Kokarcagiller
 | Bu madde hiçbir kaynak içermemektedir. (Temmuz 2024) (Bu şablonun nasıl ve ne zaman kaldırılması gerektiğini öğrenin) |
| Kokarcagiller | ||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Bayağı şeritli kokarca (Mephitis mephitis)
| ||||||||||||
| Biyolojik sınıflandırma | ||||||||||||
| ||||||||||||
Cinsler
| ||||||||||||
|
Kokarcagiller (Mephitidae), etçiller (Carnivora) takımından bir familya.
Bu familyanın toplam 12 türünün çoğunluğu Amerika kıtasında yaşamaktadır. Bu yüzden Amerika kokarcası adı da verilir. Kısa zaman önce Güneydoğu Asya'da yaşayan kokan porsukların (Mydaus) bu familyaya ait oldukları ortaya çıkmış ve birleştirilmişlerdir.
Özellikleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Kokarcagillerin uzunlukları 12 – 51 cm (+7 –41 cm kuyruk) ve ağırlıkları 0,2 - 4,5 kg olur. Renkleri siyah ya da kahverengi, üzerlerinde beyaz şeritleri ya da benekleri olur. Vücutları zarif ve uzun, bacakları kısa ve kuyrukları çok püsküllü olur. Kazmak için kullandığı ön ayaklarının tırnakları çok uzun ve kıvrıktır. Çoğu türlerin burunları uzun, gözleri ve kulakları küçük olur.
En mühim özellikleri çok iyi gelişmiş, kötü kokulu bir sıvı üreten anal bezeleridir. Bu kokulu sıvıyı, kendilerini korumak için 6 metre bir mesafeye kadar sıçratabilirler. Anlatılanlara göre bu iğrenç koku, sarımsak, kükürt ve yanık plastik karışımı gibi kokmaktadır.
Yayılım ve yaşam alanı
[değiştir | kaynağı değiştir]Yukarıda da yazdığımız gibi kokarcagiller hem Amerika'da hem de Güneydoğu Asya'da yaşarlar. Amerika'daki yayılımları Kanada'dan Patagonyaya kadar uzanır. Güneydoğu Asya'da ise Sumatra, Borneo, Cava (Endonezya) adalarından Filipinler'in güneyine ve Palavan'a kadar uzanır. Yaşam alanı olarak kır, yarı çöl ve çalılık alanlar gibi açık alanları tercih ederler. Fazla ağaçlı ormanları ve sulak alanları sevmezler.
Yaşam şekli
[değiştir | kaynağı değiştir]
Kokarcagiller genelde akşam ve gece aktif olurlar. Gündüzleri kendi kazdıkları ya da başka küçük hayvanların kazıp terk ettikleri mağaralarda ya da kaya aralıklarında, ağaç kovuklarında veya hatta binalara girerek, uyuyarak geçirirler. Geceleri yiyecek arayışına çıktıklarında çoğu yerlerde, birkaç türü de ağaçlarda gezer.
Tehdit edildikleri durumda, kendilerine saldıran canlıyı önce bazı jestlerle uyarırlar, eğer bu fayda etmezse arkalarını dönüp düşmanlarının yüzüne isabet alarak, anal bezelerinden çıkan pis kokulu sıvıyı püskürtürler. Şeritli kokarcalar bu durumda hatta iki elleri üzerinde durarak sıvıyı 6 metre uzaklığa kadar püskürtürler. Kokan porsuklarda bu mesafe ancak 1 metre civarındadır. Bu sıvının cilt ile temasa etmesi, iğrenç kokunun haricinde herhangi bir zararı olmaz. Ama eğer göze gelirse kısa bir süre için kör olunabilir. Kıyafetlere geldiği takdirde bu kokuyu tekrar kıyafetlerden yok etmek imkânsızdır.
Beslenme
[değiştir | kaynağı değiştir]Kokarcagiller fazla yemek seçmeyen her şey yiyicilerdir, ama et ile beslenmeyi tercih ederler. Tavşan ve kemiriciler gibi küçük memelileri, kuş, kertenkele, yılan, kurbağa ve Böcekler avlarlar. Bitkisel beslenmeleri kök, meyve ve fındık türlerinden oluşur.
Üreme
[değiştir | kaynağı değiştir]Dişi kokarca 40 ila 65 gün arası süren bir gebelikten sonra genelde 4-5 (nadir olarak 16) yavru dünyaya getirir. Yavrular ilk başta kör ve çıplaktır, ama çok çabuk büyürler. 35 gün sonra yürümeye başlarlar, 2 ay sonra emzirilmeleri bırakılır ve yarım veya bir sene sonra yuvadan uzaklaşıp kendileri üreyebilecek bir olgunluğa ulaşırlar. Ömürleri doğada 5-6 senedir, ama hayvanat bahçesinde bir kokarca 12 yaşına da varmıştır.
Sınıflandırma
[değiştir | kaynağı değiştir]Kokarcagiller uzun süre sansargillerin bir alt familyası olarak kabul edilmiştir. Çünkü sansargillerin arasında da kokarcaya benzeyen türler bulunur ve bazı türler aynı kokarcagillerde olduğu gibi anal bezelerinde ürettikleri pis kokulu bir sıvı ile kendilerini savunurlar. Yeni genetik araştırmalar sonunda kokarcaların sansargillere fazla yakın bir akrabalıkları olmadığını göstermiştir. Böylece rakungiller ile sansargillerin bir kardeş familyası olarak kabul edilmişler ve ayrı bir familyaya konulmuşlardır.
Kokarcagiller familyasının 12 türü 4 cinste toplanır:
- Şeritli kokarca (Mephitis)
- Bayağı şeritli kokarca (Mephitis mephitis)
- Başlıklı kokarca (Mephitis macroura)
- Benekli kokarca (Spilogale)
- Batı benekli kokarcası (Spilogale gracilis)
- Kanal Adası benekli kokarcası, (Spilogale gracilis amphialus)
- Doğu benekli kokarcası (Spilogale putorius)
- Pigme benekli kokarca (Spilogale pygmaea)
- Batı benekli kokarcası (Spilogale gracilis)
- Domuz burunlu kokarca (Conepatus)
- Batı domuz burunlu kokarcası (Conepatus mesoleucus)
- Doğu domuz burunlu kokarcası (Conepatus leuconotus)
- Benekli domuz burunlu kokarca (Conepatus semistriatus)
- And Dağları kokarcası (Conepatus chinga)
- Patagonya kokarcası (Conepatus humboldtii)
- Kokan porsuk (Mydaus)
- Cava kokan porsuğu (Teledu), (Mydaus javanensis)
- Palawan kokan porsuğu (Mydaus marchei)
Kitaplar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Ronald M. Nowak: Walker's Mammals of the World. Johns Hopkins University Press, 1999 ISBN 0-8018-5789-9
- John J. Flynn et al: Molecular phylogeny of the Carnivora (Mammalia): Assessing the impact of increased sampling on resolving enigmatic relationships. Systematic Biology (2005) 54(2):1-21. (PDF)
- Wilson, D. E., and D. M. Reeder: Mammal Species of the World. Johns Hopkins University Press, 2005. ISBN 0-8018-8221-4
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]
Wikimedia Commons'ta Mephitidae ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur- Weitere Informationen zu den Skunks und zu einzelnen Arten (Englisch)17 Mart 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
