkte de olsa neon ışıkların parlamasına neden olan mekanizmaya benzer.[4]

1751'de Benjamin Franklin, görünüşte Aziz Elmo'nun ateşine benzer şekilde, bir şimşek fırtınası sırasında ucunda sivri bir demir çubuğun yanacağını öne sürdü.[5][6]

Tarih ve kültürde[değiştir | kaynağı değiştir]

  • Antik Yunan'da, fenomenin tekli görüntüsü kelimenin tam anlamıyla "meşale" anlamına gelen Helene (Eski Yunanca :λλννη) olarak[7] ve ikili görüntüsü Helen'in mitolojik ikiz kardeşlerinin isimleri olan Castor ve Polydeuces olarak adlandırıldı.[8]
  • Orta Çağ döneminden sonra, bazen Paracelsus'un elementlerinden biri, özellikle semender veya alternatif olarak acthnici olarak adlandırılan benzer bir yaratık gibi Yunan ateş unsuru ile ilişkilendirildi.[9]
  • Galli denizciler fenomeni Galce: canwyll yr ysbryd ya da Galce: canwyll yr ysbryd glân ("Kutsal Ruh'un mumları" veya " Aziz David'in mumları") olarak adlandırdı.[10]
  • Rus denizciler fenomene yıllar boyunca defalarca tanık oldular. Onlara göre bu fenomen "Aya Nikola" veya "Petrus'un ışıkları"dır. Ayrıca bazen dil karmaşasından dolayı Azize Helena veya Aziz Hermes'in ateşi olarak da adlandırılıyorlardı.[11]
  • Aziz Elmo'nun ateşinin Osmanlı İmparatorluğu tarafından 1453'te İstanbul'un Fethi sırasında görüldüğü bildiriliyor. Bildirildiğine göre Hipodrom'un tepesinden çıktığı görüldü. Bizanslılar bunu, Hristiyan Tanrı'nın yakında gelip fetheden Müslüman ordusunu yok edeceğinin bir işaretine bağladılar. George Sphrantzes'e göre, Konstantinopolis'in düşmesinden birkaç gün önce ortadan kayboldu ve Bizans İmparatorluğu sona erdi.
  • Macellan'ın dünyanın etrafını ilk kez dolaşmasının anlatımları, Aziz Elmo'nun ateşini filonun gemilerinin etrafında Güney Amerika kıyılarında birçok kez gördüğüne işaret etmektedir. Denizciler bunları olumlu alametler olarak gördü.
  • Aziz Elmo'nun ateşi, Kansas ve Oklahoma'daki (ABD) 1955 Büyük Ovalar kasırga salgını sırasında da görüldü.[12]
  • 24 Haziran 1982'de British Airways 9 Sayılı Uçuş sırasında yaşanan olaylar arasında, hem yolcular hem de mürettebat tarafından kanatlar ve kokpit ön camı da dahil olmak üzere uçağın ön kenarları boyunca parlayan ışık yanıp sönmeleri rapor edildi. Parlak ışık parlamaları, Aziz Elmo'nun ateşiyle benzerlikler gösterirken, deneyimlenen parıltı, kum püskürtme ekipmanı operatörleri tarafından görülenlere benzer şekilde, kül parçacıklarının uçağın ön kenarlarındaki etkisinden kaynaklanıyordu.
  • Aziz Elmo'nun ateşi gözlendi ve optik spektrumu, ışık tayflarını incelemek için 1995 yılında Amazon üzerinde bir Alaska Üniversitesi Araştırma uçuşu sırasında kaydedildi.[13][14]
  • 2009'da Rio de Janeiro-Galeão'dan (GIG) Paris Charles de Gaulle Havalimanı'na yapılan talihsiz Air France Flight 447 uçuşunun, Atlantik Okyanusu'na düşmeden 23 dakika önce Aziz Elmo'nun ateşini gözlemlediği anlaşılıyor; ancak, fenomen felakette bir faktör değildi.[15][16]
  • Genellikle Santelmo olarak kısaltılan Apoy ni San Elmo, Filipin folklorunda kötü bir alâmet veya uçan bir ruhtur.

