Alaman, Şarkışla

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Alaman
Köy
Harita
Sivas'ın Türkiye'deki konumu
Sivas'ın Türkiye'deki konumu
Sivas üzerinde Alaman
Alaman
Alaman
Alaman'ın Sivas'taki konumu
ÜlkeTürkiye Türkiye
İlSivas
İlçeŞarkışla
Coğrafi bölgeİç Anadolu Bölgesi
Rakım1342 m
Nüfus
 (2021)
 • Toplam33
Zaman dilimiUTC+03.00 (TSİ)
İl alan kodu0346
İl plaka kodu58
Posta kodu58402

Alaman, Sivas ilinin Şarkışla ilçesine bağlı bir köydür.

Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]

Köy, 1928 yılından beri aynı adı taşımaktadır.[3]

Coğrafya[değiştir | kaynağı değiştir]

Köy, Sivas il merkezine 123 km, Şarkışla ilçe merkezine 30 km uzaklıktadır.[4] Köy, 58-54 numaralı Akdağmadeni-Şarkışla il yolu kenarındadır.[5]

Nüfus[değiştir | kaynağı değiştir]

Yıllara göre köy nüfus verileri
2021 33[2]
2020 35[2]
2019 35[2]
2018 51[2]
2017 29[2]
2016 29[2]
2015 32[2]
2014 38[2]
2013 30[2]
2012 35[2]
2011 35[2]
2010 38[2]
2009 38[2]
2008 43[2]
2007 37[2]
2000 56[4]
1990 87[6]
1985 93[7]
1965 133[8]

Alaman Çermiği[değiştir | kaynağı değiştir]

Alaman Çermiği (Şarkışla)

Şarkışla ilçesine yaklaşık 33 km uzaklıktaki Alaman köyü kenarında (köye yaklaşık 300 metre mesafede) bulunmaktadır. ("Çermik" sözcüğü Sivas yöresinde "Kaplıca" manasında kullanılır.[9]) Suyu oldukça kükürtlüdür ve açık sarı bir renge sahiptir. Mineral açısından zengin olsa da içerdiği kükürt nedeniyle içilmez,[10] ancak var olan havuza girilerek yararlanılır. Romatizma ve deri hastalıklarına iyi gelmektedir. Bu yüzden özellikle cilt sağlığı açısından tercih edilen bu kaplıcaya yakın dönemlere kadar uzak yerlerden gelerek çevrede çadır kuranlara sıklıkla rastlanmaktaydı. 14x9 metre boyutlarındaki havuz tuğla duvar ile çevrili olup üstü açıktır. 170 cm. derinliğinde olan havuzun sıcaklığı yaklaşık 20 derecedir. Alaman Çermiği'nin şifalı olması çoğu zaman köydeki evliya mezarı ile de ilişkilendirilir. Günümüzde bakımsız durumdadır.

Colü Dede Yatırı[değiştir | kaynağı değiştir]

Colü Dede Türbesi (Cemevinin sağ yanındaki küçük oda)

Köyün ortasında, yolun sol kısmında bir evliya mezarı (yatır) bulunmaktadır. Sanduka küçük bir odanın içinde yer alır. Bu oda günümüzde Cemevi içerisinde bulunur. Sandukanın üzerinde işlenmiş yeşil atlas bir örtü vardır. Örtünün daha önceleri tekkenin bayrağı olarak kullanıldığı söylenir. Odada kuzeye açılan bir pencere vardır. İçeride savaşçı evliyaya ait teber (savaş baltası), kılıç ve kalkan korunmaktadır.[11] Kara kılıç içeri girenlerin bedenine şifa amacıyla sürülür. Ayrıca üç kollu, ayaklı bir şamdanda mumlar yakılmaktadır. Burada yatan kişinin adı "Kara Colü" veya "Colü Dede" olarak anılır. (İsimdeki "O" harfi biraz uzatılarak söylenir; "Côlü".) Cemevi tabelası üzerinde ise "Coğülü" biçiminde yazılıdır. Burada yatan kutlu kişinin Rumlarla savaşırken şehit düştüğü anlatılır.[12][13] Yörede geçmişte (sadece Alaman köyünde değil, civar köylerde de) bir kimsenin yüzünde, elinde ya da vücudunun başka bir yerinde felç oluştuğunda iyileşmesi için buraya getirilmesi alışkanlığı oldukça yaygındır. Burada adaklar adanır, kurbanlar kesilir. Ancak burada kesilen kurbanınınetini kesen veya kestiren kişinin kendisi yiyemez, hepsini dağıtır. Sandukanın ayakucu tarafında hemen bitişiğinde yer alan, etrafı taşlarla bir karış yüksekliğinde örülerek çevrilmiş yaklaşık yarım metrekare büyüklüğündeki bir alanın içerisinde bulunan topraktan ağza sürme geleneği günümüzde de devam etmektedir. Bölgede Kara Colü’nün kerameti konusunda kesin bir inanç vardır. Gelenlerin şifa bulduğuna inanılır. Yedi sene yatalak yatmış bir kadının rüyasında gördükten sonra kağnı ile getirildiği üç gün sonra yürüye yürüye yola çıktıp gittiği anlatılır.[14] Akçakışla ve çevresindeki köylerde Colü Baba’nın kılıcı üzerine "Kara Colü’nün kılıcı, boynundan geçsin" veya "kalbine vursun” şeklinde yemin edilmesi yaygındır.[15] "Kara Colü beni taş kessin ki" ya da "Kara Colü ağzımı, gözümü eğsin ki" şeklindeki yeminlere de rastlanır. Türbe içinde sandukanın yanında yatma uygulaması azalmış olsa da yine de özellikle yatalak hastaların birkaç saat sandukanın yanında yattığına rastlanmaktadır.

