Bulgaristan Türkleri: Revizyonlar arasındaki fark

Etkileşimli olarak geçmişe göz at

[kontrol edilmemiş revizyon]

← Önceki sürümle aradaki fark Sonraki sürümle aradaki fark →

İçerik silindi İçerik eklendi

GörselVikimetin

Satır içi

Sayfanın 16.18, 23 Mayıs 2009 tarihindeki hâli

Şablon:Etnik grup

Bulgaristan Türkleri Osmanlı Devleti'nin önemli bölgelerinden biri olmuş olan ve bugünkü Bulgaristan'da kalan bölgede azımsanmayacak bir Türk nüfusunu oluştururlar. M.S. 6 yüzyılda Slavlar ile Türk kökenli bir kavim olan (Proto-)Bulgarlar bu alana yerleştiler. Aristokrat tabakayı oluşturan Bulgarlar bir süre sonra Slavlaşarak dillerini; 10. yüzyıldan itibaren de Ortodoksluğu kabul edip dinlerini bırakarak asimile olmuş, Slav nüfusuna karışmışlardır.

Fakat bugün Bulgaristan'daki Türkler, eski Bulgaristan Türklerinin kalıntıları olmayıp, Oğuz ve Kumanların ^[1]^[2] kalıntılarıdır. Oğuz Türkleri, Anadolu üzerinden ve çoklukla Osmanlı devrinde o bölgeye geçen Türklerdir. Kıpçak Türkleri ise Karadeniz'in kuzeyinden bu bölgeye gelmiştir. Özellikle, Kırım ve civarından o günkü Bulgaristan bölgesine yerleşmeler olmuştur. Oğuz Türklerinin nüfusu Kıpçaklara göre çok daha fazladır.^{[kaynak belirtilmeli]}

Tarih

Bulgaristan'daki Türk azınlığın kökleri Anadolu'ya dayanır. Rumeli'nin 14. yüzyılda Osmanlılarca ele geçirilmesiyle Osmanlılar, özellikle Karamanoğulları ve Anadolu'daki diğer beyliklerin ve yarı göçebe aşiretlerin gücünün kırmak ve Türklerin yeni yerleşim noktalarına yerleştirilmesi politikasının devamı amacıyla, çok sayıda Türkü bilinçli olarak Balkanlara yerleştirmiştir. Tarih boyunca yaşanan çeşitli savaş ve çatışmalar dolayısıyla Bulgaristan'dan Türkiye'ye dört büyük göç dalgası yönelmiştir.

Bunlardan ilki Osmanlıların 93 Harbi'nde Ruslar karşısında bozguna uğramasının ardından yaşanan 1878 göçüdür. İkinci göç dalgası Balkan Harbi'nde yenilgiye uğrayan Osmanlı Devleti'nin Rumeli'deki tüm topraklarını Trakya dışında terketmek durumunda kalması sonucu 1912 yılında gerçekleşmiştir.

Üçüncü büyük göç II. Dünya Savaşı sonrası sosyalist rejime geçen Bulgaristan'ın tarım arazilerini devletleştirmesi ve Türkiye'nin Kore Savaşı'na katılması sebebiyle Moskova'dan Bulgar devletine yöneltilen, Türkiye'ye misilleme amaçlı Türk göçünün teşvik edilmesi talebi sonucu 1950-1951 yılları arasında yaşanan göçtür.

Dördüncü ve en son göç dalgası 1989 senesinde Bulgar devletinin asimilasyon politikalarına tepki olarak, dönemin başbakanı Turgut Özal'ın çabalarıyla gerçekleşmiştir.