Önemli gözlemler[değiştir | kaynağı değiştir]

Jül Sezar[değiştir | kaynağı değiştir]

Aziz Elmo'nun ateşine ilişkin referanslar Jül Sezar (De Bello Africo, 47), Yaşlı Pliny (Naturalis Historia, kitap 2, par. 101), Alcaeus frag. 34 ve Antonio Pigafetta'nın Ferdinand Macellan ile yaptığı yolculuğun günlüğü gibi eserlerde bulunabilir. Aynı zamanda "corposants" veya Portekizcede "corpusants" olarak bilinen Aziz Elmo ateşi corpo santo[17] ("Kutsal gövde") Lusiads'ta tarif edilen bir fenomendir. Daha önce, Xenophanes of Colophon bu fenomeni işaret etmişti.[18]

Zheng He[değiştir | kaynağı değiştir]

15. yüzyıl ise Çin'in Ming Hanedanı'nda, Amiral Zheng He ve arkadaşları Liujiagang ve Changle yazıtlarında, hazine yolculuklarının iki kitabesinde, denizcilerin ve gemicilerin tanrıçası Tianfei'nin (天妃) ilahi bir alameti olarak Aziz Elmo'nun ateşine atıfta bulundular.[19]

“ Daha önceki zamanlarda ortaya çıkmış olan tanrıçanın gücü, şimdiki nesilde daha fazla ortaya çıkmıştır. Acele eden suların ortasında, bir kasırga olduğunda, aniden direkte parlayan ilahi bir ateş görüldü ve bu mucizevi ateş ortaya çıktığında tehlike ortadan kalktı, böylece devrilme tehlikesinde bile bir gemiciler güvence altına alındı ve korku için bir neden yoktu.

— Amiral Zheng ve arkadaşları (Changle yazıtı)

„

Robert Burton[değiştir | kaynağı değiştir]

Robert Burton Anatomy of Melancholy adlı kitabında Aziz Elmo'nun ateşi hakkında şunları yazdı: "Litvanyalı dük Radzivilius bu görüntüyü Sancti Germani sidus olarak adlandırdı ve ayrıca İskenderiye'den Rodos'a 1582'de yelken açtığında bir fırtınada gördüğünü söyledi." Bu cümle Mikołaj Krzysztof "Yetim" Radziwiłł tarafından 1582-1584'te yapılan yolculuğa atıfta bulunmaktadır.

John Davis[değiştir | kaynağı değiştir]

9 Mayıs 1605'te, Sör Edward Michelborne komutasındaki John Davis'in Doğu Hint Adaları'na ikinci yolculuğunda, Tiger gemisindeki bilinmeyen bir yazar bu olayı anlatıyor; "Fırtınamızın en uç noktasında, geceleyin, üst direk başımızın üzerinde, Portekizlilerin Corpo Sancto dedikleri büyük bir Mumun büyüklüğünde bir alev belirdi ve onu, ortaya çıktığında onu çok kutsal bir işaret olarak gördük, en kötü geçmişte kaldı kabul ettik. Tanrı'ya şükür, bundan sonra daha iyi bir hava vardı."[20]

William Noah[değiştir | kaynağı değiştir]

Londra'da bir gümüşçü olan William Noah, hükümlü nakliye gemisi Hillsborough ile Sidney, Yeni Güney Galler'e giderken, 2,000 pound kurşun çalmaktan suçlu bulundu, ayrıntılı günlük günlüğünde bu tür iki gözlem kaydetti. İlki, Cape Town ile Sidney arasında, Güney Okyanusu'ndaydı ve ikincisi, Port Jackson'dan yola çıktıktan bir gün sonra Tasman Denizi'ndeydi:

“ 26 Haziran 1799: Saat 4'te Şiddetli Yağmur ve Dolu Yağmuru ve Olağanüstü Ağır Gök Gürültüsü ve Şimşek Çakışları ile Çok Sert Bir Uğuldama Başladı Bir Karabatak [Korozan] Daldığında İlk Görüldüğü Gabya Çubuğunun Başındaki Yıldırım ve Köşk'ten Fırlayan Bir Ateş Gövdesi Kaptanımız Tarafından, Ana Güverteye Düşmesine ve Patlamasına Neden Olan Ağır Gök Gürültüsü ve Şimşek Çakışlarını Takip Ettiğinde, Bu Ateş Topunun Patlamasının Elektriği, Sadece Ana Güvertede Değil, Direklerin Birkaçını Sallayacak Kadar Güçlüydü. Ateş Demirci'nin Etrafında Uzun Süre Görünür Kaldı, Ancak Silah Güvertesi ve Orlop [güverte] Üzerinde Birkaç Hükümlü Üzerinde Aynı Etkiyi göstermedi.

