Aktepe, Pazar
| Aktepe | |
|---|---|
 | |
 Rize'nin konumu | |
  Aktepe Aktepe'nin Rize'deki konumu | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | Rize |
| İlçe | Pazar |
| Coğrafi bölge | Karadeniz Bölgesi |
| Rakım | 252 m |
| Nüfus (2020) | |
| • Toplam | 177 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 0464 |
| İl plaka kodu | 53 |
| Posta kodu | 53340 |
Aktepe, Rize ilinin Pazar ilçesine bağlı bir köydür.
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Aktepe köyünün eski adı Kitati'dir.[3] Lazca bir yer adı olan Kitati (კითათი), parmak anlamına gelen veya meyvesi parmağı andıran üzüm cinsi olan kiti / kita (კითი / კითა) kelimesinden türemiş olmalıdır. Lazca üzüm cinsi "Kiti" Gürcü dilinde Tita olarak bilinir.[4][5] Gürcü tarihçi İuri Siharulidze, köyün adını Kitati (კითათი), yaylasının adını da Çita Kitati (ჭიტა კითათი) olarak vermiştir.[6] Lazca "çita" ((ჭიტა) veya "çuta" (ჭუტა) kelimesi küçük anlamına gelir ve Çita Kitati de "Küçük Kitati" demektir.[7] Bu yer adı Türkçeye Kitat şeklinde girmiştir. Nitekim 1876 tarihli Trabzon vilayeti saknamesi ile 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde Kitat (كتات) olarak geçer.[8][9]
Kitati köyünün bulunduğu Lazeti bölgesi, antik çağda Kolheti Krallığı'nın bir parçasıydı. Osmanlılar bu bölgeyi, 1461 yılında Trabzon İmparatorluğu'nu ortadan kaldırdıktan sonra ele geçirmiştir. Bu yerleşim 1876 tarihli Trabzon vilayeti salnamesine göre, Trabzon Vilayeti'nin Lazistan sancağının Atina kazasına bağlıydı. Nüfusu, 15 hanede yaşayan 52 kişiden oluşuyordu. Söz konusu sayının sadece erkek nüfusu olması ihtimali bulunmaktadır. Köyde vergiye tabi hayvan varlığı olarak 82 koyun, 52 keçi, 40 inek ve 10 öküz kaydedilmiştir.[10]
Kitati veya Kitat köyü Birinci Dünya Savaşı yıllarında Rus idaresi sınırları içinde kalmıştır. Gürcü dilbilimci İoseb Kipşidze, 1917 yılında Lazistan bölgesine yaptığı araştırma gezisinde Kitati (კიტათი) şeklinde not ettiği köyde 31 hanede 195 kişinin yaşadığını yazmıştır.[11] Nikolay Marr ise Kitat'ı, Lazeti bölgesinin iç kesiminde Lazca'nın konuşulduğu köyler arasında saymıştır.[12]
Kitati veya Kitat, 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde Rize vilayetinin Atina kazasının merkez nahiyesine bağlı köylerden biriydi.[13] 1940 genel nüfus sayımında aynı idari konuma sahipti ve nüfusu 289 kişiden oluşuyordu. Bu tarihte Atina kazasının adı Pazar olarak değişmişti.[14] Kitati veya Kitat Türkçe olmadığı için köyün adı 1959 yılında 7267 sayılı kanunla Aktepe olarak değiştirilmiştir.[15] Aktepe köyünün nüfusu 1965 yılında 404 kişide oluşuyor ve bu nüfus içinde 190 kişi okuma yazma biliyordu.[16]
Coğrafya
[değiştir | kaynağı değiştir]Aktepe köyü, Rize il merkezine 42 km, Pazar ilçe merkezine 5 km uzaklıktadır.[17]
Nüfus
[değiştir | kaynağı değiştir]| Yıllara göre köy nüfus verileri | |
|---|---|
| 2020 | 177[2] |
| 2019 | 181[2] |
| 2018 | 209[2] |
| 2017 | 114[2] |
| 2016 | 109[2] |
| 2015 | 112[2] |
| 2014 | 85[2] |
| 2013 | 108[2] |
| 2012 | 116[2] |
| 2011 | 116[2] |
| 2010 | 123[2] |
| 2009 | 120[2] |
| 2008 | 127[2] |
| 2007 | 133[2] |
| 2000 | 181[17] |
| 1990 | 372[17] |
| 1985 | 430[17] |
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Aktepe, Turkey Page" (İngilizce). Fallingrain.com. 26 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Haziran 2020.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o "Rize Pazar Aktepe Köyü Nüfusu". Nufusune.com. 3 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Haziran 2020.
- ^ "İuri Siharulidze, Çaneti / Lazeti (ჭანეთი / ლაზეთი), II. cilt, Batum, 1979, s. 19". 16 Haziran 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Haziran 2024.
- ^ "კითი" - A Comprehensive Georgian-English Dictionary, Londra, 2006, 2 cilt 19 Temmuz 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 0-9535878-3-5
- ^ "თითა" - A Comprehensive Georgian-English Dictionary, Londra, 2006, 2 cilt 19 Temmuz 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 0-9535878-3-5
- ^ "İuri Siharulidze, Çaneti - II (ჭანეთი - II), Batum, 1979, s. 19" (PDF). 19 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 19 Temmuz 2023.
- ^ ""ჭუტა" - Lazca Sözlük". 27 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Temmuz 2023.
- ^ Trabzon Vilayeti Salnamesi − 1869-1904, (Hazırlayan) Kudret Emiroğlu, Ankara, 1993-2009, 22 cilt; 8. cilt, s. 370, ISBN 9789157871117.
- ^ Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 619.
- ^ Trabzon Vilayeti Salnamesi − 1869-1904, (Hazırlayan) Kudret Emiroğlu, Ankara, 1993-2009, 22 cilt; 8. cilt, s. 371, ISBN 9789157871117.
- ^ "İoseb Kipşidze, "Çaneti'de Yolculuk" (ჭანეთში მოგზაურება), მოამბე / Bulletin, I. Cilt, Tiflis 1937, s. 157". 26 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Haziran 2024.
- ^ Nikolay Marr, Lazistan'a Yolculuk (Çeviri: Yulva Muhurcişi), İstanbul, 2016, s. 70, ISBN 9786055753634.
- ^ Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi;acikerisim.tbmm.gov.trisimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme) - ^ 1940 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1946, s. 528.
- ^ "Köylerimiz, (Yayımlayan) İçişleri Bakanlığı, 1968, Ankara, s. 704". 23 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Temmuz 2023.
- ^ 1965 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1968, s. 526.
- ^ a b c d "Aktepe Köyü". YerelNet.org.tr. 3 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ekim 2018.