Yaşanan tüm bu göçlere karşın Bulgaristan'da kesin sayısı tam olarak bilinmese de halen 1 milyonu aşkın Türkün yaşadığı tahmin edilmektedir. ^{[kaynak belirtilmeli]}1910'da, bu rakamın 2 milyon olduğu tahmin edilmektedir. ^{[kaynak belirtilmeli]}Yani dünyada, ataları Bulgaristan Türkü olan yaklaşık 5 milyon kişinin varlığından söz edilebilir.^{[kaynak belirtilmeli]}

Jivkov rejiminin çöküşünden sonra yeni kurulan Bulgaristan hükûmeti 29 Aralık 1989'da Bulgaristan'daki Türklerin Türkçe adlarını alma özgürlüğünü, ibadeti yapma özgürlüğünü ve Türkçe konuşma hakkını tanımıştır.^[3]

Son yıllarda Türk azınlık üzerindeki baskı politikasına son veren Bulgaristan, Avrupa Birliği'nin de baskıları nedeniyle, bu ülkede yaşayan Türklerle kalıcı bir uzlaşma kapısını aralamış görünmektedir.

Din

Bulgaristan'daki Türklerin tamamına yakını Müslümandır,Bunlar aynı Anadoluda olduğu gibi Alevi ve Sünni olarak ayrılırlar,Sünniler tarikat tutmazlar,Aleviler ise çok sayıda ocak ve tarikata dağılmışlardır. 4 Aralık 1992'de yapılan nüfus sayımında ilk defa Aleviler ayrı bir grup olarak sayılmış ve 83.537 kişi kendini Alevi olarak tanıtmıştır.^[4] , fakat belirtildiği gibi Sünniler ise tek elden yönetilirler,Bulgaristan başmüftülüğüne bağlıdırlar.Tarikat veya cemaat Bulgaristan Sünnilerinde görülmez.Bulgaristan Türklerinin bir gerçeğide şudur; ister Alevi ister Sünni olsun,dini yaşayış koyu değildir.Balkan savaşlarından önce Alevi ve Sünni nüfus, oran olarak eşitti,fakat hiçbir iletişimleri yoktu,Sosyalist rejim döneminde hem Aleviler hemde Sünniler ılımlılaştılar,hoşgörülü oldular, evlilikler bile yaşanmaya başladı,bugün Aleviyim diyen bir Bulgaristan Türk'ünün mutlaka Sünni bir akrabası vardır,aynı şey Sünniler içinde geçerlidir.

Göç

Türklerin Bulgaristan'dan Göçü, 1878-1994^[5]

Yıl	Sayı	Not
1878-1912	350,000^[5]	93 Harbi, Balkan Savaşları
1923-33	101,507^[5]	1933 Razgrad Olayları
Eylül 1934	97,181^[5]	1934 Balkan Antantı
Eylül 1940	21,353^[5]	1940 Craiova Anlaşması
1950	154,198^[5]	Kore Savaşı
1952-68	24^[5]
1969-78	114,356^[5]
1979-88	0^[5]
1989	321,800^[5]	150,000'ni 1990'larda bulgaristan'a döndü.^[5]
1991-92	50,000^[5]
1993-94	70,000^[5]

Nüfus

Bulgaristan'da, başta Kırcaali, Razgrad, Şumnu,Eski Cuma, Silistre, Dobriç, Burgaz, Rusçuk şehirleri olmak üzere birçok yerleşim bölgesinde genellikle Avşar Boyuna mensup Türkler yaşamaktadırlar.

1965 nüfus sayımı

Bulgaristan'da 1965 yılında yapılan nüfus sayımı sonuçlarına göre, Türklerin toplam nüfusa oranının % 20 ve üzerinde olduğu Bulgar yönetim birimleri aşağıdaki gibidir:

Kırcaali: %72 ^{[kaynak belirtilmeli]}
Razgrad: %48 ^{[kaynak belirtilmeli]}
Şumnu: %34 ^{[kaynak belirtilmeli]}
Eski Cuma: %32 ^{[kaynak belirtilmeli]}
Silistre: %30 ^{[kaynak belirtilmeli]}
Hacıoğlu Pazarcık (bugünkü Dobriç): %17 ^{[kaynak belirtilmeli]}
Burgaz: %11 ^{[kaynak belirtilmeli]}
Rusçuk: %10 ^{[kaynak belirtilmeli]}

2001 nüfus sayımı

Bulgaristan'da 2001 yılında yapılan nüfus sayımı sonuçlarına göre, Türklerin toplam nüfusa oranının % 20 ve üzerinde olduğu Bulgar yönetim birimleri aşağıdaki gibidir: ^[6]

İl: Türk nüfusu / Toplam nüfusu

Kırcaali: 101.116 / 164.019
Razgrad: 71.963 / 152.417
Şumnu / Şumen: 59.551 / 123.084
Eski Cuma / Tırgovişte: 49.495 / 137.689
Silistre / Silistra: 48.761 / 142.000

Yerel Ağızlar

Bulgaristan'daki Türkler başlıca olarak ikiye ayrılabilir; Kuzey Bulgaristan(Deliorman) ve Güney Bulgaristan(Kırcaali ve Rodop) Türkleri.