İsmin kökeni[değiştir | kaynağı değiştir]

Cemevi tabelası üzerindeki "Coğülü" söyleyişi esas alındığında bir yer adından kaynaklanma ihtimali vardır. Diğer bir olasılık ise sancağın getirilmiş olduğu söylenen İmranlı'daki Cogi/Cogü/Coğü yatırının ismi ile birlikte değerlendirildiğinde buraya atıf yapıldığı ve aralarında bir bağ kurulduğudur. Yani Cogi'ye bağlı olduğu ifade edilmektedir. Ancak yine de ismin kökeni etimolojik olarak net değildir. Kürtçe ve hatta Kafkas dilleri dikkate alınmalıdır. Geçmişte köyde Oset kökenli bir topluluğun yaşamış olması bu açıdan dikkate değerdir.[16]

Yıldızeli'ne bağlı Merkez Sarıkaya köyünde yine aynı adı taşıyan "Colü Baba" yatırı bulunur.

Kaya Mezarı[değiştir | kaynağı değiştir]

Ana madde: Alaman Kaya Mezarı
Kaya Mezarı (Alaman köyü)

Alaman - Yahyalı yolu üzerinde köyden yaklaşık 5 km sonra yer alır. Olasılıkla Roma dönemine aittir. Ana kayanın işlenmesi ile elde edilen cephe formuna sahiptir.[17] Giriş kapısından beşik tonozlu büyük odaya geçilir. Odaya bitişik mezar odası vardır. Günümüzde korumasız durumdadır. Etrafını çevreleyen çit veya herhangi bir uyarı levhası yoktur.

Ayrıca kaya mezarı hakkında halk kültürü içerisinde oluşmuş Taş Dam Efsanesi derlenmiştir.[18] Yörede "Kaya Tekke" adıyla da bilinir.

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ "Alaman, Turkey Page" (İngilizce). Fallingrain.com. 22 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Kasım 2022. 
  2. ^ a b c d e f g h i j k l m n o p "Sivas Şarkışla Alaman Köy Nüfusu". Nufusune.com. 22 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Kasım 2022. 
  3. ^ Nişanyan, Sevan. "Index-Anatolicus: Türkiye yerleşim birimleri envanteri". nisanyanmap.com. 28 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Kasım 2022. 
  4. ^ a b "Alaman Köyü". YerelNet.org.tr. 3 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Kasım 2022. 
  5. ^ "Arşivlenmiş kopya". 22 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Kasım 2022. 
  6. ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1991). "1990 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 19 Şubat 2020. 
  7. ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1986). "1985 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 18 Şubat 2020. 
  8. ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1968). "1965 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). kutuphane.tuik.gov.tr. 18 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2020. 
  9. ^ Türk Söylence Sözlüğü, Deniz Karakurt, Türkiye, 2011, (OTRS: CC BY-SA 3.0) 7 Kasım 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  10. ^ SİVAS İLİ TURİZM POTANSİYELİ VE TURİZM ALANI YATIRIM ÖNERİLERİ, Kadir PÜRLÜ (İl Kültür ve Turizm Müdürü), Sivas İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Yayınları, 2013
  11. ^ Şarkışla Yöresinde Ziyaret Yerleri İle İlgili İnanç ve Uygulamalar, Yrd. Doç. Ahmet GÖKBEL, Cumhuriyet Üniversitesi
  12. ^ Sivas’ta Yatmakta Olan Horasan Merkezli Anadolu Erenleri, Yrd. Doç. Dr. Doğan KAYA (Sayfa - 7)
  13. ^ Kutlu Özen, Sivas ve Divriği Yöresinde Eski Türk İnançlarına Bağlı Adak yerleri, Sivas, 1996, s. 60
  14. ^ Emin Kuzucular, “Bir Şarkışla Efsanesi COLÜ DEDE” Sivas Folkloru, III / 25, Sivas, Şubat 1975, s. 15-18.
  15. ^ Sivas’ta Yatmakta Olan Horasan Merkezli Anadolu Erenleri, Yrd. Doç. Dr. Doğan KAYA (Sayfa - 12)
  16. ^ Nişanyan Yer Adları Sözlüğü - Alaman 28 Mart 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Erişim Tarihi: 28 Mart 2022
  17. ^ Sivas Kültür Envanteri, Madde: Alaman Köyü Kaya Mezarı 14 Eylül 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Erişim tarihi: 30/09/2020
  18. ^ Sivas Folkloru Dergisi Kapsamında Yerel Türk Halkbilimi Dergiciliği Ve Araştırmacılığı Geleneği [1] 29 Aralık 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Gamze KÖSE, Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türk Halkbilimi Anabilim Dalı, Ankara, 2018, Sayfa: 126 ve 231

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Fotoğraflar[değiştir | kaynağı değiştir]

  • Alaman Çermiği (Oluk, yandan)
    Alaman Çermiği (Oluk, yandan)
  • Alaman Çermiği (Oluk, önden)
    Alaman Çermiği (Oluk, önden)
  • Doğal Kaya Oluşumları - Alaman
    Doğal Kaya Oluşumları - Alaman
  • Alaman Kaya Mezarı (İç)
    Alaman Kaya Mezarı (İç)
  • Alaman Çermiği (dış görünüm)
    Alaman Çermiği (dış görünüm)
  • Alaman Çermiği - Boş
    Alaman Çermiği - Boş
  • Alaman Çermiği
    Alaman Çermiği
  • Kaldırak Çayı (Yahyalı kolu) - Alaman köyü
    Kaldırak Çayı (Yahyalı kolu) - Alaman köyü

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Alaman,_Şarkışla&oldid=30783439" sayfasından alınmıştır