Ahmed Azmî Efendi
Ahmed Azmî Efendi[1] (ö.1821), (ayrıca: Azmî Ahmed Efendi, Azmî Said Efendi[2] veya Asım Said Efendi) bir Osmanlı diplomatıdır. Prusya Krallığı'nın ikinci Osmanlı elçisidir .
Azmî, muhtemelen ilk Osmanlı elçisi Ahmed Resmî Efendi'nin kayınbiraderiydi ve muhtemelen ona 1763/64 gibi erken bir tarihte Berlin'e kadar eşlik etmiştir.[1] 1787'deki Rus-Avusturya Türk Savaşı sırasında önce Fes'e gönderildi.[3] Orada Rus Baltık Filosu Akdeniz'e ilerlemek istiyorsa (1770'teki Çeşme Deniz Muharebesi önceki savaşta yaptıkları gibi) Sultan Mulai Muhammed'i Cebelitarık Boğazı'nı kapatmaya ikna edecekti. Fas sultanı bunu yapamayacağını ilan etti (ve Rus filosu aslında Kopenhag'a yelken açmıştı), ancak İsveç'in 1788'de savaşa girmesi, Rus filosunun zaten Baltık Denizi'ni terk edemeyeceği anlamına geliyordu, bu yüzden Azmî 1788'de İstanbul'a döndü.[1]
Avusturya'nın savaştan çekilmesine katkıda bulunan Prusya-Osmanlı askeri ittifakının imzalanmasının ardından Azmî, Kasım 1790'da İstanbul'dan Bükreş, Budapeşte, Brno, Breslau, Crossen, Frankfurt, Fürstenwalde ve Köpenick üzerinden Şubat 1791'de vardığı Berlin'e resmi elçi olarak yola çıktı.[1][4] Prusya Kralı II. Friedrich Wilhelm'in, ittifak anlaşmasında kararlaştırıldığı gibi Prusya'nın Osmanlı tarafında Rusya'ya karşı savaşa girmesini sağlamadan, maliyet nedenleriyle[1] elçiliğin günlük ödeneklerini kestiği Ocak 1792 Yaş Antlaşması'na kadar Berlin'de kaldı.[5] Yine de mektuplarında ve yazılarında Prusya askeri ve sivil bürokrasisinden etkilenmiştir.[1]
1791'de Berlin'i ziyareti vesilesiyle çeşitli bronz ve gümüş hatıra paraları ve hatıra madalyaları verildi.[2]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b c d e f Gereon Sievernich, Hendrik Budde: Europa und der Orient 800-1900, Seiten 276ff und 804–809. Bertelsmann Lexikon Verlag, Berlin 1989.
- ^ a b Fritz Rudolf Künker: Auction 300 - Rarities from Brandenburg-Prussia - The Gunther Hahn Collection, Seite 110f. Numismatischer Verlag Künker, Osnabrück 2017.
- ^ Yeşil, Fatih (2020). "AHMED AZMÎ EFENDİ". TDV İslâm Ansiklopedisi. Ek–1 (gözden geçirilmiş 2. bas.). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı. ss. 40-42. 28 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mart 2023.
- ^ Karl Friedrich von Klöden: Lebens- und Regierungsgeschichte Friedrich Wilhelms des Dritten Königs von Preußen, Seite 20f. Plahn'sche Buchhandlung (Nitze), Berlin 1840.
- ^ Johann Wilhelm Zinkeisen: Geschichte des Osmanischen Reiches in Europa - Umschwung des inneren Lebens des osmanischen Reiches und der orientalischen Politik während der Revolutionszeit, Band 6 (von dem Frieden zu Kutschuk Kainardsche im Jahre 1774 bis zum Frieden mit Frankreich im Jahre 1802), Seite 811. Perthes, Gotha 1859.
|