Deliorman ve Dobruca ağızları

Deliorman ve Dobruca Türkleri,İranın Horasan bölgesinden gelen ve Anadoluda hiç kalmadan Hacı Bektaş-ı Veli tarafından Sarı Saltuk Baba önderliğinde doğruca yöreye gönderilen Türkmenlerin, yörenin yerli ahalisi olan Kıpçak ve Peçenek'lerle karışmasından oluşmuştur.Deliorman-Dobruca ağzı genel hatlarıyla Kıpçak,Peçenek ve Türkmenlerin lehçelerinin bir karışımıdır,bu yöreye Osmanlı döneminde özellikle Konya,Karaman,Sivas,Tokat ve Yozgat şehirlerinden yoğun bir iskan olmasına rağmen bu ahaliler dağınık şekilde yerleştirildiklerinden ağız ve sözcük yapısına çok büyük bir etkileri olduğu söylenemez.Fakat Kırımdan gelen Tatar göçmenler Dobruca yöresindeki Türkmenlerle karışmışlar ve bu yörenin ağzını Deliorman ağzından farklılaştırmışlardır.

Kırcaali ağızları

Güneyde iki tane yeral ağız vardır. Birincisi çok yaygın olan ve Türkiye'de Trakya bölgesinde (ve kuzeydoğu Yunanistan'da) de konuşulan ağız, ikincisiyse Kırcaali-Mestanlı civarlarında kullanılan ağız. Aralarında zaman çekimleri ve birkaç kelime dışında pek bir fark yoktur.Yöre ahalisi Karesioğulları,Germiyanoğulları,Saruhanoğulları ve Aydınoğlu gibi Batı anadolu Türkmenlerini de içinde barındırdığından Ege ve Trakyadaki ağızlarla çok benzerlik gösterir.Ayrıca yörede kullanılan ağız Karamanoğulları'nın bu bölgeye yoğun şekilde göç ettirilmesi nedeniyle Kayseri, Konya, Niğde, Kırşehir gibi Avşar nüfusun yoğun olduğu şehirlerin şivesiylede hemen hemen aynı sayıbilecek kadar benzerdir.

Kaynakça

^ Hupchick 2002, pp.11
^ Nicole 1990, pp.45
^ Ömer Turan, 'Geçmişten Günümüze Bulgaristan Türkleri', Balkan Türkleri - Baklanlar'da Türk Varlığı, ASAM, Ankara, 2003, ISBN 9789756769713, s. 27.
^ A.g.e., s. 29.
^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m Eminov, Ali, Turks and Other Muslim Minorities in Bulgaria, New York, Routledge, 1997, Hoepken, W., "Modernnisierung und Nationalismus: Sizialgeschichtliche Aspeckte der Bulgarischen Minder hertenpolitik gegennüber den Türken", Schönfeld, R., ed, Nationalitätenprobleme in Südosteuropa, Munich, Oldenbourg, 1997, p. 255-303, Erdinç, Didar, "Bulgaristan'daki Değişim Sürecinde Türk Azınlığın Ekonomik Durumu", Türkler, Ankara, 2002, s.394-400.
^ Bulgaristan Millî İstastik Enstitüsü

Ayrıca bakınız

Dış bağlantılar

Bulgaristan Türklerinin tarihi ve Türkiye'nin politikası Bilimsel makale
BULTÜRK Gazetesi Bulgaristan Türkleri Kültür ve Hizmet Derneği'nin gazetesi

Şablon:Balkan Türkleri

[1] Hupchick 2002, pp.11

[2] Nicole 1990, pp.45

[Bul-3] Ömer Turan, 'Geçmişten Günümüze Bulgaristan Türkleri', Balkan Türkleri - Baklanlar'da Türk Varlığı, ASAM, Ankara, 2003, ISBN 9789756769713, s. 27.

