Trabluslu Leon
| Trabluslu Leon | |
|---|---|
 Madrid Skilicis'den 904 yılında Selanik'in yağmalanması | |
| Ölüm | 921/2 sonrası |
| Hizmet yılları | 904 öncesi - 921/2 sonrası |
| Rütbesi | Amiral |
| Komutası | Trablus valisi, Tarsus vali yardımcısı |
| Çatışma/savaşları | Arap-Bizans savaşları: Selanik'in Yağmalanması |
Trabluslu Leon (Yunanca: Grekçe: Λέων ὸ Τριπολίτης), Arapça Rashīq al-Wardāmī (Arapça: رشيق الوردامي) ve Ghulām Zurāfa (Arapça: غلام زرافة) olarak bilinir, Müslümanlığa dönmüş Yunan ve erken 10. yüzyılda Abbasi filo komutanıdır. En önemli eylemi Bizans İmparatorluğu'nun ikinci şehri Selanik'in 904 yılında talan edilmesidir.
Hayatı[değiştir | kaynağı değiştir]
Denizci Kibirreoton Theması'nın başkenti olan Attaleia'da veya yakınında doğduğu ve bir Arap baskında yakalanıp, Trablus'a getirildiği dışında, Leon'un erken yaşamıyla ilgili hiçbir şey bilinmemektedir. Esaret altında, İslâm dinini kabul etmiş ve denizci ve komutan olarak hizmet etmeye başlamıştır.[1][2] Arapça kaynaklarda Lāwī Abū'l-Ḥāriṭ olarak isimlendirilir ve muhtemelen ilk müslüman efendisinin adını yansıtan Ghulām Zurāfa, "Zurafa'nın hizmetkârı" lakabı verilmiştir. Rashīq al-Wardāmī olarak da bilinir. Aleksandr Vasilyev, ikinci Arapça adında bulunan Wardāmī öğesini, Leon'un bir Merdei olduğu anlamına geldiği şeklinde yorumlar.[3][4]
Leon'un Müslüman filosundaki kariyerinin başlangıç döneminin detayları bilinmemektedir, ancak hızla yükseldiği görülüyor: onunla şahsen tanışmış tarihçi El-Mesûdî, zamanının en iyi gezginlerinden biri olarak görür. Arapça kaynaklarda, komutan (qā'id) veya amiral (amīr al-baḥr) genel unvanları, yanı sıra Trablus valisi (ṣāḥib) ve Tarsus vali yardımcısı (nāib) olarak yer alır.[4][5] Her iki kent 9. yüzyılın sonlarında önemli Müslüman deniz merkezleriydi ve Bizans İmparatorluğuna yakınlıklarından dolayı, Müslüman deniz akınları için hazırlık alanları olarak işlev görüyorlardı.[6]
Bir diğer İslam dinine dönmüş Yunan olan Tarsuslu Damyanah ile beraber, Leon 904 başlarında Mısır’ı Tolunoğulları'dan alıp Abbâsî kontrolüne geri alan seferine katıldı.[2][7] Leon ve Damyanah, ertesi on yıl Bizans İmparatorluğu'na yaptıkları saldırılarda sık sık işbirliği yaptılar.[2] 904 yazında, Leon, ilk hedefi Konstantinopolis'in kendisi olduğu bildirilen Suriye ve Mısır filolarından 54 gemilik büyük bir Abbâsî deniz seferinin başındaydı. Arap filosu Çanakkale Boğazı'na girip Abidos'u yağmaladılar, çünkü droungarios Eugatios Argyros komutasındaki Bizans donanması onlarla yüzleşmek konusunda isteksizdi. İmparator VI. Leon, Argyros yerine daha etkili Himerios'u atadı, ancak Trabluslu Leon Bizans'ı geride bıraktı, batıya geri döndü ve 31 Temmuz 904'teki üç günlük kuşatmadan sonra talan edeceği İmparatorluğun ikinci şehri Selanik'e doğru yola çıktı. Şehrin yağmalanması, Müslüman filosuna muazzam bir ganimet getirdi ve kentin kuşatılması ve düşmesinin anlatan ana kaynağı yazan ve aynı zamanda olaya tanıklık eden İoannis Kaminiatis de dahil olmak üzere köle olarak satılan birçok esir alındı.[4][8][9] Selanik’i Attaleia’yla karıştıran Arap kaynakları, Leon’un Attaleia’yı yağmaladığını yanlışlıkla yazar.[10]
Leon'un, Himerios tarafından Aziz Tomas günü (6 Ekim, muhtemelen 906 yılı) mağlup edilen Arap filosunun başında olup olmadığı bilinmemektedir,[4][11] ancak Tarsuslu Damyanah ile birlikte, Nisan 912'de Sakız Adası açıklarında Himerios'a karşı kesin bir zafer kazanan Arap filosunun komutasındaydı, Girit Emirliği’ni fethetmek için başarısız bir girişimden geri döndü.[4][12][13] Sonunda, 921/2'de, patrikios ve droungarios İoannis Rhadenos komutasındaki imparatorluk donanması, Leon'un filosunu Limni açıklarında mağlup etti. Arap filosunun çoğu yok edildi ve Leon da zar zor kaçtı. Bu olaydan sonra kaynaklardan kaybolmuştur.[12][4][14]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- Özel
- ^ Vasiliev 1968, s. 163.
