Vespa mandarinia
| Vespa mandarinia | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | |||||||||||||||
Biyolojik sınıflandırma  | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
| İkili adlandırma | |||||||||||||||
| Vespa mandarinia | |||||||||||||||
 | |||||||||||||||
| Dağılımı | |||||||||||||||
| Sinonimler | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
Vespa mandarinia[1][2] veya Asya dev eşek arısı, dünyadaki en büyük eşek arısı türüdür. Ilıman ve tropikal Doğu Asya, Güney Asya, Hindiçin ve Uzak Doğu Rusyası'nın bazı bölgelerine özgüdür. Ayrıca 2019'un sonlarında Kuzey Amerika'nın Pasifik Kuzeybatı bölgesinde 1 kez, 2020'de iki kez görülmüştür.[3][4][5] Ovalardan ve yüksek rakımlı iklimlerde yaşamayı tercih etmeyen bu tür, alçak dağlarda ve ormanlarda yaşamayı tercih eder. V. mandarinia, kemirgenlerin önceden kazdığı mevcut tünellere veya çürümüş çam köklerinin yakınındaki alanlara yuvasını yapar.[6] Temel besini büyük böcekler, diğer böceklerin kolonileri, ağaç özü ve bal arısı kolonilerinden gelen ballardır.[7] Bu türün vücut uzunluğu 45 mm, kanat genişliği 75 mm ve iğnesinin uzunluğu 6 mm'dir. İğnesini kullanarak güçlü zehrini enjekte eder.[8]
Asya dev eşekarısı, genellikle İngiltere de dahil olmak üzere Avrupa'nın genelinde görülen Vespa velutina ile karıştırılır.
Açıklama[değiştir | kaynağı değiştir]
Cinsiyetten bağımsız olarak, eşek arısının kafasının rengi turuncunun açık bir tonudur. Arının antenleri ise sarı-turuncu tabanlı kahverengidir. Gözlerinin rengi koyu kahverengi ila siyah arasında değişim gösterir. V. mandarinia, baş kısmındaki belirgin zırhlı tabaka ve gözlerinin altındaki geniş bölgeyle diğer eşek arılarından ayırt edilir. Turuncu mandibulası, toprağı kazmak için kullandığı siyah bir diş içerir. Gövdesi koyu kahverengidir, iki gri kanadının arasındaki uzunluk 3,5 ila 7,5 santimetre arasında değişmektedir. Ön bacakları orta ve arka bacaklarından daha parlaktır. Ön ayaklarının tabanı diğerlerinden daha koyudur. Karın bölgesinin rengi baş bölümüyle aynıdır. Karın bölgesinin üzerinde koyu kahverengi veya siyah bantlar yer almaktadır. Altıncı segmenti sarıdır. İğnesi 6 mm uzunluğundadır. Aynı anda birden fazla eşek arısı insanı sokarsa zehir insanı öldürebilir.[9]
Kraliçeler ve işçiler[değiştir | kaynağı değiştir]
Kraliçeler işçilere kıyasla oldukça büyüktür. Kraliçelerin gövde uzunluğu 50 mm'den fazla olabilirken, işçilerin gövde uzunluğu 35 ila 40 mm arasında değişmektedir. Üreme anatomisi kraliçe ve işçiler arasında tutarlıdır ancak işçiler üremezler.[9]
Erkekler[değiştir | kaynağı değiştir]
Erkeklerin anatomisi dişilere benzer ancak iğneleri yoktur. Bu duruma, Hymenoptera takımının üyelerinde rastlanmaktadır.[9]
Coğrafi dağılım[değiştir | kaynağı değiştir]
Eşek arısı Rusya'nın Yahudi Özerk Oblastı, Primorsky Krayı ve Habarovsk Krayı (sadece güney kısmı) bölgelerinde, Kore, Çin, Tayvan, Laos, Tayland, Kamboçya, Myanmar, Vietnam, Nepal, Hindistan, Sri Lanka ve Japonya'da yaygın olarak görülür. Yuva yapmak için ağaç bulabileceği kırsal alanları tercih eder.[2]
