Ayten Arcasoy
Ayten Arcasoy (15 Eylül 1929, Isparta - 16 Temmuz 2016, Ankara), hematoloji ve onkoloji alanlarında uzmanlaşmış Türk bilim insanı, profesör.
Eğitimi[değiştir | kaynağı değiştir]
1929 yılında Isparta'da dünyaya gelir. Babası İsmail Hakkı Akyürek Türk Kurtuluş Savaşı'na katılarak İstiklal Madalyası almaya hak kazanmış bir subaydır. İlkokula Erzurum'da, ortaokula Bursa'da başlar, Türk Eğitim Derneğince sağlanan burs ile liseyi bitirerek Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi'ne girer. 1953 yılında fakülteden mezun olur, aynı üniversiteden 1956'da uzmanlık derecesini alır. Dr. Arcasoy, 1968 yılında doçentliğe, 1973'te profesörlüğe yükselir. 1995 yılında emekli olur.
Çalışmaları[değiştir | kaynağı değiştir]
Ankara Üniversitesi Çocuk Kliniğinin ilk kuruluş ve yerleşim aşamasında Ayten Arcasoy, Hematoloji ve Onkoloji bölümünde bir Hematoloji araştırma laboratuvarı kurma düşüncesi üzerinde yoğunlaşır. Hemoglobin konusunda dünyaca tanınmış bilim insanlarından biri olan Washington Üniversitesi'nden Prof. Dr. Virginia Minnich 31 Temmuz 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. bir yıllığına Türkiye'ye davet edilir. Virginia Minnich Türkiye’de kaldığı 1 yıl süre içerisinde (1964-1965) Dr. Ayten Arcasoy ile birlikte Çocuk Hastalıkları Kliniğinde modern bir Pediatrik Hematoloji Laboratuvarını kurar.[1] Laboratuvarın sorumluluğunu Dr. Ayten Arcasoy üstlenir. Bu yıllardan başlayarak Pica (kil ve toprak yeme) sonucu gelişen demir ve çinko eksikliği, Talasemi ve anormal hemoglobin konularında çalışma ve projeler yapar.
Bu araştırma laboratuvarı Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırma Kurumunca (TÜBİTAK) da desteklenmiştir. Bu sayede ilk defa 1975 yılında, Pediatrik Hematoloji ve Onkoloji Ünitesinin kurulması sağlanmıştır. Daha sonra eser elementler ve çinko üzerine yoğunlaşan çalışmalar nedeniyle ve yine TÜBİTAK tarafından desteklenen “Çinko Eksikliği ve Tedavisi Araştırma Ünitesi” Prof. Dr. Ayten Arcasoy başkanlığında kurulur. Başta Hemoglobin J Ankara olmak üzere çok sayıda anormal hemoglobini Türk toplumunda tespit eder. Bir sosyal sorumluluk projesi olarak Ankara Thalassemia Derneği'nin kurulmasına öncülük eder ve 1989-2005 yılları arasında başkanlığını yapar. Dr. Arcasoy, kan hastalıklarının tanısında iyi hazırlanmış bir kan yaymasının, deneyimli ve dikkatli bir hekim tarafından mikroskopta incelenmesinin önemini her fırsatta belirtir ve uygulardı. 1983 yılında kliniğe kazandırmış olduğu beş başlı eğitim mikroskobu halen kullanılmaktadır.
Dr. Ayten Arcasoy, talasemi ve Hemoglobinopati hastalıklarının önlenmesi konusunda, 1993 yılında TBMM’den “Kalıtsal Kan Hastalıkları ile Mücadele” kanununun geçmesini sağlar, böylece Antalya, Antakya, Mersin ve Muğla’da Talasemi merkezlerinin kurulmasına öncülük eder.
Ödülleri[değiştir | kaynağı değiştir]
- 1989 - Türk Hematoloji Derneği Araştırma Ödülü
- 1998 - TÜBİTAK Bilim Ödülü
- 2015 - Ankara Üniversitesi Çınarı Ödülü
Yayınları[değiştir | kaynağı değiştir]
- Çinko ve Çinko Eksikliği - Ankara Thalassemia Derneği
- Türkiye'de Thalassemia Taşıyıcı Sıklığı ve Anormal Hemoglobinler - Ankara Thalassemia Derneği
- Türkiye'de Geophagia (Toprak Yeme Alışkanlığı) - Ankara Thalassemia Derneği
- Hemoglobinopati ve Talasemi: Önlem-Tanı-Tedavi - Ulusal Hemoglobinopati Konseyi 11 Eylül 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Prof. Arcasoy'un uluslararası "Science Citation Index"çe tanınan hakemli dergilerde çıkmış 68 makalesi vardır.
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Talasemi Federasyonu 10 Eylül 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Yayını, Hematolojiye Adanan bir Ömür - Prof. Dr. Ayten Arcasoy (Aralık 2012)