25 Temmuz 1799: Şimdi şiddetli gök gürültüsü ve şimşek ile sarsıldık ve etrafımızda köpüren kasvetli bir etki bizi şok etti, ana direğin başında asılı bir Karabatak görmek denizcileri orada bir yıldırım patlaması gerçekleştiğinde şok etti Karabatak patladı ve iki Denizciyi birkaç saat boyunca vurdu.

„

Bu hava olaylarının kesin doğası kesin olmasa da, çoğunlukla Aziz Elmo'nun ateşinin iki gözlemiyle ilgili olarak, belki de bir miktar şimşek ve hatta gemiye doğrudan düşen bir yıldırım çarpması gibi görünüyorlar.

James Braid[değiştir | kaynağı değiştir]

20 Şubat 1817'de,[not 1] şiddetli bir elektrik fırtınası sırasında, Lord Hopetoun'un Lanarkshire, Leadhills'deki madenlerinde cerrah olan James Braid, at sırtındayken olağanüstü bir deneyim yaşadı:

“ 20 Perşembe günü, yukarıda anlatılan ışıklı görünümden birkaç dakika memnun kaldım [yani, "batıdan bu tür şimşek çakmaları, her iki veya üç dakikada bir, bazen daha kısa aralıklarla, tüm cenneti aydınlatıyormuş gibi tekrarlanır."]. Saat dokuz civarındaydı, öğleden sonra. Ata binmeden, her iki atın kulaklarının uçlarının oldukça parlak olduğunu gözlemledim: şapkamın kenarları da aynı görünüme sahipti. Kısa süre sonra, hemen yağmaya başlayan nemli kar yağışı nedeniyle bu etkiden mahrum kaldım. Atın kulakları kısa sürede ıslandı ve parlak görünümünü kaybetti; ama ıslanmanın uzadığı şapkamın kenarları biraz daha uzun süre ışıltılı bir görünüm vermeye devam etti.

Atın kulaklarına ve şapkamın kenarına doğru çok güzel bir görünüm oluşturan çok sayıda kıvılcımı görebiliyordum ve bu etki kadar çabuk bittiği için üzgündüm.

Bu çevredeki atmosfer, bu sefer yaklaşık sekiz veya on gün boyunca oldukça elektriklenmiş görünüyordu. Gök gürültüsü, 15'ten 23'e kadar ara sıra duyuldu, bu sırada hava çok dengesizdi: sık sık dolu, kar, yağmur yağıyordu.

Bu çevrede, yukarıda bahsedilen parlak görünümü bu sezondan önce gördüğünü hatırlayan - ya da göklerde bu kadar çok şimşek çakan - ya da yılın o mevsiminde bu kadar çok gök gürültüsü duyan hiç kimseyi bulamıyorum.

Bu ülkenin tamamı koyunlarla dolu ve sürüler sık sık hava durumun takip etme fırsatı sunduğundan, böyle bir görüntünün hiç sık görülmediği ve hiç kimsenin bunu gözlemlemediği düşünülmemelidir.[not 2]

— James Braid, 1817[21]

„

Haftalar önce, bildirildiğine göre 17 Ocak 1817'de, Vermont ve New Hampshire'da parlak bir kar fırtınası meydana geldi. Aziz Elmo'nun ateşi, çatıların tepelerinde, çit direklerinde ve insanların şapkalarında ve parmaklarında statik boşalmalar olarak ortaya çıktı. Gök gürültülü fırtınalar merkezi New England'a hakim oldu.[22]

Charles Darwin[değiştir | kaynağı değiştir]

Charles Darwin, Beagle gemisindeyken etkiye dikkat çekti. Beagle'ın Río de la Plata'nın haliçine demir attığı bir gece JS Henslow'a yazdığı bir mektupta bu etki hakkında şunları yazdı:

“ Her şey alevler içinde, - şimşek çakan gökyüzü, - parlak parçacıkların olduğu su ve hatta direkler bile mavi bir alevle parıldıyor.

