Afontova Gora

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Afontova Gora
Krasnoyarsk Bölge Müzesi'ndeki Afontova Gora'dan Araçlar
Krasnoyarsk Bölge Müzesi'ndeki Afontova Gora'dan Araçlar
Sit alanının Rusya'daki konumu
Sit alanının Rusya'daki konumu
Sit alanının Rusya'daki konumu
KonumKrasnoyarsk Krayı, Rusya
BölgeAltai-Sayan bölgesi
Türaçık yerleşim alanı
Tarihçe
Devir(ler)Geç Üst Paleolitik'ten Mezolitik'e
Afontova Gora
(21,000-12,000)
EvreÜst Paleolitik
Mezolitik
BölgeSibirya
ÖncülMal'ta–Buret' kültürü
ArdılSamara kültürü
Hvalınsk kültürü
Sredny Stog kültürü
Dinyeper–Donets kültürü
Pitted Ware kültürü
Afanasiyevo kültürü
BMAB
Maykop kültürü
Yamnaya kültürü
Botai kültürü

Afontova Gora, Rusya'nın Krasnoyarsk şehri yakınlarında, Yenisey Nehri'nin sol kıyısında bulunan bir Geç Üst Paleolitik ve Mezolitik Sibirya arkeolojik sit kompleksidir. Afontova Gora'nın Mal'ta-Buret'li insanlarla kültürel ve genetik bağlantıları bulunmaktadır. Kompleksteki kazılar ilk olarak 1884 yılında I. T. Savenkov tarafından gerçekleştirilmiştir.[1]

Afontova Gora, beş veya daha fazla yerleşim alanından oluşan çoklu stratigrafik katmanlardan oluşan bir komplekstir.[1] Yerleşim alanları mamut avcılığının kanıtlarına ev sahipliği yapmaktadır ve muhtemelen mamut avcılarının doğuya doğru ilerlemesinin sonucunda kurulmuştur.[2] Afontova Gora'da bulunan insan fosilleri Ermitaj Müzesi'nde saklanmaktaydı.[1]

Sit alanları[değiştir | kaynağı değiştir]

Afontova Gora I, Enisei Nehri'nin batı kıyısında yer alır ve alandan at, mamut, ren geyiği, bozkır bizonu ve büyük köpekgillerden kalıntılar ortaya çıkarılmıştır. Kazılarda ortaya çıkarılan bir canid tibia günümüzden 16.900 yıl öncesine tarihlenmektedir ve kafatası taksonomik olarak bir köpeğinki olarak tanımlanmıştır. Bu buluntu günümüzde kayıptır. Bu buluntu, Pleistosen veya modern kuzey kurtlarının aralığının dışında yer almaktadır.[3]

Afontova Gora II, insan fosili kalıntılarının bulunduğu alandır. Sit alanındaki kazılar ilk olarak 1912-1914'te V. I. Gromov tarafından gerçekleştirilmiştir.[4] 1924'te G. P. Sosnovsky, N. K. Auerbach ve V. I. Gromov, bölgede ilk insan fosillerini keşfetti.[5] Alanda mamut, kutup tilkisi, kutup tavşanı, ren geyiği, bizon ve at kalıntıları bulundu.[6][7]

Afontova Gora II, 7 katmandan oluşmaktadır.[7] Afontova Gora II'de yer alan 3. katman bu katmanlar arasında en önemlisi olarak görülmektedir, çünkü bu katmandan yoğun miktarda insan yapımı eser ortaya çıkarılmıştır ve insan fosili kalıntılarının keşfedildiği katmandır.[8] 3. katmandan 20.000'den fazla eser, 450'den fazla alet ve 250'den fazla kemikli kalıntı (kemik, boynuz, fildişi) ortaya çıkarıldı.[8] İlk kazılarda iki farklı bireyin fosilleri keşfedildi: 11-15 yaşındaki bir çocuğun üst premoları ve bir yetişkinin sol radius, ulna, humerus, falanks ve ön kemiği.[8]

Afontova Gora III, 1884'te I. T. Savenkov tarafından ilk kazının gerçekleştirildiği alandır.[4] Alan, 1880'lerin sonlarında madencilik faaliyetleri nedeniyle bozuldu.[9] Sit alanı 3 katmandan oluşmaktadır.[9]

Afontova Gora V 1996 yılında keşfedildi.[10] Alanda tavşan, pika, mağara aslanı, at, ren geyiği, bizon ve keklik kalıntıları bulundu.[11]

İnsan kalıntıları[değiştir | kaynağı değiştir]

Komplekste Afontova Gora 2 (AG2) ve Afontova Gora 3 (AG3) olarak bilinen iki kişinin kalıntıları bulundu. (Afontova Gora 1 adı, bir canid kalıntılarını ifade etmektedir.)

