Aleksey Konstantinoviç Tolstoy

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Aleksey Konstantinoviç Tolstoy
Doğum5 Eylül 1817(1817-09-05)
Sankt-Peterburg, Rus İmparatorluğu
Ölüm10 Ekim 1875 (58 yaşında)
Çernigov Guberniyası, Bryansk Oblastı, Rus İmparatorluğu
MilliyetRus
Tür
  • şiir
  • kurgu
  • drama
Önemli eserlerKorkunç İvan'ın Ölümü
Çar Fyodor İvanoviç
Çar Boris
Prens Serebrenni
İmza

Kont Aleksey Konstantinoviç Tolstoy, genellikle A. K. Tolstoy olarak anılır (Rusça: Алексе́й Константи́нович Толсто́й; 5 Eylül 1817 - 10 Ekim 1875), Rus şair, romancı ve oyun yazarı.

Özellikle dramatik üçlemesi Korkunç İvan'ın Ölümü (1866), Çar Fyodor İvanoviç (1868) ve Çar Boris (1870) nedeniyle on dokuzuncu yüzyılın en önemli Rus tarihi oyun yazarı olarak kabul edildi. Ayrıca kendi adıyla ve Kozma Prutkov takma adıyla yayınlanan hiciv eserleriyle ün kazandı.[1] Kurgusal eserleri arasında Vourdalak'ın Ailesi adlı roman, Vampir (1841) ve tarihi roman Prens Serebrenni (1862) bulunmaktadır.

Aleksey, Tolstoy ailesinin bir üyesi ve Leo Tolstoy'un ikinci dereceden kuzeniydi. Annesinin Çar'ın sarayına olan yakınlığından dolayı Aleksey, gelecekteki II. Aleksandr'ın çocukluk maiyetine kabul edildi ve genç Veliaht Prens için "oyunlarda yoldaş" oldu. Genç bir adam olarak Tolstoy, Johann Wolfgang von Goethe ile tanıştığı İtalya ve Almanya gezileri de dahil olmak üzere pek çok seyahat etti. Tolstoy, eğitimine evde, etkisi altında ilk kez şiir yazmakla ilgilenmeye başladığı amcası Antony Pogorelsky'nin ve diğer birçok öğretmenin vesayeti altında başladı. 1834'te Tolstoy, Moskova Dışişleri Bakanlığı Devlet Arşivi'ne öğrenci olarak kaydoldu. Aralık 1835'te Moskova Üniversitesi'nde sınavları (İngilizce, Fransızca ve Almanca dilleri ve edebiyatı, Latince, Dünya ve Rus tarihi ve Rus istatistikleri) tamamladı.

1840'lar boyunca Tolstoy, eğlence gezileri, salon partileri ve baloları, av çılgınlıkları ve geçici aşklarla dolu yoğun bir sosyete hayatı yaşadı. Ayrıca bürokrat ve diplomat olarak devlet hizmetinde uzun yıllar geçirdi. 1856'da, taç giyme töreninin yapıldığı gün, II. Aleksandr, Tolstoy'u kişisel yardımcılarından biri olarak atadı. Tolstoy, Kırım Savaşı'nda piyade binbaşı olarak görev yaptı. Sonunda edebi kariyerine devam etmek için 1860'ların başında devlet hizmetinden ayrıldı. 1875'te Çernigov Valiliğindeki Krasny Rog malikanesinde kendi kendine verilen ölümcül dozda morfinden öldü.

Biyografi[değiştir | kaynağı değiştir]

Erken dönemi[değiştir | kaynağı değiştir]

Aleksey Konstantinoviç Tolstoy, Saint Petersburg'da ünlü Tolstoy ailesinin çocuğu olarak dünyaya geldi. Ordu generalinin oğlu olan babası Kont Konstantin Petroviç Tolstoy (1780-1870), bir Rus devlet atama bankası meclis üyesidir. Annesi Anna Alekseyevna Perovskaya (1796-1857), efsanevi Ukraynalı hetman Alekseey Razumovsky'nin varisi Kont Aleksey Kirilloviç Razumovsky'nin (1784-1822) gayri meşru bir kızıydı.[2] Tolstoy'un baba tarafından amcası Fyodor Tolstoy'du (1783-1873). Anne tarafındaki amcası, Antony Pogorelsky takma adıyla tanınan bir yazar olan Aleksey Perovski (1787-1836) idi. Aleksey Konstantinoviç, Leo Tolstoy'un ikinci dereceden kuzeniydi; Kont Pyotr Andreyeviç Tolstoy onların ortak büyük büyükbabasıydı.[3][4]

Konstantin Tolstoy ve Anna Perovskaya'nın evliliği kısa sürdü; Ekim 1817'de boşandılar. Anna, altı haftalık oğluyla önce Çernigov Valiliğindeki kendi Blistava malikanesine, ardından Aleksey Konstantinoviç'in öğretmeni ve uzun süredir arkadaşı olan kardeşi Aleksey Perovski'ye ait olan Krasny Rog'a taşındı. Yaygın bilgiye göre, Pogorelsky'nin ünlü fantastik peri masalı Siyah Tavuk veya Yeraltı Halkı'nın evde prömiyerini yaptı, genç yeğeni Pogorelsky'nin izleyicilerinin tek üyesidir. Aleksey, 1823 gibi erken bir tarihte evde bulduğu bazı eski kitaplardan esinlenerek şiir yazmaya başladı. Aleksey'in iyi öğretmenleri vardı ve altı yaşında akıcı bir şekilde Fransızca, Almanca ve İngilizce konuşuyordu. Daha sonra İtalyanca da öğrendi.[5]