— Charles Darwin, 1832[23]

„

Richard Henry Dana[değiştir | kaynağı değiştir]

Two Years Before Mast'ta Richard Henry Dana, Jr. kuzey Atlantik Okyanusu'nun At enlemlerinde bir cisim gördüğünü anlattı. Ancak, yıldırımdan bahsediyor olabilir; Daha önce de belirtildiği gibi, genellikle yıldırımlar yanlışlıkla Aziz Elmo'nun ateşi olarak tanımlanmış olmalıdır:

“ Orada, tam olarak durduğumuz yerin üzerinde, ana üst-direk başının üzerinde, denizcilerin bir corpus sancti (korpus sancti) adını verdiği ve arkadaşımızın bize bakmamız için çağırdığı bir ışık topu vardı. Hepsi onu dikkatle izliyorlardı, çünkü denizcilerin düşüncesine göre korona akımı yükselirse bunun güzel havanın bir işareti olduğu, ancak aşağı inerse bir fırtına çıkacağı kabul edilmekteydi. Ne yazık ki, bir alâmet olarak aşağı indi ve kendisini en üstteki avlu kolunda gösterdi. İyi bir mevsimde yola çıkmıştık, çünkü bu, insanın yüzüne patlağın soluk ışığının yansıması ölümcül bir işaret olarak görülüyordu.

— Richard Henry Dana, 1840[24]

„

Nikola Tesla[değiştir | kaynağı değiştir]

Nikola Tesla, 1899'da, Colorado Springs, Colorado, Amerika Birleşik Devletleri'ndeki laboratuvarında bir Tesla bobini test ederken Aziz Elmo'nun ateşini ortaya çıkardı. Bobinin etrafında Aziz Elmo'nun ateşi görülmüş ve etrafta uçarken kelebeklerin kanatlarını mavi halelerle parıldadığı aktarılmıştır.[25]

Mark Heald[değiştir | kaynağı değiştir]

6 Mayıs 1937'de Luftschiffbau Zeppelin'in LZ 129 Hindenburg'unun düşmesinden bir dakika önce, Princeton'dan Profesör Mark Heald (1892–1971), Aziz Elmo'nun ateşinin zeplin sırtında titreştiğini gördü. Donanma Hava İstasyonunun ana kapısının dışında durarak karısı ve oğluyla birlikte zeplinin direğe yaklaşıp pruva iplerini düşürmesini izledi. Bundan bir dakika sonra, Heald'ın tahminine göre, ilk olarak omurga kirişinde, pruvanın kuyruğuna kadar olan uzunluğunun yaklaşık dörtte biri boyunca titreşen sönük bir "mavi alev" olduğunu fark etti. Karısına "Aman Tanrım, bu şey alev aldı" demesi için ve karısının ona "Nerede?" diye cevap vermesi için, "Üst sırt boyunca" diye cevap verebileceği bir zamanı vardı - geminin kıçtan yaklaşık üçte biri kadar olduğunu tahmin ettiği bir noktadan büyük bir alevli hidrojen patlaması yaşanmadan önce.[26]

William L. Laurence[değiştir | kaynağı değiştir]

Aziz Elmo'nun ateşi New York Times muhabiri William L. Laurence tarafından 9 Ağustos 1945'te Nagasaki yolunda Bockscar'da olduğu sırada bildirildi .

“ Dümencinin kabininin yukarısındaki pencereden garip bir ürkütücü ışığın geldiğini fark ettim ve etrafımızdaki karanlıktan bakarken şaşırtıcı bir fenomen gördüm. Dönen dev pervaneler, bir şekilde mavi büyük alevli büyük parlak diskler haline gelmişti. Aynı parlak mavi alev, geminin burnundaki pleksiglas pencerelerde göründü ve dev kanatların uçlarında, kasırgayı mavi bir ateş arabasıyla uzayda sürüyormuşuz gibi görünüyordu. Bunun, pervanelerin uçlarında ve plastik pencerelerdeki dielektrik malzemede biriken fazladan statik elektrik olduğunu tahmin ettim. Düşünceler, önümüzdeki görünmez gemideki değerli kargoda endişeli bir şekilde duruyordu. Etrafımızdaki atmosferdeki bu ağır elektrik geriliminin onu tetiklemesi tehlikesi var mıydı? Korkularımı kontrollerde soğukkanlı ve soğukkanlı görünen Kaptan Bock'a ifade ediyorum. Bana hızlı bir şekilde güven veriyor: "Bu, gemilerde sıklıkla görülen tanıdık bir fenomendir. Bunu bombalama görevlerinde defalarca gördüm. Bu, Aziz Elmo'nun ateşi olarak bilinir.[27] „

Edebiyatta[değiştir | kaynağı değiştir]

Bu fenomenin en eski referanslarından biri, Alcaeus'un Dioscuri veya Castor ve Pollux hakkındaki Fragment 34a'da yer almaktadır.[28] Aynı zamanda, Homerik İlahi 33'te, kendisiyle ilişkili Homeric zamanlardan gelen Dioscuri'ye atıfta bulunulur.[29] Homeros ilahisinin Alcaeus parçasından önceye ait olup olmadığı bilinmemektedir.

