Uygur Latin yazısı
Uygur Latin Yazısı, (ULY) (Yeni Uygur Türkçesi: Uygur Latin Yëziqi) Uygur dilinin latin harfleri yardımıyla yazımıdır.
Oluşum
ULY tasarımı Şincan Üniversitesi (XJU) (Çince: basit: 新疆大学; geleneksel: 新疆大學) tarafından Urumçi'de 2000 yılının Kasım ayında başlatılmış, bu amaçla beş toplantı en sonuncusu 2001 yılının Temmuz ayında yapılmış, böylece Uygur Latin Alfabesi oluşturulmuştur.
- Uygur Latin Yëziqi
A a, B b, Ch ch, D d, E e, Ë ë, F f, G g, Gh gh, H h, I i, J j, K k, L l, M m, N n, Ng ng, O o, Ö ö, P p, Q q, R r, S s, Sh sh, T t, U u, Ü ü, W w, X x, Y y, Z z, (Zh zh)
İmlâ Karşılaştırması
| sıra | Ereb Yëziqi (UEY) | Latin Yëziqi (ULY) | Kiril Yëziqi (UKY) | Pinyin Yëziqi (UPNY) | IPA |
|---|---|---|---|---|---|
| 01 | ا/ئا | A a | А а | A a | /a/ |
| 02 | ە/ئە | E e | Ә ә | Ə ə | /æ/ |
| 03 | ب | B b | Б б | B b | /b/ |
| 04 | پ | P p | П п | P p | /p/ |
| 05 | ت | T t | Т т | T t | /t/ |
| 06 | ج | J j | Җ җ | J j | /ʤ/ |
| 07 | چ | Ch ch | Ч ч | Q q | /ʧ/ |
| 08 | خ | X x | Х х | H h | /x/ |
| 09 | د | D d | Д д | D d | /d/ |
| 10 | ر | R r | Р р | R r | /r/ |
| 11 | ز | Z z | З з | Z z | /z/ |
| 12 | ژ | Zh zh | Ж ж | Ⱬ ⱬ | /ʒ/ |
| 13 | س | S s | С с | S s | /s/ |
| 14 | ش | Sh sh | Ш ш | X x | /ʃ/ |
| 15 | غ | Gh gh | Ғ ғ | Ƣ ƣ | /ʁ/ |
| 16 | ف | F f | Ф ф | F f | /f/ |
| 17 | ق | Q q | Қ қ | Ⱪ ⱪ | /q/ |
| 18 | ك | K k | К к | K k | /k/ |
| 19 | گ | G g | Г г | G g | /g/ |
| 20 | ڭ | Ng ng | Ң ң | Ng ng | /ŋ/ |
| 21 | ل | L l | Л л | L l | /l/ |
| 22 | م | M m | М м | M m | /m/ |
| 23 | ن | N n | Н н | N n | /n/ |
| 24 | ھ | H h | Һ һ | Ⱨ ⱨ | /h/ |
| 25 | و/ئو | O o | О о | O o | /o/ |
| 26 | ۇ/ئۇ | U u | У у | U u | /u/ |
| 27 | ۆ/ئۆ | Ö ö | Ө ө | Ɵ ɵ | /ø/ |
| 28 | ۈ/ئۈ | Ü ü | Ү ү | Ü ü | /y/ |
| 29 | ۋ | W w | Вв | W w/V v | /w,v/ |
| 30 | ې/ئې | Ë ë | Е е | E e | /e/ |
| 31 | ى/ئى | I i | И и | I i | /i,ɨ/ |
| 32 | ي | Y y | Й й | Y y | /j/ |
Alfabeler
| Ereb Yëziqi | Latin Yëziqi | Örnekler | Türkçe karşılığı | |
|---|---|---|---|---|
| ئې | Ë ë | ëyiq, ëshek, ëkran, ëriq, ëghir, ëlipbe | ayı, eşek, ekran, erik, ağır, alfabe | |
| ې | E e | enjür, esker, eynek, endüwe, etirgül, ejdiha | incir, asker, ayna, mala, güzel kokulu gül, ejderha | |
| د | D d | dap, dutar, depterler, dolqun, derya, doxtur | tef, dutar, defterler, dalga, nehir, doktor | |
| چ | Ch ch | chapan, chaqpelek, chayan, chay, chöje, chashqanlar | kaban, çarkıfelek (yel değirmeni), çayan, çay, dalga, civci, fareler | |
| ب | B b | bëliq, bir, besh, böre, bowaq, bürküt | balık, bir, beş, kurt, bebek, kartal | |
| ئا | A a | alma, at, achquch, alte, arslan, ara | elma, at, anahtar, altı, kedi, ara (mesafe) | |
| ج | J j | jin, jurnallar, jiger, jadiger, jip, jeynek | cin, dergiler, ciğer, cadı, jip, dirsek | |
| ئې | I i | it, iger, iz, ikki, iskilit, ishik | köpek (it), eğer (at), iz (ayak), iki, iskelet, eşik |
Örnek Metin
| Kona Yëziq | ھەممە ئادەم تۇغۇلۇشىدىنلا ئەركىن، ئىززەت-ھۆرمەت ۋە ھوقۇقتا بابباراۋەر بولۇپ تۇغۇلغان. ئۇلار ئەقىلگە ۋە ۋىجدانغا ئىگە ھەمدە بىر-بىرىگە قېرىنداشلىق مۇناسىۋىتىگە خاس روھ بىلەن مۇئامىلە قىلىشى كېرەك. |
|---|---|
| Yengi Yeziⱪ | Ⱨəmmə adəm tuƣuluxidinla ərkin, izzət-ⱨɵrmət wə ⱨoⱪuⱪta babbarawər bolup tuƣulƣan. Ular əⱪilgə wə wijdanƣa igə ⱨəmdə bir-birigə ⱪerindaxliⱪ munasiwitigə has roⱨ bilən mu’amilə ⱪilixi kerək. |
| kiril Yëziqi | Һәммә адәм туғулушидинла әркин, иззәт-һөрмәт вә һоқуқта баббаравәр болуп туғулған. Улар әқилгә вә виҗданға игә һәмдә бир-биригә қериндашлиқ мунасивитигә хас роһ билән муамилә қилиши керәк. |
| Latin Yëziqi | Hemme adem tughulushidinla erkin, izzet-hörmet we hoquqta babbarawer bolup tughulghan. Ular eqilge we wijdan'gha ige hem de bir-birige qërindashliq munasiwitige xas roh bilen muamile qilishi kërek. |
| Türkçe Uygur | Hemme adem tuğuluşidinla erkin, izzet-hörmet ve hoquqta babbaraver bolup tuğulğan. Ular eqilge ve vicdanğa ige hem de bir-birige qérindaşliq munasivitige xas roh bilen muamile qilişi kérek. |
Notlar
Kaynakça
- Waris A. Janbaz，An Introduction to LSU (İngilizce)