Azerbaycan Millî İlimler Akademisi El Yazmaları Enstitüsü
| Azerbaycan El Yazmaları Enstitüsü | |
|---|---|
 | |
 | |
| Açılış | 1986 |
| Konum | Istiglaliyyat Caddesi No.:8, Bakü, Azerbaycan |
| Koordinatlar | 40°22′06″K 49°49′59″D / 40.36833°K 49.83306°D |
| Resmî site | http://manuscript.az/ |
Muhammed Fuzuli'nin adını taşıyan El Yazmaları Enstitüsü (Azerice: Əlyazmalar İnstitutu), Azerbaycan Ulusal Bilimler Akademisi'nin bilim merkezi ve bu merkez bilimsel araştırma, arşiv ve kütüphane bilimi faaliyetlerinde bulunmaktadır. Enstitünün amacı Orta Çağ el yazmalarının toplanması, sistematikleştirilmesi, güvenliği, incelenmesi, çevirisi ve basımını gerçekleştirmektedir.[1] Enstitü, HZTaghiyev tarafından İstiglaliyyat Caddesi üzerinde kurulan eski İmparatoriçe Alexandra Rus Müslüman Yatılı Kız Okulu'nun tarihi binasında yer almaktadır.[2]
İdaresi
[değiştir | kaynağı değiştir]Enstitü Müdürü:
Akademisyen Teymur Kerimli
Müdür Yardımcıları:
Bilim Müdür Yardımcısı: Pasha Karimov
Bilim Müdür Yardımcısı: Aybeniz Aliyeva-Kangarlı
Genel İşler Müdür Yardımcısı: Gurban Gumbatov
Bilimsel Sekreter:
Filoloji bilimleri adayı Azizağa Nadjafov
Eylem talimatları:
Tarihi
[değiştir | kaynağı değiştir]Enstitünün kurulması için ön koşullar, 1924 yılında Bakü'de Tüm- Azerbaycan Bölgesel Kongresi'nin düzenlendiği ve burada eski el yazmaları ve nadir kitaplara adanmış özel bir bölümle bilimsel kütüphane düzenlemek için yürürlüğe girdiği zaman ortaya çıktı. Başlangıçta kütüphane Azerbaycan Araştırma Birliği'nin bir parçasıydı, ancak daha sonra Nizami'nin adını taşıyan Edebiyat Kurumuna dâhil edildi. 1950 yılında Azerbaycan Milli Bilimler Akademisi bünyesinde Cumhuriyet El Yazmaları Vakfı kuruldu. 1986 yılında Azerbaycan Millî Bilimler Akademisi El Yazmaları Enstitüsü, bu vakıf temelinde kuruldu. 1996 yılında Enstitü, Muhammed Fuzuli'nin adını almıştır.
El Yazmaları Enstitüsü, Orta Çağ bilimlerinin tüm alanlarını kapsayan zengin ve nadir el yazmaları koleksiyonuna sahiptir -tıp ve astronomi, matematik ve mineraloji, şiir ve felsefe, teoloji ve hukuk, dilbilgisi, tarih ve coğrafya, Azerbaycan, Türkçe, Arapça, nesir ve şiir, Farsça ve diğer diller-.
El Yazmaları Enstitüsü'nde 40.000'den fazla materyal toplanmıştır; bunlardan yaklaşık 12.000'i IX-XX yüzyıllarda yazılmış veya yeniden yazılmış arabografik el yazmalarıdır. Enstitü ayrıca, Azerbaycan'ın önde gelen bilim ve edebiyat şahsiyetlerinin XIX-XX yüzyıllarda yaşamış önemli şahsiyetlerinin kişisel belgelerini, tarihi belgeleri, eski matbu kitapları, önceki dönemlere ait gazete ve dergileri, mikrofilmleri ve fotoğraflarını korumuştur. El Yazmaları Enstitüsü'ndeki en eski el yazması, IX.Yüzyılda parşömen üzerine yazılmış An-Nisa Suresi'dir.
Ebu Ali İbn Sina'nın "tıbbi yasalar", "Cerrahi ve cerrahi aletler hakkında" ve Abul-Gasim az-Zahravi'nin "otuzuncu tezi", "Nizamshah'ın Gıda maddeleri", Şeyh Mahmud Shabustari'nin "Gülshani-raz", Nasimi'nin "Divan", XII-XV yüzyıllarda kopyalanan Sadi "Bustan" gibi eserlerin kopyaları, El Yazmaları Enstitüsü'nde korunan en eski el yazmalarıdır.
El Yazmaları Enstitüsünde korunanlar arasında ilk yerli anıtlar özel bir öneme sahiptir. Enstitü bünyesinde Yusif Maddah tarafından yazılan "<i>Varga ve Gülşa</i>", "Suli Fagih" ve "<i>Yusif ve Zuleykha</i>" gibi değerli el yazması nüshalar bulunmaktadır.
2005–2017 yıllarında 4 Azerbaycan el yazması UNESCO'nun "Dünya'nın Hafızası" listesine dâhil edildi.
Azerbaycan Ulusal Bilimler Akademisi'nden Muhammed Fuzuli'nin adını taşıyan El Yazmaları Enstitüsü, Ocak 2015'ten bu yana British Cambridge Üniversitesi'nde kurulan Uluslararası İslam El Yazmaları Derneği'nin üyesidir.
Yapısı
[değiştir | kaynağı değiştir]Muhammed Fuzuli'nin adını taşıyan El Yazmaları Enstitüsü'nde günümüzde 11 daire ve bir laboratuvar bulunmaktadır.
Bilimsel araştırma departmanları:
- Türkçe el yazmaları araştırma bölümü;
- Arap el yazmaları araştırma bölümü;
- Farsça el yazmaları araştırma bölümü;
- Kişisel arşiv araştırma bölümü;
- Bibliyoloji ve bibliyografya bölümü;
- Multidisipliner ve yayımlanmış kitaplar bölümü;
- Uluslararası ilişkiler bölümü;
- Elektronik kaynaklar bölümü;
- Bilimsel fonlar bölümü;
- Kütüphane ve bilimsel bilgi bölümü;
Bilimsel araştırma laboratuvarı:
- Hijyen ve restorasyon laboratuvarı.
Diğer departmanlar:
- Eğitim bölümü;
- Halkla ilişkiler bölümü;
- Muhasebe bölümü;
- İnsan kaynakları bölümü;
- Ortak bölüm;
El Yazmaları Enstitüsü, eserlerin malzeme örneklerini (Türkçe, Farsça, Arapça el yazmaları, litografik kitaplar, tarihi - arkeolojik belgeler, kişisel arşivler) toplamak, sistematikleştirmek, korumak, kataloglamak, dijitalleştirmek, bibliyografya hâline getirmek, araştırmak, tanıtmak, tanıtmak ve yayımlamakla ilgilenmektedir.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Resmî internet sitesi 20 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Древние азербайджанские рукописи перевезены из Ватикана в Баку". 12 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Haziran 2011.
- ^ Alakbarli, Farid. "Voices from the Ages Baku's Institute of Manuscripts". www.azer.com. 9 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ekim 2020.