[4] A.g.e., s. 29.

[EHE-5] ^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m Eminov, Ali, Turks and Other Muslim Minorities in Bulgaria, New York, Routledge, 1997, Hoepken, W., "Modernnisierung und Nationalismus: Sizialgeschichtliche Aspeckte der Bulgarischen Minder hertenpolitik gegennüber den Türken", Schönfeld, R., ed, Nationalitätenprobleme in Südosteuropa, Munich, Oldenbourg, 1997, p. 255-303, Erdinç, Didar, "Bulgaristan'daki Değişim Sürecinde Türk Azınlığın Ekonomik Durumu", Türkler, Ankara, 2002, s.394-400.

[6] Bulgaristan Millî İstastik Enstitüsü

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

@@ 33. satır: / 33. satır: @@
 [[Dosya:Banya Bashi Mosque, Sofia, Bulgaria.jpg|thumb|right|250px|[[Banyabaşı Camii]]]]
-Bulgaristan'daki Türklerin tamamına yakını Müslümandır,Bunlar aynı Anadoluda olduğu gibi Alevi ve Sünni olarak ayrılırlar,Sünniler tarikat tutmazlar,Aleviler ise çok sayıda ocak ve tarikata dağılmışlardır. [[4 Aralık]] [[1992]]'de yapılan nüfus sayımında ilk defa Aleviler ayrı bir grup olarak sayılmış ve 83.537 kişi kendini Alevi olarak tanıtmıştır.<ref>''A.g.e.'', s. 29.</ref> , fakat belirtildiği gibi Alevilerin birçok tarikata dağılmış olması ve bazı Alevi tarikatlarının kendilerini diğer Alevi-Bektaşi ocaklarından soyutlamak için Aleviliklerini gizlemeleri, nüfus sayımında ortaya çıkan Alevi nüfusu şaibeli hale getirir ki, zaten birçok bölgede 500 yıllık Türk köylerinde bile Sünni ibadethanelerine rastlanmaması ve her 4 -5 köyün çevresinde bir tekke veya türbeye ( Özellikle Kuzeydoğu'da) rastlanması Alevi nüfusun çok daha fazla olduğunu gösterir,Talipleri bulunan ve Aleviliği sürdüren Bektaşi babalarının büyük çoğunluğu Türk azınlığın yaklaşık %35 - 40'ının Alevi olduğunu söylemektedirler.
+Bulgaristan'daki Türklerin tamamına yakını Müslümandır,Bunlar aynı Anadoluda olduğu gibi Alevi ve Sünni olarak ayrılırlar,Sünniler tarikat tutmazlar,Aleviler ise çok sayıda ocak ve tarikata dağılmışlardır. [[4 Aralık]] [[1992]]'de yapılan nüfus sayımında ilk defa Aleviler ayrı bir grup olarak sayılmış ve 83.537 kişi kendini Alevi olarak tanıtmıştır.<ref>''A.g.e.'', s. 29.</ref> , fakat belirtildiği gibi
 Sünniler ise tek elden yönetilirler,Bulgaristan başmüftülüğüne bağlıdırlar.Tarikat veya cemaat Bulgaristan Sünnilerinde görülmez.Bulgaristan Türklerinin bir gerçeğide şudur; ister Alevi ister Sünni olsun,dini yaşayış koyu değildir.Balkan savaşlarından önce Alevi ve Sünni nüfus, oran olarak eşitti,fakat hiçbir iletişimleri yoktu,Sosyalist rejim döneminde hem Aleviler hemde Sünniler ılımlılaştılar,hoşgörülü oldular, evlilikler bile yaşanmaya başladı,bugün Aleviyim diyen bir Bulgaristan Türk'ünün mutlaka Sünni bir akrabası vardır,aynı şey Sünniler içinde geçerlidir.