- ^ a b c Khoury Odetallah 1995, s. 98.
- ^ Vasiliev 1968, s. 163 (not 2).
- ^ a b c d e f PmbZ, Leon (von Tripolis) bzw. Tripolites (#24397).
- ^ Khoury Odetallah 1995, ss. 98-99.
- ^ Khoury Odetallah 1995, ss. 97-98.
- ^ Rosenthal 1985, s. 151.
- ^ Tougher 1997, ss. 186-188.
- ^ Khoury Odetallah 1995, ss. 98ff..
- ^ Khoury Odetallah 1995, s. 100.
- ^ Tougher 1997, s. 191.
- ^ a b Kajdan 1991, s. 1216.
- ^ Tougher 1997, s. 192.
- ^ Wortley 2010, s. 211.
- Genel
- Alexander Kazhdan, (Ed.) (1991). "The Oxford Dictionary of Byzantium". The Oxford Dictionary of Byzantium (İngilizce). Oxford ve New York: Oxford University Press. s. 1216. ISBN 0-19-504652-8.
- Khoury Odetallah, Rashad (1995). "Leo Tripolites - Ghulām Zurāfa and the Sack of Thessaloniki in 904". Byzantinoslavica. 56 (1). ss. 97-102. ISSN 0007-7712.
- Lilie, Ralph-Johannes; Ludwig, Claudia; Pratsch, Thomas; Zielke, Beate (2013). Prosopographie der mittelbyzantinischen Zeit Online. Berlin-Brandenburgische Akademie der Wissenschaften. Nach Vorarbeiten F. Winkelmanns erstellt (Almanca). Berlin ve Boston: De Gruyter.
- Rosenthal, Franz, (Ed.) (1985). The History of al-Ṭabarī, Volume 38: The Return of the Caliphate to Baghdad: The Caliphates of al-Muʿtaḍid, al-Muktafī and al-Muqtadir, A.D. 892–915/A.H. 279–302. SUNY series in Near Eastern studies. (İngilizce). Albany, New York: State University of New York Press. ISBN 978-0-87395-876-9.
- Tougher, Shaun (1997). The Reign of Leo VI (886-912): Politics and People. Leiden, The Netherlands: Brill. ISBN 978-90-04-10811-0. 26 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ocak 2019.
- Vasiliev, Alexander A. (1968). Byzance et les Arabes, Tome II: Les relations politiques de Byzance et des Arabes à l'époque de la dynastie macédonienne (les empereurs Basile I, Léon le Sage et Constantin VII Porphyrogénète) 867-959 (253-348). Première partie: Les relations politiques de Byzance et des Arabes à l'époque de la dynastie macédonienne. Première période, de 867 à 959. Corpus Bruxellense Historiae Byzantinae (Fransızca). Fransızca edisyon: Henri Grégoire, Marius Canard. Brüksel: Fondation Byzantine. OCLC 1070617015.
- Wortley, John, (Ed.) (2010). John Skylitzes: A Synopsis of Byzantine History, 811-1057 [İoannis Skilicis: Bizans Tarihinin Bir Özeti, 811-1057] (İngilizce). Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-76705-7.