Afontova Gora 2[değiştir | kaynağı değiştir]

Afontova Gora 2 insan fosili kalıntıları 1920'lerde Afontova Gora II'de keşfedildi ve bu kalıntılar Ermitaj Müzesi'nde saklandı.[1] Kalıntılar yaklaşık olarak günümüzden 17.000 yıl öncesine,[12] (16.930-16.490 BP[13]) tarihlenmektedir.

2009'da araştırmacılar Ermitaj Müzesi'ni ziyaret ettiler ve Afontova Gora 2 humerusundan DNA elde etmeyi başardılar.[14] Önemli kontaminasyona rağmen, araştırmacılar düşük kapsamlı genomları elde etmeyi başardılar.[12] DNA analizine göre, bu bireyin bir erkek olduğu doğrulandı.[12]

Birey, Mal'ta 1'e (Mal'ta çocuğu) yakın genetik benzerlikler göstermekteydi.[15] Afontova Gora 2 ayrıca Karitiana halkınaHan Çinlilerinden daha fazla genetik yakınlık göstermekteydi.[15] Genomun yaklaşık %1.9-2.7'si Neandertal kökenliydi.[13]

Afontova Gora 3[değiştir | kaynağı değiştir]

2014 yılında, Afontova Gora II'de, Yenisey Nehri üzerinde yeni bir köprü inşaatı öncesi kurtarma kazısı sırasında daha fazla insan fosili kalıntısı keşfedildi.[13] Kalıntılar iki farklı kadına aitti: yetişkin bir kadının atlası ve mandibulası ve 14 - 15 yaşları arasında olduğu tahmin edilen genç bir kızın (Afontova Gora 3) beş alt dişi.[5] Başlangıçta, yeni bulguların Afontova Gora 2 ile kabaca çağdaş olduğu varsayıldı.[13] 2017 yılında gerçekleştirilen AMS tarihlemesine göre, Afontova Gora 3 günümüzden yaklaşık olarak 16.130-15.749 yıl önce (MÖ 14,710±60) yaşamıştı.[16]

Afontova Gora 3'ün mandibulası sağlam olarak tanımlandı.[17]

Afontova Gora 3'ün diş morfolojisini analiz eden araştırmacılar, dişlerin Altay-Sayan bölgesindeki başka bir fosile (Listvenka çocuğu) çok benzeyen belirgin özellikler gösterdiğini ve ne batı ne de doğuya ait olduğu sonucuna ulaştı.[18] Afontova Gora 3 ve Listvenka, Mal'ta'dakiler de dahil olmak üzere diğer Sibirya fosillerinden de farklı olan belirgin diş özellikleri göstermekteydi.[19]

Afontova Gora 3'ün dişlerinden birinden DNA elde edildi ve analiz edildi.[13] Afontova Gora 2 ile karşılaştırıldığında, araştırmacılar Afontova Gora 3'ten daha yüksek kapsama genomları elde edebildiler.[13] DNA analizi, bireyin kadın olduğunu doğruladı.[13] mtDNA analizi, Afontova Gora 3'ün Haplogroup R1b'ye ait olduğunu ortaya çıkardı.[13] Genomun yaklaşık %2.9-3.7'si Neandertal kökenliydi.[13]

2016 yılında yapılan bir çalışmada araştırmacılar, Afontova Gora 2, Afontova Gora 3 ve Mal'ta 1'in (Mal'ta çocuğu) ortak bir kökene sahip olduğunu ve bir Mal'ta kümesinde bir araya toplandığını belirlediler.[13] Genetik olarak, Afontova Gora 3, Mal'ta 1 ile karşılaştırıldığında Afontova Gora 2'ye daha yakın değildi.[13] Mal'ta 1 ile karşılaştırıldığında, Afontova Gora 3 soyu modern insanlara daha fazla katkıda bulunmuştur ve genetik olarak Yerli Amerikalılara daha yakındır.[13]