Aziz Elmo'nun ateşi, Brian Jacques'in Uçan Hollandalı'nın Kazazedeleri adlı romanında da bahsedilmektedir.

Bu fenomen ilk olarak 1100'lerde yazılan ve 1070'lerdeki bir olayla ilgili Gesta Herwardi'de[30] tanımlanmış gibi görünmektedir. Bununla birlikte, Aziz Elmo'nun ateşinin kurgusal olarak yapılan en erken doğrudan göndermelerden biri Ludovico Ariosto'nun destansı şiiri Orlando Furioso'da (1516) bulunabilir. Bir fırtına Marfisa, Astolfo, Aquilant, Grifon ve diğerlerinin gemisini üç gün boyunca cezalandırdıktan sonra 17. kantoda (1532'nin gözden geçirilmiş 19. baskısında) bulunur ve olumlu bir şekilde umutla ilişkilendirilir:

“ Ama şimdi Aziz Elmo'nun ateşi ortaya çıktı, ki buna çok özlem duyuyorlardı, ön kalış yaylarına yerleşti, direkler ve avlulara gitti ve onlara daha sakin havalar için umut verdi.

— Ludovico Ariosto, 1516

„

Shakespeare'in The Tempest (c. 1623), Perde I, Sahne II'de Aziz Elmo'nun ateşi, Prospero'nun emrine göre Ariel'in neden olduğu fırtınanın kanıtı olarak görünen daha olumsuz bir ilişki kazanır:

“ PROSPERO


Öyle mi, ruh?, Sana emrettiğim fırtınayı göstermek için mi?
ARIEL
Her varlığa. Kralın gemisine bindim; şimdi gagada Şimdi belde, güvertede, her kabinde Şaşkınlıkla alevlendirdim: bazen bölerdim Ve birçok yerde yanar; en üstte, Yarda ve direkte, belirgin bir şekilde alev alır mıydım Sonra tanışın ve katılın.
— Perde I, Sahne II, Fırtına

„

Parıltılardan ayrıca Samuel Taylor Coleridge'in The Rime of the Ancient Mariner kitabında "ölüm yangınları" olarak bahsedilmektedir:

“ Hakkında, hakkında, makara ve rota içinde,

Ölüm ateşleri gece dans etti; Su, cadı yağı gibi Yeşil, mavi ve beyaz yanmış.

— l. 127–130

„

18. yüzyılın sonlarında ve 19. yüzyılda edebiyat, Aziz Elmo'nun ateşini kötü alâmet veya ilahi yargı ile ilişkilendirdi ve bu Romantizm ve Gotik romanın büyüyen gelenekleri ile çakışıyordu. Örneğin, Ann Radcliffe'in The Mysteries of Udolpho (1794) adlı eserinde, kalenin surlarının üzerinde bir fırtına sırasında:

“ "Ve taşıdığın ışığın gittikçe azalması nedir?" Emily, "nasıl yukarı doğru fırladığına bak - ve şimdi yok oluyor!" dedi.

"Bu ışık bayan," dedi asker, "nöbet tuttuğumdan beri, gördüğünüz gibi, mızrağımın ucunda gece göründü; ama ne anlama geldiğini söyleyemem."

"Bu çok tuhaf!" dedi Emily.

"Muhafız arkadaşım," diye devam etti adam, "kollarında aynı alev var; onu bazen daha önce gördüğünü söylüyor ... bir alâmet olduğunu söylüyor, hanımefendi ve hiçbir faydası yok."

"Ve ne zarar verebilir ki?" Emily'ye yeniden katıldı.

"O kadarını bilmiyor hanımefendi."

— Vol. III, Ch. IV, The Mysteries of Udolpho

„

Yazar, Jules Verne'in 1864 tarihli Dünya'nın Merkezine Yolculuk adlı romanında, yeraltındaki bir elektrik fırtınası sırasında yelken açarken meydana gelen yangını anlatır (Bölüm 35, Sayfa 191):

“ Direkte zaten bir parlak Aziz Elmo ateşinin hafif oyununu görüyorum; uzanmış yelken bir rüzgar nefesi yakalamaz ve bir kurşun levha gibi asılır. „

Herman Melville'in Moby-Dick romanında Starbuck, 119. bölüm "Mumlar"da Japon denizinde bir gök gürültüsü fırtınası sırasında "korona akımlarına" dikkat çekiyor.