Eşek arısı Vancouver bölgesinde dört kez görüldü. Eylül 2019'da Britanya Kolumbiyası Nanaimo'da;[10][11] Aralık 2019'da Vancouver Adası'nın bitişiğindeki Blaine, Washington'da;[4] Mayıs 2020'de biri Blaine'nin yaklaşık 14 km kuzeyindeki Langley, Britanya Kolumbiyası'nda, diğeri Blaine'nin 9 mil güneydoğusunda Custer, Washington'da. Laboratuvar bulguları, 2019 yılında Britanya Kolumbiyası ve Washington'dan toplanan örneklerin farklı kolonilerden geldiğini belirterek, Asya dev eşek arısının eşzamanlı olarak iki kez Kuzey Amerika'ya geldiğini göstermektedir.[12]
Yemek olarak tüketimi[değiştir | kaynağı değiştir]
Japonya'nın bazı dağ köylerinde eşek arısının yuvaları kazılır ve larvalar toplanır. Bu larvaların kızartılmasıyla yapılan yemek pahalı ve leziz bir yiyecek olarak kabul edilir.[2] Chūbu bölgesi ve çevresinde, bu tür bazen atıştırmalık veya içeceklerdeki bir bileşen olarak tüketilir. Larvalar genellikle kavanozlarda korunur. Larvalar ya tavada kızartılır ya da hebo-gohan adlı lezzetli kabul edilen bir yemeği yapmak için pirinçle buharda pişirilir. Yetişkin eşek arıları, tüm vücut çıtır çıtır olana dek şişe geçirilip pişirilir.[13]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Smith-Pardo (Mayıs 2020). "The diversity of hornets in the genus Vespa (Hymenoptera: Vespidae; Vespinae), their importance and interceptions in the United States". Insect Systematics and Diversity. 4 (3).
- ^ a b c Extraordinary Animals: An Encyclopedia of Curious and Unusual Animals. 2007. ss. 9-11. ISBN 978-0-313-33922-6.
- ^ [1] 3 Mayıs 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. USDA New Pest Response Guidelines: Vespa mandarinia Asian giant hornet
- ^ a b "Hornets". Washington State Department of Agriculture. 3 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Haziran 2020 – agr.wa.gov vasıtasıyla.
- ^ "WSDA News Releases". Washington State Department of Agriculture. 3 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Haziran 2020 – agr.wa.gov vasıtasıyla.
- ^ Yamane (Temmuz 1976). "Morphological and taxonomic studies on vespine larvae, with reference to the phylogeny of the subfamily Vespinae (Hymenoptera: Vespidae)". Insecta Matsumurana. Series entomology. New series. 8: 1-45.
- ^ "Vespa mandarinia". Encyclopedia of Life. 11 Kasım 2014. 7 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Eylül 2014.
- ^ ""Hornets From Hell" Offer Real-Life Fright". National Geographic News. 25 Ekim 2002. 25 Ocak 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Haziran 2020.
- ^ a b c "Vespa mandarinia". Animal Diversity Web. University of Michigan Museum of Zoology. 8 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2014.
- ^ "British Columbia Ministry of Agriculture Pest Alert: Asian Giant Hornet" (PDF). 21 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 3 Haziran 2020.
- ^ Berube (Şubat 2020). "Giant Alien Insect Invasion Averted – Canadian Beekeepers Thwart Apicultural Disaster" (PDF). American Bee Journal: 209–214. 29 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 3 Haziran 2020.
- ^ Baker (2 Mayıs 2020). "'Murder Hornets' in the U.S.: The Rush to Stop the Asian Giant Hornet". The New York Times. 6 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mayıs 2020.
- ^ "In Japan, the 'Murder Hornet' Is Both a Lethal Threat and a Tasty Treat". The New York Times. 3 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Haziran 2020.