Anna Perovskaya, 1826'nın başlarında erkek kardeşi ve oğluyla birlikte Saint Petersburg'a döndü. Burada, annesinin Çar sarayına olan yakınlığı nedeniyle, Aleksey, gelecekteki Çar II. Aleksandr'ın çocukluk çevresine kabul edildi ve Ağustos ayında genç Veliaht Prens için resmi olarak "oyunlarda yoldaş" olarak adlandırılan kişi oldu. Aleksey'nin görevleri çok değildi: Saint Petersburg ve Tsarskoye Selo'daki Veliaht Prensi ziyaret etmek, onunla Yelagin Adası'nda yürüyüşler yapmak ve çoğu aslında küçük ölçekli askeri tatbikatlar olan oyunlara katılmak zorunda kaldı. Arkadaş oldular ve bu dostluk birkaç on yıl sürdü ve 1860'ların ortalarında sona erdi.[2][6] 1826 sonbaharında Aleksey, Aleksander Puşkin ile ilk kez tanıştı.[7]

1827 yazında aile, Weimar'da genç Aleksey'nin Goethe ile tanıştığı Almanya'yı ziyaret etti. Büyük adam çocuğu çok sıcak bir şekilde selamladı ve ona bir hediye için üzerinde kendi çizimi (bir firkateyni tasvir eden) olan bir mamut çizimi verdi. Hayranlık duyan Aleksey, çok az hatırladığı otobiyografisine göre "sadece muhteşem yüzünü ve onu kucağına alma şeklini" hatırlıyordu.[8] Aile sonraki on yılını hem Rusya'da hem de yurt dışında sürekli seyahatlerde geçirdi. İtalya'ya 1831 yılında gerçekleştirdikleri gezi özellikle 13 yaşındaki çocuğu etkiledi. Bu etkilenmeyi, "Rusya'ya döndüğümde, gerçek bir anavatan gibi hissettiğim İtalya'ya özlem duyarak derin bir nostaljik bunalım içine düştüm; umutsuzca kaybın yasını tutarken, geceleri hayallerim beni bu kayıp cennete götürdüğünde ağladım" şeklinde on yıllar sonra otobiyografisinde yazdı. İtalya'da aile, Karl Briullov ile tanıştı. 10 Mayıs 1831'de Aleksey günlüğüne şöyle yazdı: "Bryullov bizimle yemek yedi ve albümüme bir eskiz bıraktı." Ressam, Perovski'ye Rusya'ya döndüğünde üçünün de portrelerini yapacağına söz verdi, ancak beş yıl sonra sadece bir tanesini, yeğeninin portresini bitirdi.[9]

Kariyeri[değiştir | kaynağı değiştir]

1834'te Tolstoy, Moskova Dışişleri Bakanlığı Devlet Arşivi'ne bir "öğrenci" olarak kaydoldu ve burada gerçek tarihi belgelerle çalışmanın ilk deneyimini yaşadı.[7] Aralık 1835'te Moskova Üniversitesi'nde resmi 1. Sınıf Devlet Bürokrat sertifikası için sınavları (İngilizce, Fransızca ve Almanca dilleri ve edebiyatı, Latince, Dünya ve Rus tarihi ve Rus istatistikleri) tamamladı. Kısa süre sonra Saint Petersburg'daki Ekonomik İşler ve İstatistik Departmanında bir kariyere başladı. Bundan önce, Temmuz 1835'te (Varşova'da tüberkülozdan ölen) amcası Aleksey Perovski'yi gömmüş ve Krasny Rog malikanesinin varisi olmuştu.[2] Ayrıca 1835'te Aleksey, yeni şiirlerinden bazılarını onları öven Vasili Jukovsky'ye gösterdi. Puşkin'in genç şairin ilk eserlerini de onayladığına ve ona tam manevi destek verdiğine dair kanıtlar var. Tolstoy, tekniğini geliştirerek çok şey yazdı, ancak yayınlanmaya istekli değildi. "İlk deneylerim hiç şüphesiz saçmaydı, ama en azından ölçü olarak kusursuzdu. Şair olarak değil düzyazı yazarı olarak çıkış yapmadan önce ... yıllarca bu şekilde eğitim aldım." şeklinde yıllarca sonra hatıralarına yazdı.[8]

Ocak 1837'de Tolstoy'a, sonraki iki yılını geçireceği Frankfurt'taki Rus Büyükelçiliğinde görev verildi. Görev oldukça resmiydi; Tolstoy'un Almanya'da bulunması talep edilmedi ve zamanının çoğunu Saint Petersburg'da, neşeli bir hayat sürerek, ayda üç bin ruble harcayarak sık sık İtalya ve Fransa'ya seyahat ederek geçirdi. İlk iki "gotik" romanı olan Vourdalak'ın Ailesi ve Üç Yüz Yıl Sonra'yı (orijinal olarak Almanca olan eseler daha sonra Boleslav Markeviç tarafından Rusçaya çevrildi) bu seyahatlerinden birinde yazdı.[10][11] Tolstoy, "mümkün olan her biçimde mistisizmi saplantı haline getirmiş" ve buna karşılık kişisel olarak tanıdığı E. T. A. Hoffmann'dan etkilenmiş merhum amcasının da etkisiyle korkunç olan her şeye büyük ilgi gösterdi.[3]

1840'ın sonlarında Tolstoy, Rusya'ya, Çar'ın İmparatorluk Devlet Şansölyeliği 2. Departmanında, yıllarca çalışmaya devam ettiği ve hiyerarşide yavaş yavaş yükseldiği bir pozisyona geri gönderildi. Yine de zaman geçtikçe, pozisyonunun talepleri edebi özlemlerine büyük bir engel gibi geldiği için giderek işine daha az heves gösterdi.[6][7] Mayıs 1841'de Tolstoy Vampir ile çıkış yaptı ("Krasnorogski" takma adıyla yayınlanan roman, onun ikametgâhı Krasny Rog'a atıfta bulunuyor). Hem "korku" hem de siyasi hiciv unsuru içeren, yapısı karmaşık, çok katmanlı ve karşıt noktaları bakımından zengin olan eser, "açıkça çok genç, ancak şüphesiz yetenekli yazara" övgüde bulunan Vissarion Belinski'nin dikkatini çekti.[12] Tolstoy, hikâyeyi önemsiz olarak gördü ve onu sonraki derlemelerin hiçbirine dahil etmek için bir girişimde bulunmadı; ancak 1900'de Vampir yeniden yayınlandı. 1843 sonbaharında Tolstoy şair olarak sahneye çıktı: "Serebrianka" adlı şiiri Listok Dlya Svetskikh Lyudey'nin (Modaya Uygun İnsanlar İçin Kağıt) 40 numaralı baskısında yayınlandı.[13]