Aziz Elmo'nun ateşi, Hergé'nin The Adventures of Tintin çizgi romanı Tintin in Tibet'te'de de görülüyor. Tenten, Kaptan Haddock'un buz baltasındaki fenomeni tanımlar.

Kurt Vonnegut'un Mezbaha No 5'inde Billy Pilgrim, fenomeni askerlerin kasklarında ve çatılarda görüyor. Vonnegut'un The Sirens of Titan adlı eseri, Winston Niles Rumfoord'un köpeği Kazak, Uzay Tazısı'nı, krono-senklastik infundibulum'un güneş rahatsızlıkları ile birlikte etkileyen fenomeni de not ediyor.

Robert Aickman'ın "Niemandswasser" (1975) öyküsünde, ana karakter Prens Albrecht von Allendorf, "kendisinden yayılan parıltı nedeniyle arkadaşları tarafından Elmo olarak bilinir". "Elmo'da duyarlı olanın kısa sürede farkına vardığı ve onun Spottname lakabını almasına yol açan ilham verici bir güç vardı."

Laura Ingalls Wilder'ın "On The Banks of Plum Creek" adlı eserinde Aziz Elmo'nun ateşi, kar fırtınalarından birinde kızlar ve anneler tarafından görülür. Soba borusundan aşağı inip Ma'nın örgü iğnelerini takip ederek zeminde yuvarlanma olarak tanımlandı; ama yeri yakmadı (sayfa 309-310). Bununla birlikte, açıklandığı şekliyle fenomen, yıldırım topuna daha çok benziyordu.

Diana Gabaldon'un popüler Outlander serisinin üçüncü büyük romanı Voyager'da, ana karakterler Aziz Elmo'nun ateşini Hispanyola ile Georgia kıyıları arasında bir fırtınada denizde kaybolurken yaşarlar.

Televizyonda[değiştir | kaynağı değiştir]

Çocuk televizyon dizisi The Mysterious Cities of Gold'da (1982) 4. Bölüm, Aziz Elmo'nun ateşinin Macellan Boğazı'nı geçerken gemiyi etkilediğini gösteriyor. Bölümün sonundaki gerçek hayat görüntüleri, Japon denizci Fukunari Imada ile yapılan bir röportajın parçalarını içeriyor ve yorumları "Aziz Elmo'nun ateşini hiç görmemiş olsam da kesinlikle görmek isterdim. Pusulalar ve teçhizatta hasara yol açtığı için genellikle kötü bir alâmet olarak görülüyordu." şeklinde bitiriyor. TV dizisi ayrıca çizgi film sırasında Aziz Elmo'nun ateşini kötü bir alâmet olarak nitelendirdi. Görüntüler, 1981'de kazandığı solo yat yarışının bir parçası olarak çekildi.[31]

Amerikan televizyon dizisi Rawhide'da, 1959'da "Mavi Ateşin İnsanı" başlıklı bir bölümde, fırtınalı bir gecede tayfa, ölümcül bir alâmet olarak gördükleri, dümenlerinin boynuzlarında parlayan Aziz Elmo ateşini görürler.[32] St. Elmo'nun ateşi, Cartwright mülkünde kalan hacıların Aziz Elmo'nun ateşi ile ilgili bir deneyimin Şeytan'ın işi olduğuna inandıkları Bonanza'nın 1965'teki bir bölümünde de bahsedilir.[33][34]

Filmde[değiştir | kaynağı değiştir]