Fenotipik analiz, Afontova Gora 3'ün sarı saç rengiyle ilişkili türetilmiş rs12821256 alelini taşıdığını ve Afontova Gora 3'ün bu türetilmiş aleli taşıdığı bilinen en eski birey olduğunu göstermektedir.[16]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Alıntılar[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ a b c d Turner II, Ovodov & Pavlova 2013, s. 54-55.
  2. ^ Hopkins 2013, s. 394-397.
  3. ^ Germonpré, Mietje; Fedorov, Sergey; Danilov, Petr; Galeta, Patrik; Jimenez, Elodie-Laure; Sablin, Mikhail; Losey, Robert J. (2017). "Palaeolithic and prehistoric dogs and Pleistocene wolves from Yakutia: Identification of isolated skulls". Journal of Archaeological Science. 78: 1-19. doi:10.1016/j.jas.2016.11.008. 
  4. ^ a b Graf 2008, s. 129.
  5. ^ a b Zubova & Chikisheva 2015, s. 135.
  6. ^ Hopkins 2013, s. 394.
  7. ^ a b Graf 2008, s. 133.
  8. ^ a b c Graf 2008, s. 131.
  9. ^ a b Graf 2008, s. 134.
  10. ^ Drozdov & Artemiev 2007, s. 39.
  11. ^ Drozdov & Artemiev 2007, s. 40.
  12. ^ a b c Raghavan et al. 2013.
  13. ^ a b c d e f g h i j k l Fu et al. 2016.
  14. ^ Raghavan et al. 2013, s. 90.
  15. ^ a b Raghavan et al. 2013, s. 89.
  16. ^ a b Mathieson et al. 2018, s. 52-53 (Supplementary).
  17. ^ Fu et al. 2016, s. 10 (Supplementary).
  18. ^ Zubova & Chikisheva 2015, s. 142.
  19. ^ Zubova & Chikisheva 2015, s. 141-142.

Bibliyografya[değiştir | kaynağı değiştir]

