İsveç Sosyal Demokrat Partisi
İsveç Sosyal Demokrat Partisi Sveriges socialdemokratiska arbetareparti | |
|---|---|
 | |
| Kısaltma | SAP |
| Genel başkan | Stefan Löfven |
| Genel sekreter | Carin Jämtin |
| Kuruluş tarihi | 23 Nisan 1889 |
| Merkez | Sveavägen 68, Stockholm |
| Üyelik | 103,027 (2009) |
| İdeoloji | Sosyal Demokrasi |
| Siyasi pozisyon | Merkez sol |
| Uluslararası üyelik | Sosyalist Enternasyonal |
| Parlamento | 100 / 349
|
| Avrupa Parlamentosu | 5 / 20
|
| Eyaletler | 603 / 1.678
|
| Belediyeler | 4.364 / 12.780
|
| İnternet sitesi | |
| İsveç | |
İsveç Sosyal Demokrat Partisi (İsveççe: Sveriges socialdemokratiska arbetareparti, SAP), yaygın olarak kullanılan adıyla 'Sosyal Demokratlar' (Socialdemokraterna), İsveç'teki en eski ve üye sayısı olarak en büyük siyasi partidir.
Geçmişi
Nisan 1889'da Stockholm'da İsveç Sosyal Demokrat Işçiler Partisi (socialdemokratiska arbetareparti) adıyla kuruldu. Partinin, 1898'de kurulan Genel çalışma konfederasyonu'yla sıkı bağları oldu. Başlangıçta marksist bir partiydi; giderek reformculuğa yöneldi ve yalnız işçilerin değil tüm sömürülenlerin partisi olmak yolunu tuttu. Lideri Hjalmar Branting'in etkisiyle liberallere yaklaştı ve Parlamento'da etkin olmakta ısrar etti. Öte yandan partinin içinde H. Bergegren'in başını çektiği sol bir eğilim de vardı. I. Dünya Savaşı'nda tarafsız kalan parti, H. Branting'i hükümete soktu (1917-1918). Branting, 1920'de, 1921-1923, sonra da 1924-25 yılları arasında hükûmet başkanı oldu.
Parti, 1932 yılında, Köylü Partisi'yle işbirliği yaparak iktidara geldi. 1936'daki seçimlerde oyların % 46'sını kazanarak, II. Dünya Savaşı'na kadar ülkeyi yönetti. Sosyal Demokratlar birçok sosyal yasa çıkarttılar; elverişli vergi yasalarıyla sosyal eşitsizliği azaltacak uygulamalar yaptılar; yeni iş alanları yaratmak için kamu yatırımlarını geliştirdiler. II. Dünya Savaşı sırasında tarafsız kaldılar. 1946'dan 1969'a kadar partinin ve hükümetin başında Tage Erlander kaldı. Sosyal reformlar sürdürüldü (eğitimin demokratikleştirilmesi, ailenin devletçe korunması vb.) ve dış siyasette barışçı çalışmalar yapıldı. 1969 yılında Olof Palme, Erlander'in yerini aldı. Ancak 1970'li yılların başında, Sosyal Demokratlar uzun süre iktidar olmalarının yarattığı belirli bir yorgunluk yaşarlarken sağ muhalefet güçleniyordu; 1976 yılında yapılan seçimler, sağcıların zaferiyle sonuçlandı. Bununla birlikte Olof Palme 1982'de yeniden iktidara geldi. Palme şubat 1986'da öldürülünce yerine Ingvar Carlsson geçti. Başarılı ekonomi politikaları sosyal demokratları güçlendirdi. 1988'de yapılan seçimde en çok oy alarak gene iktidarda kalmayı başardılar.
1991 seçimlerinde iktidarı kaybeden Sosyal Demokratlar üç yıl sonra geri döndüler. Ancak Sosyal Demokrat Parti, bu kez de İsveç'in Avrupa Birliği'ne girmesi, refah devletiyle kamu hizmetlerinin özelleştirilmesi arasında sıkışıp kalmıştı. 1994'te yapılan referandumla İsveç'in AB'ye girmesi yüzde 52'ye 48 gibi bir sonuçla kabul edildi. Sosyal Demokratlar 1998 ve 2002 seçimlerinde de iktidarlarını devam ettirdiler.
Eylül 2006'da yapılan genel seçimlerde, Sosyal Demokratlar, büyük ortağı olduğu sol koalisyonun, merkez-sağ ittifak karşısında yenilgiye uğramasıyla 12 yıllık iktidarlarını kaybettiler. Sosyal Demokratlar'ın lideri ve başbakan Göran Persson görevlerinden ayrıldı.
2014 seçimlerinden 1. parti olarak çıkıp, yeşillerle oluşturdukları azınlık koalisyon hükûmeti ile tekrar iktidar oldular.
Kaynakça
- İngilizce Vikipedi, İsveç Sosyal Demokrat Partisi maddesinden tercüme edilmiştir.
- Büyük Larousse, Cilt 21, s. 10691