Ubaydullahoca Kasimhoca oğlu
Ubaydullahoca Kasimhoca oğlu | |
|---|---|
 | |
| Kendi dilinde adı | Ubaydullaxoʻja Qosimxoʻja oʻgʻli |
| Doğum | 1858 Buhara |
| Ölüm | 1912 Odessa |
| Vatandaşlık |  Buhara Emirliği.svg){kind=small} Rus İmparatorluğu |
| Meslek | Tacir |
| Çocuk(lar) | Feyzullah Hocayev |
Ubaydullahoca Kasimhoca oğlu (1858; Buhara şehri, Buhara Emirliği) ünlü tüccar, eski Buhara şehrinda yaşamış bir milyoner, Kasım Şeyh soyundan gelen ve Özbekistan SSC'nin ilk liderlerinden biri olan Feyzullah Hocayev'in babası, SSCB'nin ilk lideri olan Osman Kocaoğlu'nun amcası.[1][2] Ubaydullahoca Kasımhoca oğlu, esas olarak Karakul deri ticareti yoluyla büyük bir servet sahibi olmuştur. Milyoner ayrıca pamuk ve mücevher ticareti yapmış ve Moskova'da ayrı bir özel ticaret mahkemesi kurmuştur.[3][4]
Hayatı[değiştir | kaynağı değiştir]
Ubeydullahoca Kasımhoca oğlu 1858 yılında Buhara şehrinde doğdu. XVI. yüzyılda yaşamış ve Buhara'da büyük etkisi olan Kasım Şeyh Ubeydullahoca'nın ecdadıdır. Ubeydullahoca, ömrünün hemen hemen tamamını ticaretle uğraşarak geçirmiş ve büyük servet sahibi olmuştur. Özellikle Moskova ve Nijniy Novgorod fuarlarından elde ettiği gelirin yılda 7,2 milyon rubleye eşit olduğu kaynaklarda belirtilmektedir.[5] Ubaidullahoca zaman zaman Leipzig, Almanya, Tahran, Tebriz, Türkiye, Ankara, İzmir'de düzenlenen ticaret fuarlarına kendimallarıyla katılmıştır.[6]
Ubeydullahoca, Buhara'da Karokul derisi ticaretiyle uğraşan ve o zamanların büyük tüccarlar olarak kabul edilen ticaret reisleri Nasreddinboy, Yahyaboy ve Abdurauf'la birlikte dile alınmıştır.[7][8] Güvenilir belgelere göre (MDA-FR, 46. Liste 1, Dosya 122, Sayfa 2), Ubeydullahoca'nın ölümünden sonra, Emir Seid Alim Han yönetimi tarafından evi ve tüm serveti, Fayzulla Hocayev'in Emire karşı güçlü siyasi faaliyetleri nedeniyle yağmalanır. Buhara'nın Kızıllar tarafından işgalinden sonra Ubaydullahoca'nın Fayzulla Hocayev'e miras olarak bıraktığı 25 pound külçe altın, 4,8 milyon altın (1914 parasıyla), yaklaşık 5 pound gümüş, yaklaşık 7 milyon kredi ve diğer değerli varlıklar Sovyetler devletine teslim edilır.[9]
Ubeydullahoca, oğlu Feyzullah Hoca'nın da kendisi gibi tüccar olmasını istemişse de bu arzusu gerçekleşmemiştir. Gelecekte Faizullah Hoca tamamen farklı bir yol izler.[10] Ünlü tarihçiler Kahramon Racabov ve Süleyman İnoyatov'un birlikte kaleme aldıkları "Buhara Tarihi" adlı tarihi eser şu görüşü ifade etmektedir:
XX. yüzyılın başlarında Ubeydullahoca, Buhara Emirliği'nde ticaretle uğraşarak büyük bir yatırımcı konumuna yükselir. Bazı araştırmalara göre, mal varlığı Buhara Emirliği'ndeki hükümdardan sonra ikinci sıradaydı. Esas olarak Karakul deri satışı ile uğraşıyordu. Ubeydullahoca, Buhara ve Moskova'da oğlu Feyzullah Hoca'yı özel derslere yollamış ve oğlunun geleceğine büyük bir umutla bakmıştır. Ancak gelecekte Fayzulla Hocayev (1896-1938) büyük bir yatırımcı değil, ünlü bir devlet adamı oldu.[11]
Ayrıca Moskova'nın ünlü iş ve devlet adamı N.A. Varensov (1862-1947), Ubeydullahoca'nın arkadaşı olduğunu anılarında kaydetmiştir.[12] Varensov'un bu anıları, esas olarak 1905'ten önceki olayları anlatır.[13]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "УСМОН ХЎЖА ПЎЛАТХЎЖАЕВНИНГ ИЖТИМОИЙ-СИЁСИЙ ФАОЛИЯТИ". 11 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mayıs 2023.
- ^ Аҳмад Закий Валидий Тўғон. Бўлинганни бўри ер: Туркистон халқларининг миллий мустақиллик учун кураши тарихидан хотиралар // Бошқирд тилидан Ш.Турдиев таржимаси – Тошкент: Адолат, 1997. – Б. 102.
- ^ М., Усмонов И. Ойдин кунлар армони. Т.: “Ўзбекистон”, 1997.-Б.7
- ^ "XLІІ Міжнародної науково-практичної інтернет-конференції «Проблеми та перспективи розвитку науки на початку третього тисячоліття українах Європи та Азії»" (PDF). 17 Aralık 2023 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mayıs 2023.
- ^ Gafarov N. Istoriya kulturno-prosvetitelskoy deyatelnosti djadidov v Buxarskom emirate (nachalo XX veka). — Xudjand: Gosudarstvennoe izdatelstvo imeni Raxima Jalili, 2000. — S. 31
- ^ Sulaymon Inoyatov. BUXOROI ShARIF XOʻJALARI: USMON XOʻJA, OTAULLA XOʻJAYEV, FAYZULLA XOʻJAYEV AJDODLARI VA AVLODLARI ShAJARASI, Buxoro, 2022. 7-bet
- ^ "ФАЙЗУЛЛА ХЎЖАЕВ - ЁШ БУХОРОЛИКЛАР ЙЎЛБОШЧИСИ" (PDF). 22 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mayıs 2023.
- ^ Suxarev A. O. Buxara. XIX-nachalo XX v. Moskva. Nauka.1966. -S. 241-242.
- ^ "Мажид Ҳасаний: Бухоро амирлигининг таланган олтинлари". 1 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mayıs 2023.
- ^ Hasaniy M., Usmonov I. Oydin kunlar armoni. T.: „Oʻzbekiston“, 1997.-B.7
- ^ Ражабов Қ., Иноятов С. Бухоро тарихи. – Тошкент: “Tafakkur”, 2016. – Б. 405.
- ^ Варенцов А.В. Слышанное. Виденное. Передуманное. Пережитое (Россия в мемуарах). 2-е издание. – Москва: “Новое литературное обозрение”, 2011. - 878 стр.
- ^ "BUHARA CUMHURİYATİ 101 YAŞINDA" (PDF). 1 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mayıs 2023.