1994 İran Lockheed C-130 uçağının düşürülmesi
 Havada bir C-130 | |
| Özet | |
|---|---|
| Tarih | 17 Mart 1994 |
| Bölge |  Azerbaycan, Hankendi |
| Hava taşıtı | |
| Kalkış | Moskova |
| Destinasyon | Tahran |
| Yolcu sayısı | 19 |
| Mürettebat | 13 |
| Ölü sayısı | 32 |
| Hava taşıtı modeli | C130 Hercules |
İran C-130 Uçağının Düşürülmesi olayı, 17 Mart 1994'te, İranlı diplomatları ve aile üyelerini taşıyan İran Karargahına ait bir C-130 tipi askeri nakliye uçağı Ermeni ordusu tarafından[1] Dağlık Karabağ üzerinde vurularak düşürüldü.
Kaza[değiştir | kaynağı değiştir]
Moskova'daki İran Büyükelçiliği çalışanları ve aile üyelerinin bulunduğu uçak, Nevruz vesilesiyle Tahran'a gidiyordu.[1][2][3]
Ermenistan Dışişleri Bakan Birinci Yardımcısı Jirayr Libaridyan düzenlediği basın toplantısında, uçağın Rusya, Gürcistan ve Ermenistan üzerinden İran'a gitmesi gerektiğini söyledi. Ama yaklaşık 100 km doğuya doğru ilerleyerek Gürcistan hava sınırından çıkarak Azerbaycan hava sınırına ait olan Dağlık Karabağ'a girmiş ve burada Ermeni ordusu tarafından düşürülmüştür.
İran'ın Moskova'daki büyükelçiliğinden, uçak kazası sonucunda uçaktaki tüm insanların - daha doğrusu 9'u çocuk 19 yolcu ve 13 mürettebatın hayatını kaybettiği duyuruldu. Kazada hayatını kaybeden İran vatandaşlarının cenazeleri, Erivan'ın Zvartnos Uluslararası Havalimanı'ndan Ermenistan'a getirilerek Tahran'a gönderildi. Törene Ermenistan Cumhurbaşkanı Yardımcısı Gagik Artunyan ve Ermenistan Başbakan Yardımcısı Vigen Chitechyan katıldı.
İran Ulusal Güvenlik Konseyi, trajedinin koşullarını belirlemek için özel bir komisyon oluşturdu. Komisyon başkanı Abdat Aminian, Ermenistan Cumhurbaşkanı Yardımcısı Gagik Artunyan'ın öne sürdüğü "uçak havada kontrolünü kaybetti ve yere düştü" iddiasını reddetti. İran Dışişleri Bakanlığı temsilcisi, "uçak bilinmeyen nedenlerle yön değiştirdikten sonra havada havaya uçtu".[4] Aminian, uçağın Ermeni silahlı grupları tarafından atılan iki roketle imha edildiğini belirterse de, Ermeni tarafının olaydan sorumlu olmadığını kaydetti. Askerlerinin uçağı Azerbaycan'ın sandığını ve arızalı ekipmanını belirlemek için mürettebatla temasa bile geçmediğini belirtti.[5]
İran Dışişleri Bakanlığı'nın olayla ilgili HHQ özel komisyonunun sonuçlarına ilişkin yaptığı resmi açıklamada, uçağın düşürülmesinden Ermeni tarafının sorumlu olduğu belirtildi. Açıklamada, "İran'ın kazada hayatını kaybedenler için tazminat alma hakkı vardır ve Ermeni liderliğini uçağın imhasından sorumlu olanları bulup cezalandırmaya çağırmaktadır[6] ".
Azerbaycan Milli Güvenlik Bakanlığı, kaza günü istihbarat birimlerinin kaydettiği telsiz konuşmalarını İran tarafına sundu. Bu görüşmelerden birinde "Şu anda bir Azerbaycan askeri uçağını düşürdük[7] "den bahsedildi. Azerbaycan istihbaratı, uçağın "Osa" güdümlü füzeler tarafından düşürüldüğüne inanıyor. Bazı Rus uzmanlar, İran uçağının bir keşif görevi için havalandığını tahmin ediyor,[8] ancak İran Dışişleri Bakanlığı bu varsayımları reddetti.[9]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b Human Rights Watch/Helsinki, Christopher Panico, Jemera Rone. Azerbaijan: Seven years of conflict in Nagorno-Karabakh. Human Rights Watch, 1994. ISBN 1564321428, 9781564321428, p. 108 1 Temmuz 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ The Independent, 19 March 1994. Sad new year. 22 Nisan 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ Коммерсантъ, № 58 (526)(01.04.1994) Сизифов труд в горах Кавказа — на сей раз коллективный
- ^ ИТАР ТАСС, March 22, 1994. Remains of Iranians killed in Thursday crash sent to Iran.
- ^ ИТАР ТАСС, March 31, 1994. Iranian C-130 plane was downed by two missiles
- ^ Associated Press, March 28, 1994. Iran Says Armenian Forces Downed Airplane Killing 32.
- ^ Независимая газета, March 26, 1994. „We Just Downed Azeri Military Plane. "Azeri Intelligence Holds Stepanakert Radioed Such A Message To Yerevan On Day Of Iranian C-130 Disaster
- ^ The Christian Science Monitor, March 22, 1994. Wendy Sloane. Crashed Iranian jet may have been spying.
- ^ ИТАР ТАСС, March 22, 1994. Iran rejects its crashed C-130 was spying.