Midilli Kuşatması (1501)
| Midilli Kuşatması | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1499-1503 Osmanlı-Venedik Savaşı | |||||||
 Pîrî Reis'in çizimiyle Midilli ve Ayvalık | |||||||
| |||||||
| Taraflar | |||||||
 Osmanlı Devleti |
 Fransa Krallığı Venedik Cumhuriyeti Ceneviz Cumhuriyeti | ||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||
|
Mir Mahmud Bey |
Philippe de Cleves (Lord Ravenstein) | ||||||
| Güçler | |||||||
| 1.000-1.200 asker (800 asker sonradan takviye) |
10.000 asker 60 kadırga, 100+ nakliye gemisi | ||||||
| Kayıplar | |||||||
| Çok az | Ağır | ||||||
Midilli Kuşatması, 1499-1503 Osmanlı-Venedik Savaşı'nda evre.
Cenova'nın Fransız Valisi Kont Ravenstein (Philip de Cleves) komutasındaki Haçlı donanması 1501 yılında kuşattığı Midilli'de yenilgiye uğradıktan sonra, dönüş yolunda Çuha Adası civarında yakalandığı fırtınada felakete uğradı.
Kuşatma[değiştir | kaynağı değiştir]
1501 yılında Papa VI. Alexander'ın teşvikiyle Venedik Cumhuriyeti'nin müütefiklerinden Fransa Krallığı Osmanlı İmparatorluğu'na karşı Doğu Akdeniz'e bir donanma göndermeye karar verdi. Cenova'da toplanarak 1501 Temmuz'unda yelken açan 30 gemilik Fransız-Ceneviz donanması (1499-1528 arasında Ceneviz Cumhuriyeti fiilen Fransız işgalinde/denetimindeydi) Eylül ayında Ege Denizi'ne girerek Değirmenlik adasında aynı büyüklükteki Venedik donanmasına katıldı.
Venediklilerin 1499-1500 yıllarında Osmanlılara yitirdikleri Mora'nın güneyindeki kalelerini geri alma arzusuna karşın, Fransız-Ceneviz tarafının Midilli'ye taarruz edilmesi fikri baskın çıktı (Osmanlılar 1462'de adayı Cenevizlilerden almışlardı ve güneyindeki Sakız Adası hâlâ Cenevizlilere aitti). Kont Ravenstein ilk aşamada 3.000 olmak üzere[1] adaya 10.000'e yakın asker çıkardı.[2]
Kuşatma ordusunun kaleyi ilk günden baskınla ele geçirme planı garnizonun çetin direnişiyle püskürtüldü. Ardından top atışlarıyla surlarda tahribat yaratan kuşatmacılar ikinci kez taarruz ettilerse de bu defa garnizonun zift, katran ve kızgın yağ dökmek suretiyle yaptıkları savunmayı aşamadılar. Bununla birlikte, üçüncü taarruzlarında merdivenlerle kuleleri ele geçirme planı başarılı oldu ve Haçlı birlikleri kulelere sancaklarını asmayı başardı. Buna mukabil, garnizonun yanar oklarla Haçlı gemilerini hedef almaları Haçlı donanması tehlikeye düştü. Burçlardaki Haçlı askerleri geri çekilirken ağır kayıplar vediler ve Fransız Kralının yeğeni de bu esnada hayatını kaybetti.[3]
Akdeniz'deki sefer mevsimi için geç bir tarihte icra edilen bu harekât öncesinde Osmanlı donanması Gelibolu'ya çekilmişti ve Midilli taarruza açık vaziyetteydi. Kuşatmanın İstanbul'da duyulmasıyla bir telaş başgösterdiyse de, II. Bayezid Hersekzade Ahmed Paşa'yı donanmanın başında Midilli’ye gönderdi, Anadolu Beylerbeyi Sinan Paşa’ya da emrindeki sipahilerle Ayazmend’de donanmaya yetişerek Hersekzade Ahmed Paşa’ya katılmasını emretti. Keza, Midilli'nin karşı kıyısındaki beylere (Saruhan Sancak Beyi Şehzade Korkut ve Karesi Sancak Beyi Balipaşazade Hamza Bey) adayı savunan Midilli Beyi Mir Mahmud Bey komutasındaki küçük garnizona süratle takviye kuvvet göndermelerini istedi. II. Bayezid ayrıca bu acil durum karşısında ilk kez avârız (hudûs-u avârız) olarak adlandırılan olağanüstü hal vergisinin toplanmasını emretti.[4]
Alınan önlemler çerçevesinde gönderilen 800 kişilik birlik Haçlıların kuşatma ordusunu yararak kaleye ulaşmayı başardı. Haçlı ordusunun yeni hücumu kuvvetlenmiş olan kale garnizonu tarafından püskürtülünce, Osmanlı donanmasının da yaklaştığını haber alan Fransız-Ceneviz ordusu, Rodos Şövalyeleri'nin gönderdiği 29 parçalık donanmayı da beklemeden kuşatmayı kaldırma kararı aldı.[5]
Kuşatma sonrası[değiştir | kaynağı değiştir]
Fransız-Ceneviz donanması baskın yapmak amacıyla başladıkları taarruz sonrasında Akdeniz'deki sefer mevsiminin geçmiş olmasının sonuçlarıyla karşılaştı. Nitekim, Kasım ayında dönüş yolunda Çuha Adası civarında seyreden donanma şiddetli bir fırtınaya yakalandı ve büyük bölümü battı. Amiral Ravenstein ve Philip de Cleves canlarını zor kurtardı.[6] Bununla birlikte binlerce asker ve mürettebat boğularak öldü (sadece Philip de Cleves'in bayrak gemisi Lommelinanın yaklaşık 400 askeri hayatını kaybetmişti). Çuha Adası'na çıkarak kurtulanlar Ceneviz tarafından gönderilen iki gemiyle önce Korfu'ya, ardından ise İtalyan anakarasına geçirilerek Otranto'ya taşındı.[7]
Kuşatma Şair Uzun Firdevsî tarafından yazılan Kutb-nâme adlı eserde ayrıntılı biçimde kaleme alındı. Kuşatmadan sonra Osmanlılar aşağı kalenin duvarlarını topçu tabyaları da inşa ettirmek suretiyle güçlendirdiler. Bununla ilgili 1508 tarihli iki kitâbe günümüze kadar ulaştı.[8]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "The governor who failed: Philip of Cleves at Genoa", Hans Cools, Entre la ville, la noblesse et l'état: Philippe de Clèves (1456-1528) homme politique et bibliophile, s.6-7
- ^ "Demir Kuşaklı Cihangir: Süleymanname", Turgut Güler, Ötüken Neşriyat
- ^ "Gazavat-nâme-i Midilli - Türk Dili ve Kültür Tarihi Bakımından Değeri", Ömer Özkan, Belleten (2008/I), s.118-119
- ^ "Büyük Osmanlı Tarihi", Joseph von Hammer, c.4, s.53
- ^ "Şehzade Korkut Vakası", Mehmet Balaban, Hacı Bayram Veli Üniversitesi, Ankara (2020), s.48-49
- ^ "History of the Reign of Ferdinand and Isabella, the Catolic", William H. Prescott, Routhledge, Warne & Routhledge (1862), c.2, s.163
- ^ "The governor who failed: Philip of Cleves at Genoa", Hans Cools, Entre la ville, la noblesse et l'état: Philippe de Clèves (1456-1528) homme politique et bibliophile, s.7
- ^ "İslam Ansiklopedisi, "Midilli" maddesi, Türk Diyanet Vakfı, Ankara (2020), c.30, s.12". 20 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Eylül 2022.