1840'lar boyunca Tolstoy, eğlence gezileri, salon partileri ve baloları, av çılgınlıkları ve geçici aşklarla dolu yoğun bir sosyete hayatı yaşadı. "Sarı saçlı ve renkli yüzlü yakışıklı bir genç adam" olarak tanımlandı ve fiziksel gücüyle, "kaşık, çatal ve at ayakkabılarını bükmesi ve tek parmağıyla duvara çivi çakması" ile ünlendi. 1850'de Kaluga'ya yapılan kayda değer bir iş gezisi, Nikolai Gogol'la (ilk olarak Frankfurt ve ardından Roma'da tanıştığı) yakın bir dostluğa yol açtı. Tolstoy, Gogol'a, daha sonra Prens Serebriani adlı romandan henüz yayınlanmamış şiirlerini ve fragmanlarını okudu. Gogol ona Ölü Canlar adlı romanının ikinci bölümünü okudu.[2][3] Kırklarda kurduğu diğer arkadaşlıklar arasında İvan Aksakov, Pavel Annenkov, Nikolai Nekrasov, Ivan Panaev ve Ivan Turgenev ile olanlar vardı.[13]

Tolstoy, 1850'lerin başlarında, Jemçujnikov kardeşlerle işbirliği içinde, o günün şiirinin parodisini yapan ve kısa süre sonra tamamen sıradan aforizmalarıyla ünlenen, büyük bir özgüvene sahip küçük bir bürokrat olan kurgusal yazar Kozma Prutkov'u yarattı.[1] 1851'de Prutkov, "Y" ve "Z" imzalı ve Tolstoy ve Aleksey Jemçujnikov tarafından yazılan Fantazi ile ilk kez bir komedi yaptı. O zamanlar popüler olan "saçma" vodvil ile alay eden oyun, 8 Ocak'ta Aleksandrinski Tiyatrosu'nda gösterildi. Bu muhteşem maskaralık (bir noktada sahnede koşan bir düzine küçük köpeğin yer aldığı) büyük bir skandala neden oldu, (seyirciler arasında bulunan) I. Nikolay tarafından derhal yasaklandı ve 1884'e kadar yayınlanmadan kaldı.[2]

Tolstoy, daha sonra büyük bir güçlükle boşandığı bir süvari albayının karısı ve on dört dil bilen etkileyici derecede iyi eğitimli bir kadın olan Sophia Andreyevna Miller ile bir Bolşoy Tiyatrosu maskeli balosunda ilk kez 1851'de tanıştı. Tolstoy ona aşık oldu ama evlenebilmeleri için on iki yıl daha beklemek zorunda kaldı. Görünüşe göre Miller'ın mükemmel bir sanatsal zevki vardı ve Tolstoy daha sonra onu en sert ve en objektif eleştirmeni ve sahip olduğu en iyi arkadaşı olarak nitelendirdi. 1851'den itibaren tüm aşk sözleri Sophia için yazılmıştır.[3] Şiirlerinin çoğu ("Sevgili bluebells", "Top kargaşasının ortasında", "Gökkuşağının şarkı söylemesinden daha parlak", "Yüksekten gelen rüzgar, değil...") ünlü besteciler tarafından müziğe ayarlandı ve ünlü Rus romantizmleri haline geldi.[14]

Kırım Savaşı patlak verdiğinde, Tolstoy'un ilk niyeti, İngilizlerin oraya inmeye karar vermesi durumunda partizan savaş birliği toplamak ve Baltık Denizi'ne götürmekti. Kont Aleksey Bobrinski (gelecekteki ulaştırma bakanı) ile birlikte, her biri kırk savaşçı olan iki partizan ekibini finanse etmeye ve donatmaya başladı. Tula'dan bir miktar mühimmat satın aldı ve Baltık kıyı şeridini dolaşarak gelecekteki savaş tiyatrosunun ne olması gerektiğini inceledi, Veliaht Prens planlarından tamamen habersizdi. 2 Eylül'de müttefikler Yevpatoria'ya indi ve Tolstoy, Mart 1855'te (amcalarından biri olan Lev Perovski'nin komutasındaki) İmparatorluk piyade alayına ordu binbaşı olarak katılmak üzere Güney'e yöneldi. Alay, yalnızca bin kişinin tifodan kaybolduğu Odessa'ya kadar gitti. Şubat 1856'da Tolstoy hastalardan biri oldu. Odessa'da Sophia Miller tarafından sağlığına kavuşturuldu.[6] II. Aleksandr'ın, kişisel isteği üzerine eski arkadaşının durumu hakkında her gün telgraf çekildi. Mayıs 1855'te Tolstoy yeniden ayağa kalktı ama savaş onun için bitmişti; bunun yerine Sophia ile bir Kırım yolculuğuna çıktı.[3]

Savaştan sonra, 1856'da, taç giyme töreninin yapıldığı gün, II. Aleksandr, Tolstoy'u kişisel yardımcılarından biri olarak atadı. Sadece üç yıl sonra Tolstoy, sarayda düzenli görevler gerektiren bu yorucu ayrıcalıktan kurtulmayı başardı ve şimdi gelişmekte olan edebi kariyerine başladı. Sophia Miller'a yazdığı bir mektupta, "İçimde nasıl bir tekerleme fırtınası estiğini hayal edemezsin, hangi şiir dalgalarının içimde dolaştığını, kurtulmak için özlem duyduğunu hayal edemezsin" diye yazdı. Tolstoy'un şiirsel mirasının üçte ikisi 1850'lerin sonunda yaratıldı. 1857'de, Günahkâr adlı büyük bir şiiri yayımlandı. Bunu, ilk olarak Russkaya Beseda'nın Ocak 1859 sayısında yayınlanan, daha önemli olan Ioann Damaskin izledi. Şiirin doğası ve şairin toplumdaki konumu ile ilgilenen ama aynı zamanda yazarın kişisel kötü durumunu ima eden şiir skandala neden oldu. 3. Daire Başkanı Prens Vasili Dolgorukov derginin basımının durdurulmasını ve şiirin kaldırılmasını emretti.[15] Eğitim Bakanı Evgraf Kovalevski, yayına şahsen izin verdi ve oldukça cüretkar kararı, iki kurum arasında ciddi bir sürtüşmeye neden oldu.[16][17]