  • Moby Dick'te (1956), Aziz Elmo'nun ateşi Kaptan Ahab'ın Starbuck'ı öldürmesini durdurur.
  • The Last Sunset'te (1961), haydut/kovboy Brendan "Bren" O'Malley (Kirk Douglas) sürüden gelir ve kısa süre önce dul kalmış Belle Breckenridge'i (Dorothy Malone) sığırlara genel bir bakışa götürür. Tüfeği kadından alırken, "Orada bir şey var, beş ömür yaşayabilir ve bir daha asla göremeyebilirsiniz" diye açıklar, daha sonra seyirciye sığırların boynuzlarından çıkan mavi veya mor bir parıltıyı gösterir. "Bak. Aziz Elmo'nun ateşi. Gemiler dışında hiç görmedim." O'Malley, Belle'nin dediği gibi, "Bunu hiçbir yerde görmedim. Bu ne?" Onu geri kazanmaya çalışırken, "Bir yıldız düştü, parçalandı ve parıltısını her yere saçıldı." dedi.
  • Aziz Elmo'nun Ateşi'nde (1985) Rob Lowe'un karakteri yanlış bir şekilde fenomenin "gerçek bir şey olmadığını" iddia eder.
  • Batı mini dizisi <i id="mwAXk">Lonesome Dove'da</i> (1989-1990), bir fırtına sırasında inek sürüsüne yıldırım düşerek boynuzlarının mavi parlamasına neden olur.
  • Lars von Trier'in 2011 yapımı Melancholia filminde fenomen, açılış sekansında ve daha sonra filmde yetim gezegen Melancholia'nın bir çarpışma olayı için Dünya'ya yaklaşmasıyla öne çıkar.
  • Robert Eggers'in 2019 korku filmi The Lighthouse'da, deniz feneri bekçisi Thomas Wake'in (Willem Dafoe) fenerin Fresnel lensinin içinde Ephraim Winslow'dan (Robert Pattinson) sakladığı gizemli kurtuluşa atıfta bulunuyor.

Müzikte[değiştir | kaynağı değiştir]

Brian Eno'nun üçüncü stüdyo albümü Another Green World (1975), konuk King Crimson gitaristi Robert Fripp'in (liner notlarında "Wimshurst gitarı" çalmasıyla tanınan) şimşek hızında bir solo doğaçlama yaptığı "Aziz Elmo'nun Ateşi" adlı bir şarkı içeriyor - bu, bir Wimshurst yüksek voltaj jeneratöründeki iki kutup arasındaki bir elektrik yükünü taklit ediyor.

Michael Frank'ın "St Elmo's Fire" adlı şarkısı 1976'da "The Art of Tea" albümünde yayınlandı. Şarkısı, o zamandan beri Absolutely Fabolous ve daha fazlası gibi sanatçılar tarafından çeşitli zamanlarda seslendirildi.

Susumu Hirasawa'nın Aurora albümündeki ilk şarkı "Stone Garden" (石の庭 Ishi no Niwa) şu sözleri içerir:

O gün gökyüzüne eridiğim zaman
Aziz Elmo'nun kutsal ateşi gibi yanıyorum[35]

"St. Elmo'nun Ateşi (Hareket Eden Adam)" John Parr tarafından kaydedilen bir şarkıdır. 7 Eylül 1985'te Billboard Hot 100'de bir numaraya yükseldi ve iki hafta orada kaldı. Joel Schumacher'in 1985 yapımı St. Elmo's Fire filminin ana temasıydı.

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Notlar[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ Bunun, Yaz Yaşanmayan Yıl'dan nihai olarak sorumlu olan daha önceki bir seri büyük yanardağ patlamalarını takiben olağanüstü atmosferik etkiler ve sıcaklıklarda dramatik düşüşler döneminde olması oldukça önemlidir.
  2. ^ Braid ayrıca bir önceki Cumartesi akşamı arkadaşlarından birinin benzer bir deneyim yaşadığını yazıyor: Arkadaşının "atının kulaklarının iki yanan mumla aynı olduğunu ve şapkasının kenarlarının hepsinin alev dolu olduğunu gördüğünü bildirdi." (p.471).

