Hastings Banda
| Hastings Kamuzu Banda | |
|---|---|
| |
| 1. Malavi Devlet Başkanı | |
| Görev süresi 6 Temmuz 1966 - 21 Mayıs 1994 | |
| Yerine geldiği | oluşturuldu |
| Yerine gelen | Bakili Muluzi |
| 1. Malavi Başbakanı | |
| Görev süresi 6 Temmuz 1964 - 6 Temmuz 1966 | |
| Yerine geldiği | oluşturuldu |
| Yerine gelen | kaldırıldı |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | Mart ya da Nisan 1898 Kasungu |
| Ölüm | 25 Kasım 1997 Johannesburg, Güney Afrika Cumhuriyeti |
| Partisi | Malavi Kongre Partisi |
Hastings Kamuzu Banda (d. Mart ya da Nisan 1898 - ö. 25 Kasım 1997)[1], Malavili siyasetçi. Banda, Afrika ülkesi Malavi'nin 1964 yılında İngiliz Milletler Topluluğu içerisinde bağımsızlığını kazanması sonrasında başbakan olarak görev almış, ülkenin yönetim şeklini cumhuriyet olarak değiştirmesi neticesinde de 1966 yılında ülkenin ilk devlet başkanı olarak devlet başkanlığı görevini üstlenmiştir. Banda, ön ismi olan Kamuzu'yu devlet başkanı olduktan sonra ismine eklemiştir.
Banda dünyaya geldikten sonra Presbiteryen dinine mensup biri olarak yetiştirilmiştir. Banda uzun süre Büyük Britanya'da yaşamış ve İskoçya'da doktor olabilmek adına tıp eğitimi almıştır. Burada eğitimlerini aldıktan sonra o dönem Nyasaland olarak adlandırılan ülkesine geri dönen Banda, ana dili olan Çevaca dilini konuşmakta zorlandığı için bir dönem tercüman ile işlerini yürütebilmiştir.
O dönem ülkesinin de içerisinde bulunduğu Orta Afrika Federasyonu'na ve koloni sistemine karşı faaliyetlerde bulunan Banda, ülkesinin tek başına bağımsızlığını elde etmesi gerektiğini düşünmekteydi.[2] 1 Şubat 1963 yılında resmen başbakan olarak atanan Banda, ülkesinin Malavi ismi ile bir yıl sonra 1964 yılında bağımsızlığını elde etmesini sağlamıştır.
Malavi'nin 1966 yılında yönetim şeklini cumhuriyet olarak değiştirmesi neticesinde Büyük Britanya temsilcisi vali Glyn Smallwood Jones görevi bırakmış, Banda ülkenin ilk devlet başkanı olarak devlet başkanlığı makamına çıkmıştır. Banda 1971 yılında kendisine ömür boyu devlet başkanı unvanını vererek, bu makamda hayatını sonuna kadar kalmayı hedeflemiştir.
İktidarı döneminde tek partili bir siyaseti benimseyen Banda, kurucusu olduğu Malavi Kongre Partisi dışında herhangi bir siyasi harekete izin vermemiştir. Banda benimsediği Presbiteryen inanışı doğrultusunda kurduğu Kamazu Akademi'de Eton Koleji modelinden yola çıkarak muhafazakâr düşüncelerini bu akademi üzerinden Malavili çocuklara aktarmayı amaçlamış, yabancı öğretmenler ile çocuklara latince ve grekçe dil eğitimi verilmesini sağlamıştır.
Malavi'yi zaman içerisinde diktatör olarak yönetmeye başlayan Banda, kılık kıyafet ile ilgili kararlar çıkarmış, bu doğrultuda kadınların pantolon giymesi ya da erkeklerin uzun saçlı olması yasaklanmıştı. Banda iktidarı süresince 18.000 kişinin hayatını kaybettiğini tahmin edilmektedir.[3][4]
1994 yılında demokratik seçimlere izin veren Banda, söz konusu yılda gerçekleşen seçimlerde rakibi Bakili Muluzi'ye büyük farkla yenilerek ve yenilgiyi kabul ederek makamı kendisine devretmiştir.[5]
1995 yılında on yıl önce yaşanan bir olay ile ilgili tutuklanmış, kendisine eski kabine arkadaşlarının ölümünden sorumlu tutulmuştur. Görülen dava sonucunda Banda delil yetersizliği nedeniyle serbest bırakılmıştır.[2]
Banda, 25 Kasım 1997 yılında 99 yaşında Güney Afrika Cumhuriyeti'nde bir hastanede ölmüştür.[6] 2005 yılında başkent Lilongwe'de içerisinde kütüphane ve dans pisti olan bir anıt mezar yapımına başlanmış ve 14 Mayıs 2006 tarihinde hizmete açılmıştır.[7] 2009 yılında bronz bir heykeli yaptırılarak başkente yerleştirilmiştir.[8]
Kaynakça
- ^ Banda'nın hayatı hakkında bilgiler
- ^ a b Malavi tarihi
- ^ 17 May 1994 Denver Rocky Mountain News
- ^ 3 Dec 1997 Dallas Morning News
- ^ İlk demokratik seçimlerin galibi Muluzi
- ^ "Banda hayatını kaybetti". 16 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Aralık 2015.
- ^ Banda için anıt mezar
- ^ Banda'nın heykeli yapıldı
- "Banda, Hastings Kamuzu". Oxford Dictionary of National Biography (2004 ed.)
- Hulec, Otakar and Jaroslav Olša, jr (2008). Dějiny Zimbabwe, Zambie a Malawi (in Czech, translation of title: History of Zimbabwe, Zambia and Malawi)
- van Donge, Jan Kees (1995). Kamuzu's legacy: the democratisation of Malawi. African Affairs, Vol 94, No 375