Tolstoy, hükümdarın bir destekçisi olan - Devletin gerçek düşmanı olarak gördüğü çağdaş hükûmet yetkililerine (Alexander Timashev, Vladimir Butkov, Ivan Veillot) yönelik sert sözleriyle büyük tartışmalara neden oldu. Ayrıca 3. Dairenin faaliyetlerini eleştirdi ve Polonya ayaklanmasının ardından sarayda Mikhail Muravyov'un acımasız siyasi baskı yöntemlerini açıkça kınayan çok az kişiden biriydi.[18]

Yabancı düşmanlığının şiddetli bir rakibi olarak Rusya'yı bir Avrupa ülkesi ve Rusları da Avrupalılar olarak gördü. Bu, Slavofillerin Rusya'nın dünyadaki "özel yerini" koruma doktrini ile çelişti. Tolstoy bir mektupta "Slavofillerden [bahsetmişken] Khomyakov, [Rusya'yı] sadece Ortodoks olmamızın gücüyle Batı'nın üstüne yerleştirdiğinde beni hasta ediyor," diye yazdı.[18] Bu arada Fransız devletini Rusya'nın potansiyel yol gösterici ışığı olarak gören Turgenev ile olan anlaşmazlığı kamuoyuna açıklandı. Tolstoy, "Fransa'nın doğru ilerlediği şey, sıradanlığın diktatörlüğüdür," diye savundu. Ne bir batılılaştırıcı ne de bir slavofil olan Tolstoy, her iki tarafı da, asilzade kültüne dayanan, Avrupa şövalyeliğinin Doğu bir türü olarak görerek, bütün kalbiyle idealize ettiği Tatar öncesi Rus toplumuna olan tutkusuyla rahatsız etti. Ayrıca tartışmalara neden olan Tolstoy'un Batı'nın ahlaksız pragmatizmini ve sosyalist fikirlerini eleştirmesi, trajik bir şekilde kusurlu gördüğü Rus emperyal ideallerini reddetmesi ve merkezileştirilmiş bir Rusya doktrini, ona göre aşağılık Moscovia Devleti, tüm Rus siyasi kötülüğünün kökenindedir. Bu eklektik "politik romantizm", zamanın her politik ve sosyal eğilimi ile çelişiyor gibi görünüyordu.[14]

Tolstoy, bazı dini öğretileri reddederek onlara "kilisenin argosu" adını verdi ve Tanrı'nın "daha yüksek bir varlık" ve kozmik zihin olduğuna inandı.

1861-1875[değiştir | kaynağı değiştir]

Krasny Rog'daki Aleksey Konstantinovich Tolstoy Evi

1861'de Tolstoy saraydan ayrıldı. "Bir süredir sanatsal doğamı bastırabileceğim yanılsaması içindeydim ama hayat bana farklı bir şey öğretti; bu mücadele boşunaydı. Hizmet ve sanat uyumsuzdur," diye yazdı II. Aleksandr'ı hayal kırıklığına uğratan bir mektupta. Edebiyat tarihçisi ve BEED biyografi yazarı Semyon Vengerov 1903'te şöyle yazdı: "Tolstoy, sadece yoluna çıkan iyilik ve ün ile mümkün olan her şeyden kaçmakla kalmayıp, aynı zamanda en iyi niyetlerle hareket eden, ona parlak bir kariyer yapmak için her fırsatı empoze eden insanlarla acı verici sıkıcı savaşlardan geçmek zorunda kalan nadir bir adam türünü temsil etti," [13]

O andan itibaren yazarın Saray'a yaptığı ziyaretler ender hale geldi, ancak her birini kendi ifadesiyle "gerçeği ne olursa olsun konuşmak" için bir fırsat olarak kullandı. 1862'de Tolstoy, Den (Gün) gazetesini düzenlemekten men edilen Ivan Aksakov'u istedi. Bir yıl sonra, Alexander Herzen ve Nikolay Ogarev'in daha sonra bilindiği gibi, "Londra propagandacıları" ile temasa geçtikten sonra Ivan Turgenev'in sürgünden çıkmasına yardım etti. 1864'te Tolstoy, tutuklu Çernişevski'nin içinde bulunduğu kötü durumu hafifletmek için II. Aleksandr'ın üzerindeki etkisini göstermeye çalıştı. Çar'ın edebiyat dünyasından en son haberleri sorması üzerine Tolstoy, "Rusya'nın tamamı, adaletsizliğe uğrayan Nikolay Çernışevski için yas tuttu..." - "Hayır, Tolstoy, bana asla Çernişevski'yi hatırlatmaman için yalvarıyorum, lütfen," diye karşılık verdi hükümdar aceleyle.[14] Bu kesilen konuşma, olduğu gibi, kırk yıl süren bir dostluğa son verdi.[2]

Korkunç İvan zamanında geçen Tolstoy'un tarihi romanı Prens Serebrenni (1862, Russky Vestnik) çok popülerdi ve birçok dile çevrildi.[6] Roman, Saray'daki bir resital akşamında prömiyerini yaptı ve yazarına, hem yazar hem de kişi olarak Tolstoy'a büyük hayranlık duyan İmparatoriçe eşi Maria Aleksandrovna'dan bir kitap biblo verildi. Aynı yıl yayınlanan şiirsel draması Don Juan daha az başarılıydı: Resmi olarak yasaklanmasa bile, yazarının ömrü boyunca sahnelenmemiş ve tiyatral çıkışını yalnızca 1905'te yapmıştır, sansürcüler tarafından ciddi şekilde kesilmiştir.[2]

