Akmescit, Pazar

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Akmescit
Harita
Rize'nin konumu
Rize'nin konumu
Rize üzerinde Akmescit
Akmescit
Akmescit
Akmescit'in Rize'deki konumu
ÜlkeTürkiye Türkiye
İlRize
İlçePazar
Coğrafi bölgeKaradeniz Bölgesi
Rakım252 m
Nüfus
 (2020)
 • Toplam255
Zaman dilimiUTC+03.00 (TSİ)
İl alan kodu0464
İl plaka kodu53
Posta kodu53340

Akmescit, Rize ilinin Pazar ilçesine bağlı bir köydür.

Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]

Eski adı Mcacivat'tır.[3] Bir Laz yerleşmesi olan Mcacivat, Türkçe kaynaklara Cacivat biçiminde girmiştir. Nitekim 1876 tarihli Trabzon vilayeti salnamesi ile 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde Cacivat (جاجیوات) olarak geçer.[4][5] Kültür tarihçisi Nikolay Marr, 1910 yılında Atina kazasında 69 köy bulunduğunu ve bu köylerden 64'ünde Lazca konuşulduğunu yazmıştır. Mcacivat'ı da Lazcanın konuşulduğu köyler arasında saymıştır.[6]

Antik Çağ krallığı olan Kolheti'de yer alan Mcacivat, Trabzon İmparatorluğu'nun 1461'de ortadan kaldırılmasından sonra Osmanlıların eline geçti. Trabzon Eyaleti sınırları içindeyken, 1867'de, yeni kurulan Trabzon vilayetinin Lazistan sancağının bir köyü haline geldi. 1876 Trabzon vilayeti salnamesinde bu sancağa bağlı Atina kazasının bir köyü olarak geçer. Köyün nüfusu 24 hanede yaşayan 95 kişiden oluşuyordu. Hane başına yaklaşık 4 kişi düşmesi, köydeki ailelerin kalabalık olmadığını göstermektedir. Tarımla geçinen Cacivat'ta hayvan varlığı olarak sadece 40 inek ve 10 öküz tespit edilmiştir.[7]

Cacivat, 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde, Rize vilayetinin Atina kazasının merkez nahiyesine bağlıydı.[5] 1935 genel nüfus sayımında, Artvin vilayeti yerine kurulmuş olan Çoruh vilayetinin Pazar kazasının merkez nahiyesinin bir köyüydü. Bu tarihte köyün nüfusu 318 kişiden oluşuyordu.[8] "Yabancı kökten geldiği" için köyün adı 1959 yılında 7267 sayılı kanunla Akmescit olarak değiştirildi.[9] Bu yerleşmenin 1955 genel nüfus sayımında "Cacivat" adıyla, 1960 genel nüfus sayımında "Akmescit" adıyla Pazar kazasının merkez nahiyesine bağlı köy olarak kaydedilmiş olması da adının bu tarihte değiştirildiğini göstermektedir. Cacivat'ta 1955 yılında 399 kişi, 1960 yılında ise 514 kişi yaşıyordu.[10][11] Adının değiştirilmesine rağmen, köyün eski adı yeni adıyla birlikte "Akmescit (Cacivat)" biçiminde bir süre daha resmî kayıtlarda kullanılmıştır.[12]

Köyde bulunan cami 2023 yılında tadilata alınmış, 2024 yılında açılmasından[13] 1 gün sonra yıldırım düşmesiyle büyük ölçüde yanmıştır.[14]

Coğrafya[değiştir | kaynağı değiştir]

Akmescit köyü, Rize iline 39 km, Pazar ilçesine 4 km uzaklıktadır.[15]

Nüfus[değiştir | kaynağı değiştir]

Yıllara göre köy nüfus verileri
2020 255[2]
2019 255[2]
2018 310[2]
2017 212[2]
2016 228[2]
2015 219[2]
2014 203[2]
2013 285[2]
2012 252[2]
2011 270[2]
2010 264[2]
2009 267[2]
2008 279[2]
2007 286[2]
2000 407[15]
1990 534[15]
1985 609[15]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ "Akmescit, Turkey Page" (İngilizce). Fallingrain.com. 23 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Haziran 2020. 
  2. ^ a b c d e f g h i j k l m n o "Rize Pazar Akmescit Nüfusu". Nufusune.com. 3 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Haziran 2020. 
  3. ^ Nikolay Marr, Lazistan'a Yolculuk (Çeviri: Yulva Muhurcişi), İstanbul, 2016, s. 70, ISBN 9786055753634.
  4. ^ Trabzon Vilayeti Salnamesi − 1869-1904, (Hazırlayan) Kudret Emiroğlu, Ankara, 1993-2009, 22 cilt; 8. cilt, s. 370, ISBN 9789157871117.
  5. ^ a b Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 619.
  6. ^ Nikolay Marr, Lazistan'a Yolculuk (Çeviri: Yulva Muhurcişi), İstanbul, 2016, s. 69-70, ISBN 9786055753634.
  7. ^ Trabzon Vilayeti Salnamesi − 1869-1904, (Hazırlayan) Kudret Emiroğlu, Ankara, 1993-2009, 22 cilt; 8. cilt, s. 371, ISBN 9789157871117.
  8. ^ "1935 Genel Nüfus Sayımı, İstanbul, 1937, s. 354" (PDF). 16 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 18 Temmuz 2021. 
  9. ^ "Köylerimiz, (Yayımlayan) İçişleri Bakanlığı, Ankara, 1968, s. 627". 23 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Temmuz 2021. 
  10. ^ "1955 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1961, s. 432" (PDF). 6 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 3 Mayıs 2022. 
  11. ^ "Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1963, s. 465" (PDF). 18 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 3 Mayıs 2022. 
  12. ^ "1980 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1981" (PDF). 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 18 Temmuz 2021. 
  13. ^ "Rize'de 150 yıllık Akmescit Camii, restorasyonun ardından yeniden ibadete açıldı". Olay53.com. 13 Ocak 2024. 13 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ocak 2024. 
  14. ^ "Dün ibadete açılan cami bugün yandı". NTV. 13 Ocak 2024. 13 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ocak 2024. 
  15. ^ a b c d "Akmescit Köyü". YerelNet.org.tr. 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ekim 2018. 

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]