Behistun Yazıtı

Bisotun

UNESCO Dünya Mirası
Yazıtın günümüzdeki görünümü.
Konum	İran
Kriter	Kültürel: ii, iii
Referans	1222
Tescil	2006 (30. oturum)
Bölge	Asya-Pasifik (İran)

Behistun Yazıtı (ayrıca Bisütun Yazıtı; Farsça: بیستون, Antik Farsça: Bagastana, "tanrının yeri"), Kirmanşah, İran yakınlarındaki Bisütun Dağının bir uçurumunda yer alan çok dilli bir yazıt ve büyük bir taş kabartma. Ahameniş İmparatoru I. Darius döneminde hazırlanmıştır ve I. Darius'un imparatorluğu genişletişinden bahseder. Ahura Mazda adına yer veren ilk yazılı kaynaktır.

Çivi yazısının çözülmesinde oynadığı rol

Çivi yazı sisteminin çözümü için gerekli anahtar, Bisütun yazıtlarında bulundu. Çünkü aynı metni yan yana üç farklı dilde kaydetmişti: Eski Çağ’da kullanılan Elamca, Babilce, Farsça’nın atası olan Eski Persçe idi. 1802 yılında Alman dilbilimci G. F. Grotefend, bu üç yazıtlardan yapılan kopyalar üzerinde çalışmaya başlayarak ilk başarılarını elde etti. 1835’de İran Şah'ının danışmanı olarak görev yapan Teğmen Rawlinson da Grotefend ile aynı sonuçlara ulaşınca çivi yazısı çözülmüş oldu.

Kaynakça

• Adkins, Lesley, Empires of the Plain: Henry Rawlinson and the Lost Languages of Babylon, St. Martin's Press, New York, 2003.
• Rawlinson, H.C., Archaeologia, 1853, vol. xxxiv, s. 74.
• Thompson, R. Campbell. "The Rock of Behistun". Wonders of the Past. Edited by Sir J. A. Hammerton. Vol. II. New York: Wise and Co., 1937. (ss. 760–767) "Behistun". Members.ozemail.com.au. 13 Ocak 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Nisan 2010. 
• Cameron, George G. "Darius Carved History on Ageless Rock". National Geographic Magazine. Vol. XCVIII, Num. 6, Aralık 1950. (ss. 825–844)
• Rubio, Gonzalo. "Writing in another tongue: Alloglottography in the Ancient Near East". In Margins of Writing, Origins of Cultures (ed. Seth Sanders. 2nd printing with postscripts and corrections. Oriental Institute Seminars, 2. Chicago: University of Chicago Press, 2007), pp. 33–70."Oriental Institute | Oriental Institute Seminars (OIS)". Oi.uchicago.edu. 18 Haziran 2009. 4 Haziran 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Nisan 2010. 
• Louis H. Gray, Notes on the Old Persian Inscriptions of Behistun, Journal of the American Oriental Society, vol. 23, ss. 56–64, 1902
• A. T. Olmstead, Darius and His Behistun Inscription, The American Journal of Semitic Languages and Literatures, vol. 55, no. 4, ss. 392–416, 1938