Kozma Prutkov bir yana, Tolstoy kendi adı altında hiciv şiirleri yazdı, bunlardan en bilineni Karamzin'den ilham alan Gostomysl'den Timashev'e (1868) adlı Rus tarihi üzerine bir parodi olan Rus hükümdarlarının kısır özelliklerine odaklanan eserdi.[1] Bir başka hiciv şiiri, 1873 yazında yazılan Konsey Üyesi Popov'un Rüyası, el yazısıyla Rusya'ya yayıldı ve çok popüler oldu. Şiir 1878'de Berlin'de bir broşür olarak çıktı ve altı yıl sonra Russkaya Starina (No. 12, 1884) tarafından yeniden basıldı.[19] 1867'de, Tolstoy'un şiirlerinin geniş bir koleksiyonu olan "Şiirler" (toplamda 131 parça), hayatı boyunca yayınlanan tek derlemesi oldu.[2]

Tolstoy'un Rus edebiyatına kalıcı katkısı, tarihi dramlardan oluşan bir üçlemeydi: Korkunç İvan'ın Ölümü, Çar Fyodor İvanoviç ve Çar Boris.[20] 1866'da Otechestvennye Zapiski dergisinde yayınlanan Korkunç İvan'ın Ölümü, ertesi yıl Saint Petersburg, Moskova ve bazı devlet tiyatrolarında sahnelendi ve büyük başarı elde etti[4] ancak 1870'ten sonra neredeyse yasaklandı ve 1890'ların sonlarında yalnızca sahnede canlandırıldı. Çar Fyodor İvanoviç (1868, Vestnik Evropy), İçişleri Bakanı Timaşev tarafından şahsen sahnede prodüksiyonu yapılmaktan men edildi; 1907 gibi geç bir tarihte sansürcüler oyunu "uygunsuz" olarak değerlendirdi. Çar Boris (1870, Vestnik Evropy) resmi bir yasak almadı, ancak İmparatorluk Tiyatroları Yönetim Kurulu yapımına onay vermeyi reddetti.[2] 1871'de Tolstoy beşinci ve son oyunu Posadnik'e (Novgorod Cumhuriyeti'nin zenginleştiği zamanlarda geçen) başladı ve yarım kaldı. Bir kısmı 1874 yılında bir yardım almanağı olan Skladchina'da yayınlandı, geri kalanı ise yazarın ölümünden sonra 1876'da Vestnik Evropy'de yayınlandı.[21]

Daha sonraki yaşamı[değiştir | kaynağı değiştir]

Tolstoy'un sonraki yıllarında. Portre, Ilya Repin, 1896.

Tolstoy, 1859'da kendileri için inşa ettiği bir okulda tarlalarını ortak mera olarak kullanmalarına izin verilen ve çocuklarına ücretsiz kereste ve ilk öğretim veren Krasny Rog köylüleri tarafından takdir edilen yumuşak bir arazi sahibiydi. 1861'de tüm köylülerini kişisel olarak bir araya topladı, onlara 1861 kararnamesinin Kurtuluş reformunu okudu, orada bulunan herkese para verdi ve ardından gelen görkemli içki çılgınlığına katıldı.[2] Cömert bir harcama yapan ve hayatın pratik yönleri hakkında hiçbir bilgisi olmayan Tolstoy 1860'ların sonunda kendisini iflasın eşiğinde buldu, ancak buna rağmen Çarlık Sarayı'na dönme fikrinden nefret etti.

1860'ların ortalarından beri Tolstoy, ideolojik ve manevi izolasyonunu şiddetle hissederek, Rus kültürel yaşamıyla gittikçe daha fazla uyumsuz hale geldi. Kendisine 'münzevi' olarak atıfta bulunarak, zamanının çoğunu Pustynka'da ve Krasny Rog'daki malikanesinde geçirdi, mali durumu kötüleşti ve sağlık sorunlarına ek olarak kötüleşti.[2] Birçok rakibi ile savaşmaktan bıkan, çevresinde gördüklerinden tamamen hayal kırıklığına uğrayan Tolstoy, 1869'da arkadaşı Boleslav Markeviç'e şunları yazdı:

Tolstoy, 1870'lere astım, anjina pektoris, nevralji ve şiddetli baş ağrılarından muzdarip bir şekilde çok hasta bir adam olarak girdi. Avrupalı sağlık görevlilerine yaptığı düzenli ziyaretler, sadece geçici olarak durumunu hafifletti. 1875 baharında Tolstoy morfin almaya başladı. 8 Temmuz 1875'te şair Karolina Pavlova'ya (aynı zamanda dramalarının tercümanıydı) yazdığı bir mektupta "Şimdi kendimi çok daha iyi hissediyorum, en azından nevralji gitti. Ama daha önce hiç bu kadar nefes darlığı çekmemiştim. Astım nöbetleri sürekli" diye şikayet etti.[23]

Aleksey Konstantinoviç Tolstoy, kendisine ölümcül bir morfin iğnesi yaptıktan sonra 28 Eylül 1875'te Çernigov, Krasny Rog'da öldü. Krasny Rog'daki Uspenskaya Kilisesi'ndeki aile kabristanına gömüldü.[2][6]

Mirası[değiştir | kaynağı değiştir]

