Amaras Manastırı
 Amaras Manastırı'nda bulunan Aziz Grigoris Kilisesi | |
 | |
| Temel bilgiler | |
|---|---|
| Konum | Sos köyü, Hocavend rayonu, Azerbaycan |
| Koordinatlar | 39°41′02″K 47°03′26″D / 39.68389°K 47.05722°D |
| İnanç | Oryantal Ortodoksluk |
| Mezhep | Kafkas Albanyası Apostolik Kilisesi |
| Açılış | 4. yüzyıl - 19. yüzyıl |
| Web sitesi | www.amaras.org |
Amaras Manastırı (Ermenice: Ամարաս վանք), Hocavend iline bağlı Sos köyü yakınlarında Karabağ bölgesinde bulunan bir Ermeni manastırı.[1] Manastır, önemli bir dini ve eğitim merkeziydi.[2] Manastır, erken Hristiyanlık döneminden Alban Havari Kilisesi'nin kaldırılmasına kadar Kafkasya Albanya'sında en çok ziyaret edilen kutsal tapınaklardan biri olmuş, yakın zamana kadar bulunduğu bölgenin hem Hristiyan hem de Müslüman nüfusu tarafından kutsal kabul edilmiştir.
Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]
Orta Çağ tarihçileri Bizantionlu Faustus ve Movses Kagankatvatsi'e göre Aydınlatıcı Grigor dördüncü yüzyılın başında Amaras Manastırı'nı kurdu.[3][4]
Amaras Aydınlatıcı Aziz Grigor'in torunu Aziz Grigoris'in mezar yeriydi. Kalıntıları için inşa edilmiş bir mezar, 19. yüzyılda yeniden inşa edilmiş Aziz Grigoris kilisesinin apsisi altında hala var olmaktadır.
Beşinci yüzyılın başında Ermeni alfabesinin mucidi Mesrop Mashtots, Amaras'ta alfabeyi kullanan ilk okulu kurdu.[5][6]
Manastır, on üçüncü yüzyılda Moğollar tarafından yağmalandı, 1387'de Timur işgali sırasında tahrip edildi ve on altıncı yüzyılda tekrar yıkıldı. Kurtulmuş savunma duvarlarının inşa edildiği onyedinci yüzyılın ikinci çeyreğinde radikal bir yeniden yapılanma geçirmiştir.
Amaras daha sonra terk edildi ve on dokuzuncu yüzyılın ilk yarısında manastır, Rus İmparatorluk birliklerine sınır kalesi olarak hizmet etti.
Rus çarı I Aleksandır tarafından 11 mart 1836 kararıyla Kafkas Albanyası Apostolik Kilisesi, indirildikden sonra Ermeni Apostolik Kilisesi, 1848'de manastırı ele geçirdi. Manastırın kilisesi askeri işgal döneminde, eski kilisenin sahasında yeni bir kilise inşa edilmesini gerekli kılacak şekilde ciddi olarak hasar görmüştür. Aziz Grigoris'e ithaf edilen bu yeni kilise 1858 yılında inşa edilmiş ve maliyet Şuşa şehrinin Ermenileri tarafından karşılanmıştır. Parlak beyaz taştan inşa edilmiş üç nefli bir bazilika olan yapı hala ayakta durmaktadır.
Manastır Sovyet döneminde terk edilmiştir.
Aziz Grigoris Türbesi[değiştir | kaynağı değiştir]
Aziz Grigoris, başlangıçta günümüzde yıkılmış Aziz Grigor kilisesinin doğu ucuna gömüldü. 489’da, Kafkas Albanyası Kralı III. Vachagan Amaras'ı restore etti ve Aziz Grigoris'in kalıntıları için yeni bir şapel inşa ettirdi. Daha sonraki yüzyıllarda bu kilise mezarının üzerine bir kilise inşa edildi.
Aziz Grigoris kilisesinin sunağının altında bulunan mezar odasına kilisenin batı ucunda bulunan merdivenler ile ulaşılmaktadır. Doğu ucundaki engellenmiş bir geçit, geçmişte o yönden de bir giriş olduğunu göstermektedir. Mezar odası 1.9 m genişliğinde, 3.75 m uzunluğunda ve 3.5 m yüksekliğindedir. Yapının üst yarısı başlangıçta zemin seviyesinden 1.5 ila 2 metre yüksekte olacak şekilde inşa edilmiş olmasına rağmen günümüzde tamamen yeraltında bulunmaktadır. Oyma detayları, tarzsal açıdan 5. yüzyıla tarihlenmektedir.[7]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Khatcherian, Hrair. Artsakh: Fotoğrafik Bir Yolculuk. Amerika Ermeni Apostolik Kilisesi'nin Doğu Tercihleri, 1997
- ^ Hasratyan, M. M. (1975). "Ամարասի ճարտարապետական համալիրը [Architectural complex of Amaras]". Lraber Hasarakakan Gitutyunneri (Ermenice), 5. ss. 35-52. 30 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mart 2019.
- ^ Pavstos Byuzand. Ermeni tarihi Erivan. 1987. sayfa 17
- ^ Movses Kaghankatvatsi. Aluank'ın tarihi. Kitap I. Bölüm XIV.
- ^ Viviano, Frank. "Ermenistan’ın Yeniden Doğuşu", National Geographic Dergisi , Mart 2004
- ^ John Noble, Michael Kohn, Danielle Systermans. Gürcistan, Ermenistan ve Azerbaycan. Yalnız Gezegen; 3 baskı (1 Mayıs 2008), s. 307
- ^ M. Hasratyan, "Amaras", Erivan 1990.
Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]
- Amaras Manastırı, resmi site 16 Kasım 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- 3 boyutlu model 29 Ağustos 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Gagik Arzumanyan'ın fotoğraf galerisi[ölü/kırık bağlantı]