  • Drozdov, N. I; Artemiev, E. V (2007). "The Paleolithic site of Afontova Gora: Recent findings and new issues". Archaeology, Ethnology and Anthropology of Eurasia. 29 (1): 39-45. doi:10.1134/S1563011007010033. 
  • Fu, Qiaomei; Posth, Cosimo; Hajdinjak, Mateja; Petr, Martin; Mallick, Swapan; Fernandes, Daniel; Furtwängler, Anja; Haak, Wolfgang; Meyer, Matthias; Mittnik, Alissa; Nickel, Birgit; Peltzer, Alexander; Rohland, Nadin; Slon, Viviane; Talamo, Sahra; Lazaridis, Iosif; Lipson, Mark; Mathieson, Iain; Schiffels, Stephan; Skoglund, Pontus; Derevianko, Anatoly P; Drozdov, Nikolai; Slavinsky, Vyacheslav; Tsybankov, Alexander; Cremonesi, Renata Grifoni; Mallegni, Francesco; Gély, Bernard; Vacca, Eligio; Morales, Manuel R. González; Straus, Lawrence G (2016). "The genetic history of Ice Age Europe" (PDF). Nature. 534 (7606): 200-5. Bibcode:2016Natur.534..200F. doi:10.1038/nature17993. hdl:10211.3/198594. PMC 4943878 $2. PMID 27135931. 
  • Haak, Wolfgang; Lazaridis, Iosif; Patterson, Nick; Rohland, Nadin; Mallick, Swapan; Llamas, Bastien; Brandt, Guido; Nordenfelt, Susanne; Harney, Eadaoin; Stewardson, Kristin; Fu, Qiaomei; Mittnik, Alissa; Bánffy, Eszter; Economou, Christos; Francken, Michael; Friederich, Susanne; Pena, Rafael Garrido; Hallgren, Fredrik; Khartanovich, Valery; Khokhlov, Aleksandr; Kunst, Michael; Kuznetsov, Pavel; Meller, Harald; Mochalov, Oleg; Moiseyev, Vayacheslav; Nicklisch, Nicole; Pichler, Sandra L; Risch, Roberto; Rojo Guerra, Manuel A; Roth, Christina (2015). "Massive migration from the steppe was a source for Indo-European languages in Europe". Nature. 522 (7555): 207-11. Bibcode:2015Natur.522..207H. doi:10.1038/nature14317. PMC 5048219 $2. PMID 25731166. 
  • Graf, Kelly E. (2008). Uncharted Territory: Late Pleistocene Hunter-gatherer Dispersals in the Siberian Mammoth-steppe. University of Nevada, Reno. ISBN 978-0-549-56274-0. 
  • Hopkins, David M. (2013). Paleoecology of Beringia. Elsevier. ISBN 978-1-4832-7340-2. 
  • Mathieson, Iain; Alpaslan-Roodenberg, Songül; Posth, Cosimo; Szécsényi-Nagy, Anna; Rohland, Nadin; Mallick, Swapan; Olalde, Iñigo; Broomandkhoshbacht, Nasreen; Candilio, Francesca; Cheronet, Olivia; Fernandes, Daniel; Ferry, Matthew; Gamarra, Beatriz; Fortes, Gloria González; Haak, Wolfgang; Harney, Eadaoin; Jones, Eppie; Keating, Denise; Krause-Kyora, Ben; Kucukkalipci, Isil; Michel, Megan; Mittnik, Alissa; Nägele, Kathrin; Novak, Mario; Oppenheimer, Jonas; Patterson, Nick; Pfrengle, Saskia; Sirak, Kendra; Stewardson, Kristin; Vai, Stefania; Alexandrov, Stefan; Alt, Kurt W.; Andreescu, Radian; Antonović, Dragana; Ash, Abigail; Atanassova, Nadezhda; Bacvarov, Krum; Gusztáv, Mende Balázs; Bocherens, Hervé; Bolus, Michael; Boroneanţ, Adina; Boyadzhiev, Yavor; Budnik, Alicja; Burmaz, Josip; Chohadzhiev, Stefan; Conard, Nicholas J.; Cottiaux, Richard; Čuka, Maja; Cupillard, Christophe; Drucker, Dorothée G.; Elenski, Nedko; Francken, Michael; Galabova, Borislava; Ganetsovski, Georgi; Gély, Bernard; Hajdu, Tamás; Handzhyiska, Veneta; Harvati, Katerina; Higham, Thomas; Iliev, Stanislav; Janković, Ivor; Karavanić, Ivor; Kennett, Douglas J.; Komšo, Darko; Kozak, Alexandra; Labuda, Damian; Lari, Martina; Lazar, Catalin; Leppek, Maleen; Leshtakov, Krassimir; Vetro, Domenico Lo; Los, Dženi; Lozanov, Ivaylo; Malina, Maria; Martini, Fabio; McSweeney, Kath; Meller, Harald; Menđušić, Marko; Mirea, Pavel; Moiseyev, Vyacheslav; Petrova, Vanya; Price, T. Douglas; Simalcsik, Angela; Sineo, Luca; Šlaus, Mario; Slavchev, Vladimir; Stanev, Petar; Starović, Andrej; Szeniczey, Tamás; Talamo, Sahra; Teschler-Nicola, Maria; Thevenet, Corinne; Valchev, Ivan; Valentin, Frédérique; Vasilyev, Sergey; Veljanovska, Fanica; Venelinova, Svetlana; Veselovskaya, Elizaveta; Viola, Bence; Virag, Cristian; Zaninović, Joško; Zäuner, Steve; Stockhammer, Philipp W.; Catalano, Giulio; Krauß, Raiko; Caramelli, David; Zariņa, Gunita; Gaydarska, Bisserka; Lillie, Malcolm; Nikitin, Alexey G.; Potekhina, Inna; Papathanasiou, Anastasia; Borić, Dušan; Bonsall, Clive; Krause, Johannes; Pinhasi, Ron; Reich, David (21 Şubat 2018). "The genomic history of southeastern Europe" (PDF). Nature (Submitted manuscript). 555 (7695): 197-203. Bibcode:2018Natur.555..197M. bioRxiv 135616 $2. doi:10.1038/nature25778. ISSN 0028-0836. PMC 6091220 $2. PMID 29466330. 9 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 9 Nisan 2022. 
  • Raghavan, Maanasa; Skoglund, Pontus; Graf, Kelly E; Metspalu, Mait; Albrechtsen, Anders; Moltke, Ida; Rasmussen, Simon; Stafford Jr, Thomas W; Orlando, Ludovic; Metspalu, Ene; Karmin, Monika; Tambets, Kristiina; Rootsi, Siiri; Mägi, Reedik; Campos, Paula F; Balanovska, Elena; Balanovsky, Oleg; Khusnutdinova, Elza; Litvinov, Sergey; Osipova, Ludmila P; Fedorova, Sardana A; Voevoda, Mikhail I; Degiorgio, Michael; Sicheritz-Ponten, Thomas; Brunak, Søren; Demeshchenko, Svetlana; Kivisild, Toomas; Villems, Richard; Nielsen, Rasmus; Jakobsson, Mattias (2013). "Upper Palaeolithic Siberian genome reveals dual ancestry of Native Americans". Nature. 505 (7481): 87-91. Bibcode:2014Natur.505...87R. doi:10.1038/nature12736. PMC 4105016 $2. PMID 24256729. 
  • Turner II, Christy G.; Ovodov, Nicolai D.; Pavlova, Olga V. (2013). Animal Teeth and Human Tools: A Taphonomic Odyssey in Ice Age Siberia. Cambridge University Press. ISBN 978-1-107-03029-9. 
  • Zubova, A.V.; Chikisheva, T.A. (December 2015). "The Morphology of Human Teeth from Afontova Gora II, Southern Siberia, and Their Status Relative to the Dentition of Other Upper Paleolithic Northern Eurasians". Archaeology, Ethnology and Anthropology of Eurasia. 43 (4): 135-43. doi:10.17746/1563-0102.2015.43.4.135-143. 8 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Nisan 2022. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Afontova_Gora&oldid=32222682" sayfasından alınmıştır