Krasny Rog malikanesindeki Tolstoy anıtı

Tolstoy, Rus edebiyatında Romantizmin sonraki dönemini temsil etti; onun için sanat, insan dünyası ile "sonsuz fikirlerin" yaşadığı yüksek alanlar arasındaki mistik bir bağdı. Sanatsal ve ruhani müttefiki Afanasiy Fet ile birlikte, sanatı daha yüksek bir bilim olarak ve insanın dünyayı gerçek ve kapsamlı bir anlayış için tek aracı olarak gördü. Romantik eğilimler en iyi şekilde Tolstoy'un şiirlerinde ve bazı dramalarında, özellikle de kahramanın romantik bir ideal arayışında olduğu, her yerde "insanın harika evrensel yasalara, dünyamızın gizli başlangıçlarına girmesine yardımcı olan" aşk arayışında olduğu Don Juan'da fark edildi.[24] Tolstoy, 1870'te, "edebiyatta faydacılar" olarak adlandırdığı kişilerle uzun süren tartışmalar sırasında, "Sanat ancak bir 'araç' olabilir - tüm 'amaçları' ... kendi içinde içerir," diye yazmıştı.[25] Bu tür görüşler, 1850'ler ve 1860'ların Rus edebiyat çevrelerinde büyük çoğunluğu oluşturan devrimci demokratların gözünde onu otomatik olarak "muhafazakar" yaptı. Yine de Fet'in aksine Tolstoy, sanatçının ideoloji ve politikadan tamamen bağımsız olması konusunda ısrar etti ve otoriteleri eleştirmekte ve alay etmekte tamamen özgür hissetti; bu, yüksek mevkilerdeki birçok insanı küçümseyen bir özellikti.[2]

Tolstoy'un şiirinin, onu alışılmadık ve hatta benzersiz kılan bazı nitelikleri vardı; bunlardan biri, şiirinin "yarı sözlü" doğasıydı. 1854'te Sophia Miller'a yazdığı bir mektupta, "Bir düşüncenin yalnızca yarısı tamamlandığında şiir için iyidir, böylece okuyucular onu her biri kendi yöntemleriyle tamamlayabilir," diye açıkladı. Bu görüş bir yazı tekniğine çevrildi. Tolstoy'un eleştirildiği ve hatta alay konusu olduğu şeylerden biri, "şiirsel sisteminin" bir parçası olarak bilinçli olarak kullandığı "kötü tekerlemeler" idi. "Kusursuz kafiye, elbette sınırlar içinde tutulursa, küçük kusurlarla ya da dikkatsizliklerle Raffaello Sanzio'nun hayal edemeyeceği türden etkileri elde edebilen resimdeki Venedik okuluna karşılık gelebilir." görüşünü 1859'da yazdı Tolstoy.[24] Aslında, I. Yampolsky'nin işaret ettiği gibi Tolstoy, bir çeşitleme ustasıydı. Bilinçli olarak empoze edilen "dikkatsiz" kafiye, şiirlerine doğaçlama bir ton verdi ("düşüncelerin tam olarak doğdukları şekliyle kağıda döküldüğü izlenimi"), ancak arkasında çok çalışma ve çok fazla düzenleme vardı. Eleştirmen Nikolay Strahov 1867'de "Tolstoy'un şiirleri o kadar basit ki düzyazı üzerinde neredeyse hiç yükselmiyor, yine de taşıdığı şiirsel izlenim tamamen dolu," diye yazmıştı.[26] Tolstoy'un şiirlerinin bir başka alışılmadık özelliği, hem doğası hem de biçimi bakımından oldukça salon benzeri ve zarif olsalar da, yaygın konuşma ve geleneksel Rus folklorundan özgürce ödünç alınmış 'basit' parçalarla dolu olmalarıdır. Kusursuz bir dengede tutulan bunlar, onun mısrasına tuhaf, müzikal bir kalite kattı. Tolstoy'un şiirlerinin yarısından fazlası, Çaykovski, Rimski-Korsakov, Musorgski, Mily Balakirev, Cesar Cui, Anton Rubinstein, Sergey Rahmaninov ve diğerleri gibi önde gelen Rus besteciler tarafından müziğe aktarıldı. "Tolstoy, müzik için ağlayan şiirlerin akıl almaz kuyusu. Benim için en çekici şairlerden biridir, "diye yazmıştır Çaykovski.[27]

D.S. Mirsky, Tolstoy'un şiirini bir bütün olarak değerlendirerek şöyle yazdı:

Innokenty Annensky, Tolstoy'un şiirini "saf sevginin" mükemmel ifadesi, "insan ruhunun iç güzelliği" olduğunu ifade etti. Annensky, "Tolstoy asla çocuklar için yazmadı, ancak mistisizmle dolu kristal berraklığındaki idealizmi, şiirinin, insan ruhunun yüksek ve tarif edilemez bir şeye ulaştığı ergenlik dönemiyle iyi bir şekilde yankılanmasını sağladı," diye yazdı.[29]

Eleştirmen Yuly Aykhenvald, Tolstoy'un "milliyetçi maskeli balosuna" devam etme konusundaki ısrarı ile alay etti ve Anton Çehov'un şu yorumunu aktardı: "[Tolstoy] opera kostümünü giydi ve tiyatrodan çıkmadan önce çıkarmayı unuttu." [30] Aykhenvald'a göre Tolstoy, "ulusal değerlerin aşırıya kaçıldığında yabancı gibi göründüğünü" göremedi. Yine de Aykhenvald için, onu bir "arkeolojiye tapan" olmaktan alıkoyan Tolstoy'un mizahıydı. Eleştirmen, Tolstoy'un romantizmini evrensel ve bir şekilde dinsel olarak gördü (en unutulmaz karakteri olan Çar Fyodor'un "Hristiyan uyuşukluğunun ve zarafetinin bir özeti" olmasıyla sonuçlandı). Yine de, "[Tolstoy] katılıktan yoksun bu tür bir Tanrı'ya tapıyordu ... O en çok özgür bir ruhtu ve özgürlüğe değer veriyordu."

Tolstoy'un mizah anlayışı en iyi Kozma Prutkov'un sıra dışı aforizmalarında ve kendi hiciv şiirlerinde fark edildi. Mirsky, "Tolstoy ... şüphesiz, Rusya'nın en büyük absürd şairidir," diye yazdı. En çok bilinen hicivleri olan Gostomysl'den Timashev'e Rus Devleti Tarihi ve Konsey Üyesi Popov'un Rüyası, Rusya'nın her yerine el yazması olarak yayıldı ve tüm sosyal tabakalar arasında büyük bir popülerlik kazandı. Mirsky'ye göre, Popov'un Rüyası "Rus mizah şiirinin zirvesi, keskin, dokunaklı hiciv ve neşeli saçmalığın saf hazzı".