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ Eyers, Jonathan (2011). Don't Shoot the Albatross!: Nautical Myths and Superstitions. A&C Black, London, UK. 978-1-4081-3131-2.
  2. ^ Bergreen, Laurence. Over the Edge of the World: Magellan's Terrifying Circumnavigation of the Globe. New York: Morrow, 2003. Print.
  3. ^ Heidorn, K., Ph.D. Weather Elements: The Fire of St. Elmo[ölü/kırık bağlantı]. Retrieved on July 2, 2007.
  4. ^ "What causes the strange glow known as St. Elmo's Fire? Is this phenomenon related to ball lightning?". Scientific American. 20 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  5. ^ Benjamin Franklin. New York: The Viking Press. 1938. s. 159.  Quoted text from May 1751 letter published in Gentleman's Magazine. Excerpt at "Franklin — The Scientist". 30 Nisan 2001 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  6. ^ Additional reference may be made from Yale University's collection, "The Papers of Benjamin Franklin". 14 Şubat 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  7. ^ Lyd. Ost. 5; the term was also used of a special wicker basket used at the cult of Artemis at Brauron in Attica (Poll. 10.191).
  8. ^ Known as Castor and Pollux in Latin; Homeric Hymn 33 describes a generic epiphany of these fraternal heroes, collectively called the Dioskouroi, in the midst of a storm at sea. Here they are said to rush through the air "with tawny wings" and to bring relief to terrified mariners.
  9. ^ The Elements and Their Inhabitants
  10. ^ "The Sea, Lakes, Rivers and Wells". Folk-lore and folk-stories of Wales. 1909. 29 Eylül 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi – V Wales vasıtasıyla. 
  11. ^ "Will With A Wisp: John Brand (1777)". 24 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Aralık 2020. 
  12. ^ "Storm Electricity Aspects of the Blackwell/Udall Storm of May 25, 1955 – Don Burgess, University of Oklahoma (CIMMS)". 4 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Aralık 2020. 
  13. ^ Wescott et al. (1996) "The optical spectrum of aircraft St. Elmo's fire", Geophys. Res. Lett., 23(25), pp 3687–3690.
  14. ^ ""Peru95 – sprite observations over the upper Amazon"". 17 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Aralık 2020. 
  15. ^ ""Air France 447 Flight-Data Recorder transcript – What Really Happened Aboard Air France 447 – Popular Mechanics"". 8 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Aralık 2020. 
  16. ^ "Final Report On the accident on 1st June 2009 to the Airbus A330-203 registered F-GZCP operated by Air France flight AF 447 Rio de Janeiro - Paris." 12 Kasım 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Bureau d’Enquêtes et d’Analyses. N.p., July 2012. Web. 12 March 2014
  17. ^ "Corposants" 26 Haziran 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. The American Heritage Dictionary
  18. ^ A Presocratics Reader. Hackett. 2011. s. 38. 
  19. ^ Zheng He: China and the Oceans in the Early Ming Dynasty, 1405–1433. New York: Pearson Longman. 2007. ss. 148 & 191-199. ISBN 978-0-321-08443-9.  & Science and Civilisation in China, Volume 3. Cambridge: Cambridge University Press. 1959. s. 558. ISBN 0-521-05801-5. 
  20. ^ Voyages and Works of John Davis. The Hakluyt Society. 1880. s. 164. 
  21. ^ Braid, J. (August 1817). "Account of a Thunder Storm in the Neighbourhood of Leadhills, Lanarkshire". Blackwood's Edinburgh Magazine. 1 (5). ss. 471-472. 
  22. ^ "San Francisco, CA Weather Facts". Myforecast.com. 12 Temmuz 2002 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ocak 2014. 
  23. ^ Darwin Correspondence Project, Letter 178 — Darwin, C. R. to Henslow, J. S., July 23 – August 15 1832 3 Eylül 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  24. ^ Dana, Richard Henry Jr., (1840) Two Years Before the Mast. Chapter 33.
  25. ^ The Fantastic Inventions of Nikola Tesla. Stelle, Illinois: Adventures Unlimited. 1993. ISBN 0-932-81319-4. 
  26. ^ Robinson, Douglas. LZ-129 Hindenburg. New York: Arco, 1964.
  27. ^ William L. Laurence (9 Eylül 1945). "Eyewitness Account of Atomic Bomb Over Nagasaki". atomicarchive.com. 4 Şubat 2005 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  28. ^ "Alcaeus". Wesleyan University. 14 Mart 2002 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  29. ^ "Homeric Hymns 5–33". Theoi Greek Mythology. 20 Kasım 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  30. ^ "Gesta Herwardi, Chapter XXIX". 8 Ocak 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Haziran 2009. 
  31. ^ "Japanese wins solo yacht race across Pacific". 7 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Aralık 2020. 
  32. ^ "Incident of the Blue Fire" 13 Ocak 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Rawhide (S02E11), originally aired December 11, 1959. TV.com. Retrieved April 23, 2017.
  33. ^ "Devil on Her Shoulder" 26 Haziran 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Bonanza (S07E06), originally aired October 17, 1965. Entire episode is available for viewing on YouTube. Retrieved April 23, 2017.
  34. ^ "Devil on Her Shoulder", Internet Movie Database (IMDb). Retrieved April 23, 2017.
  35. ^ phonon_belt (25 Ekim 2011). "平沢進 -「石の庭" [Hirasawa Susumu - "Stone Garden" Lyrics]. phonon-belt.livejournal.com/ (Japonca). 8 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. 

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Aziz_Elmo%27nun_ateşi&oldid=32409650" sayfasından alınmıştır