Tolstoy'un sol karşıtı, muhafazakar yanlısı alayları ise 'demokratik' basından çokça pay aldı. Onun "Bir Eğilimli Ballad"ı Saltykov-Schedrin[31] tarafından sert bir şekilde eleştirilirken, Iskra dergisi 1872'de "Polis Yanlısı Bir Ballad" başlıklı bir şiir ile parodisini yaptı.[32] Rus edebiyatının mevcut durumunu "alçaklar krallığı" olarak tanımlayan Şhedrin, Aleksey Jemçujnikov'a yazdığı bir mektupta şunları yazdı: "Tüm bunlara, gizemcilerimizin kalplerini zevkle daha hızlı atmasını sağlayan Kont A. K. Tolstoy gibi eğlence ve oyun arayan 'özgür sanatçıları' ekleyin. Sizi bilmiyorum, ama çok ileri görüşlü olmasa da dürüst olduğunu düşündüğüm insanların, sahte folklorizmi bir silah olarak kullanarak, müstehcenlik tarafında nasıl savaştıklarını görmeyi acı verici buluyorum."[33]

Tolstoy bir nesir ustasıydı; hem Vampir (Vissarion Belinsky tarafından övülen) [34] adlı romanı hem de Prens Serebrenni adlı romanı çok sayıda iyi basım aldı. Öte yandan, Ivan Grozny ve oprichnina korkuları büyük bir canlılık ve tutkuyla tasvir edildi; Vengerov'a göre romanın ustalıkla inşa edilmiş yapısı, zengin müzik dili onu ergenler için mükemmel bir Walter Scott kitap türü yaptı.[13] Ivan Turgenev, kitabı bir Fransız yayıncıya tavsiye ederek, "Roman son derece kapsamlı… ince yapılandırılmış ve iyi yazılmış," diye yazdı.[35] Yine de, sıradan bir Tolstoy olarak, bir şairden çok daha az etki yarattı. 19. yüzyıl Rus tarihi dramının bir klasiği olarak takdir edildi.[24]

Çar Fyodor İvanoviç'in V. Perdesi'nden bir sahne.

Üçleme, 1917'ye kadar Rusya'da fikir ayrılığına devam etti. Devrimden çok önce, Aleksandrinsky Tiyatrosunda halk Çar Boris'e açıkça politik bir şekilde tepki gösterdi. Her üç oyun da önde gelen Rus ve Sovyet tiyatrolarının, özellikle Maly Tiyatrosu'nun repertuvarının bir parçası haline geldi ve başrollerde Ivan Moskvin, Pavel Olenev, Stepan Kuznetsov ve Nikolai Khmelyov gibi yıldızlar vardı. I. Yampolsky'ye göre, oyun yazarı Tolstoy, Puşkin'le eşit olmasa bile çağdaşlarının çok üstündeydi; karmaşık, çok boyutlu tarihsel figürler yarattı. "Sanatta, en sevdiğiniz karakterlerin zayıf yönlerini göstermekten kaçınmak, onlara kötü hizmet vermektir... Böylece kimse kimsenin inanmayacağı yüzsüz mankenler yaratmada başarılı olabilir," diye yazıyordu Tolstoy.[36]

Pavel Annenkov, İvan ve Fyodor'u "gevşek bir şekilde temellenen" karakterler olarak görüyordu, mükemmel derecede iyi ama sadece kendi tarihsel benliklerini değil, kendi dönemlerini temsil ettiklerini düşünüyordu. Annenkov, Tolstoy'un oyunlarının eski Rusya'ya olan genel yakınlığı yansıttığını, bu da onları kelimenin tam anlamıyla tarihi hale getirdiğini belirtiyordu.

19. yüzyılın ortalarında Tolstoy pek ciddiye alınmadı, ancak ünü 1875'teki ölümünden sonra büyümeye başladı. Vladimir Korolenko, Çar Fyodor İvanoviç'i "Rus tiyatrosunun bir mücevheri" olarak nitelendirdi.[24]

Tolstoy, Aleksander Blok ve Valery Bryusov tarafından çok değerli görüldü; Diğer yazarlar hakkındaki yorumlarında sert olan İvan Bunin, onu çok yüksek olarak değerlendirdi; Velemir Hlebnikov ondan tüm zamanların favorileri arasında bahsetti ve en şaşırtıcı olanı (Korney Çukovski'ye göre), Vladimir Mayakovski şiirini ezbere biliyordu ve sık sık halk arasında okudu. Hem Tolstoy'un şiirleri (büyük bir kısmı klasik romantizme dönüşmüştür) hem de tarihsel drama üçlemesi, 19. yüzyıl klasik Rus edebiyatının ayrılmaz bir parçası olarak kabul edilir.[24]

Seçilmiş eserleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ a b c "Tolstoy, Aleksey Konstantinovich". Encyclopedia of Russian History. 2004. 20 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ocak 2011. 
  2. ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s "Lib.ru/Classics: А. K. Tolstoy: A Brief Record of his Life and Work" (Rusça). az.lib.ru. 2 Ocak 2005 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ocak 2011. 
  3. ^ a b c d e "А.К. Tolstoy. Collected Works in 4 volumes. V 1. Poems. Biography. Ch. 1. pgs. 13-52" (Rusça). Moscow. Zhudozhestvenaya Literatura. 1964. 20 Kasım 2004 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ocak 2011. 
  4. ^ a b "Tolstoy, Alexey Konstantinovich". Surmina, I.O., Usova, Yu.V. The Most Famous Russian Dynasties. Moscow. Veche Publishers. 2001. 2 Mart 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ocak 2011. 
  5. ^ Zhukov, Dmitry (1982). "Alexey Konstantinovich Tolstoy. Biography". The Lives of Distinguished People (ЖЗЛ) series. Book 14 (631) Moscow. Molodaya Gvardiya publishers, 1982. 28 Ocak 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ocak 2011. 
  6. ^ a b c d e McGraw-Hill Encyclopedia of World Drama, Vol 1.
  7. ^ a b c "Tolstoy, А.К. Biography and Bibliography". Russian Writers. Biobibliographical dictionary. Vol. 2. Edited by P.A.Nikolayev. 7 Nisan 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ocak 2011. 
  8. ^ a b А.К. Tolstoy. Works in 4 volumes. Moscow. Khudozhestvennaya Literatura publishers. 1964. Vol. 4. Diaries and Letters. No. 274. A letter to A.Gubernatis (translated from French). Pp. 422-428.
  9. ^ Dmitry Zhukov, the author of Tolstoy's comprehensive biography, humorously described the way Perovsky and Pushkin were in rivalry over Bryullov's attention (the latter wanted to have the "Natalie" portrait) and how the artist, locked inside Perovsky’s house, got sick of working on his host's portrait and had to escape.
  10. ^ "Three Hundred Years On (Vstrecha tcherez trista let)". az.lib.ru. 21 Kasım 2004 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ocak 2011. 
  11. ^ In French, according to I. Yampolsky's biography.
  12. ^ "The Vampire by Krasnorogsky". www.alekseytolstoy.org.ru. 1841. 13 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ocak 2011. 
  13. ^ a b c d "Tolstoy, А.К." Brokhaus & Efron encyclopedic dictionary (1890-1907). 1903. 22 Ocak 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ocak 2011. 
  14. ^ a b c "Prince Serebrenny by Alexey Konstantinovich Tolstoy. Foreword". az.lib.ru. 20 Kasım 2004 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ocak 2011. 
  15. ^ Yampolsky, Igor. Works by A.K.Tolstoy in 4 Volumes. 1964. Vol.1. Commentaries. P.774.
  16. ^ The Central State Archives, Leningrad/ The Chief Censorship Department file, 1859, No.152130.
  17. ^ Dolgorukov, N.V., The Petersburg Sketches, 1934, Pp.178-179.
  18. ^ a b Yampolsky, Igor. Works by A.K.Tolstoy in 4 Volumes. 1964. Vol.1. Commentaries. P.14-15.
  19. ^ Yampolsky, Igor. Works by A.K.Tolstoy in 4 Volumes. 1964. Vol.1. Commentaries. P.768.
  20. ^ a b Dracula's Guest, ed. Michael Sims: Walker & Company, 2010), p.136. 978-0-8027-1971-3
  21. ^ Yampolsky, Igor. Works by A.K.Tolstoy in 4 Volumes. 1964. Vol.2. Commentaries. P.680-682.
  22. ^ Yampolsky, Igor. Works by A.K.Tolstoy in 4 Volumes. 1964. Vol.4. Letters and diearies. No.280. A letter to B.Markevich, April 26, 1869. P.280
  23. ^ Yampolsky, Igor. Works by A.K.Tolstoy in 4 Volumes. 1964. Vol.4. Letters and diaries. A letter to Karolina Pavlova, July 8, 1875. P. 451.
  24. ^ a b c d e "Works by A.K.Tolstoy in 4 Volumes. 1964. Vol.1. Biography. Parts 3-8. Pp.18-56." Moscow, Khudozhestvennaya Literatura. 1964. 20 Kasım 2004 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ocak 2011. 
  25. ^ Letter to Markevich, January 11, 1870. Works by A.K.Tolstoy in 4 Volumes. 1964. Vol.4 Pp.342-43
  26. ^ Critical Notes. Otechestvennye Zapiski. 1867, No.6, p.131.
  27. ^ Tchaykovsky, P.I. Correspondence with N.F. Von Mekk, Vol.2, 1935, P.360.
  28. ^ Svyatopolk-Mirsky, D.P. "А.К.Tolstoy". The History of Russian Literature From the Ancient Times Up To 1925 / Translated from English by R.Zernova. – London: Overseas Publications Interchange Ltd, 1992. – P. 351-355. 12 Temmuz 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ocak 2011. 
  29. ^ "Works by A.K.Tolstoy as Pedagogical Material. Part 1". Vospitaniya i Obutcheniye (Tutoring and Studying) magazine. 1887, No.8. Pp.181-191; No.9. Pp. 212-230. 22 Eylül 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ekim 2011. 
  30. ^ "Alexey Tolstoy". Silhouettes of the Russian Writers in 2 Volumes. Moscow, 1906 - 1910; 2nd edition, M., 1908 - 1913. 1 Ocak 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ocak 2011. 
  31. ^ Otechestvennye Zapiski, 1872, No.2, р. 286
  32. ^ Iskra (The Spark) magazine, 1872, No., Pp.120-121.
  33. ^ The Complete Works of М.Е.Saltykov-Shchedrin. 1937. Vol.XVIII. Pp. 244-245.
  34. ^ The Complete A.K.Tolstoy, Vol.V. 1954, pp.473-474
  35. ^ M.Parturier. Une amitie litterature, Paris, 1952, p.151.
  36. ^ Diaries, Vol.4, 1928, Pp.73-74.
  37. ^ Tolstoy, Aleksey Konstantinovich (1922). Tsar Fyodor Ivanovitch; a play in five acts. Covan, Jenny tarafından çevrildi. New York: Brentanos. 
  38. ^ The Cambridge Guide to Theatre, ed. Martin Banham (Cambridge: Cambridge University Press, 1998), p.1115. 0-521-43437-8.
  39. ^ Yampolsky, Igor. Commentaries to Vasily Shibanov. The Works by A.K. Tolstoy in 4 volumes. Vol.I. Moscow, Khudozhestvennaya Literatura, 1964, p.771.
  40. ^ Yampolsky, pp.762-763.
  41. ^ Yampolsky, pp. 775-776.
  42. ^ Yampolsky, pp.768.
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Aleksey_Konstantinoviç_Tolstoy&oldid=32409760" sayfasından alınmıştır