Kullanıcı:Ea-Nasir/deneme tahtası

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Çerkes yöneticiler listesi; tarihteki Çerkes yöneticilerin (hükümdar, devlet başkanı vb.) bir listesidir.

Meot Hükümdarları[değiştir | kaynağı değiştir]

İsim Bölge Saltanat dönemi Dini
Kraliçe Tirgatao[1] Meotya MÖ y. 390—380 Habzeism
Hecataeus[2][3] Sindika MÖ y. 390—379 Habzeism-Helenizm
Octamasades[4] Sindika MÖ y. 383—380 Habzeism-Helenizm
Olfak[5] Meotya MÖ y. 74—63 Habzeism

Batı Çerkesya Prensleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Aşağıdaki liste bilinen Batı Çerkesya Prenslerini içermektedir.

İsim Çerkesçe isim Bölge Saltanat dönemi Dini
Stachemfak[6] ? Zihya y. 100ler Habzeism
Dawiy Дауий Zihya y. 400ler Habzeism
Bakhsan Бахъсан Zihya y. 500ler Doğu Ortodoks Kilisesi
Lawristan[7][8] Лауристэн Zihya y. 700ler Musevilik
Weçe УэкIэ Zihya y. 800ler Musevilik
Hapaç[9] ХьэпэкI Zihya y. 900ler Doğu Ortodoks Kilisesi
Rededey[10][11][12] Рэдэдэй Kasogya y. 900ler—1022 Habzeism
Tuqar[13][14][15] Тукъар Zihya y. 1200ler—1237 Doğu Ortodoks Kilisesi
Tuqbaş[16] Тукъбащ Zihya 1237—1239 Doğu Ortodoks Kilisesi
Verzacht[17] Фэрзахт Zihya y. 1330lar Katolik Kilisesi
Berezok[18] Бэрэзыкъу Zihya y. 1300lerin sonu Doğu Ortodoks Kilisesi
İnal[19][20] Хъурыфэлъей икъуэ Инал Нэху Tüm Çerkesya 1427—1458 Doğu Ortodoks Kilisesi
Temruk[21] Тэмрыкъу Çemguy 1458—? Doğu Ortodoks Kilisesi
Belzebuk[18] Пэрсэбыкъу/Бэлзэбыкъу Zihya ?—y. 1470ler Doğu Ortodoks Kilisesi
Petrezok[22][23] Пэтэрзэкъо/Пэтэрэзыкъу Zihya y. 1470ler—? Doğu Ortodoks Kilisesi
Kansavuk[24] Къаншъаукъу Zihya y. 1530lar–1542 Doğu Ortodoks Kilisesi

Doğu Çerkesya Baş Prensleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Türkçe telaffuz Çerkesçe isim Saltanat dönemi Dini
İnal[25][26] Хъурыфэлъей икъуэ Инал Нэху 1427—1458 Doğu Ortodoks Kilisesi
Tabıldu Инал ыкъу Тэбылду XV. yüzyıl Doğu Ortodoks Kilisesi
İnarmas[25][26] Тэбылду ыкъу Инэрмэс XVI. yüzyıl Doğu Ortodoks Kilisesi
Beslan[25][26][27] Янхъуэт ыкъу Беслъэн XVI. yüzyıl Doğu Ortodoks Kilisesi
İdar[25][26] Инэрмэс ыкъу Айдар XVI. yüzyıl Doğu Ortodoks Kilisesi
Kaytuk[25][26] Беслъэн ыкъу Къэйтыкъу XVI. yüzyıl Doğu Ortodoks Kilisesi
Temruk[25][26][28] Айдар ыкъу Темырикъу 1554—1571 Doğu Ortodoks Kilisesi
Şı'apşuk [25][26][28] Къэйтыкъу ыкъу Щыӏэпщыкъу 1571—1578 Doğu Ortodoks Kilisesi
Kambulat[25][26] Айдар ыкъу Къамболэт 1578—1589 İslam
Aslanbek[25][26] Къэйтыкъу ыкъу Аслъэнбэк 1589 İslam
Jansokh[25][26] Къэйтыкъу ыкъу Янсэхъу 1589 İslam
II. Kaytuk[25][26] Къэйтыкъу ыкъу Къэйтыкъу 1589—1609 İslam
Şolokh[25][26] Тепщэрыкъу ыкъу Щэулэхъу 1609—1616 İslam
Kudenet[25][26][28] Къамболэт и къуэ Къудэнет 1616—1624 İslam
Alecıko[25][26][28] Щэугьэныкъуэ и къуэ Алэгьыкъуэ 1624—1654 İslam
Atajuk Къазый и къуэ Хьэтӏэхъужьыкъуэ 1654—1672 İslam
Misost Къазый и къуэ Мысэуэст 1672—1695 İslam
Kurgoko Хьэтӏэхъужьыкъуэ Къазый и къуэ Къургъокъуэ 1695—1709/10 İslam
II. Atajuk Мысэуэст и къуэ Хьэтӏэхъущыкъуэ 1709/10Şablon:— 1721 İslam
İslambek Мысэуэст и къуэ Ислъамбэч 1721—1732 İslam
Tatarhan Бэкмырзэ и къуэ Тэтэрхъан 1732—1737 İslam
II. Aslanbek Къейтыкъуэ и къуэ Аслъэнбэк 1737—1746 İslam
Batoko Джамболэт и къуэ Бэтокъуэ 1746—1749 İslam
Bamat (Muhammed) Хьэтӏэхъущокъуэ Къургъокъуэ и къуэ Бэмат (Мухьэмэд) 1749—1762 İslam
Kasey Хьэтӏэхъущокъуэ Къасей 1762—1773 İslam
Canhot Тэтэрхъан и къуэ Жанхъуэт 1773—1785 İslam
II. Misost Хьэтӏэхъущокъуэ Бэмат и къуэ Мысост 1785—1788 İslam
III. Atajuk Хьэмырзэ и къуэ Хьэтӏэхъущыкъуэ 1788—1806 İslam
IV. Atajuk Хьэтӏэхъущыкъуэ и къуэ Хьэтӏэхъущокъуэ 1809 İslam
Kuşuk Жанхъуэт и къуэ Кушыку 1809—1822 İslam

Çerkes Memlûk Sultanları[değiştir | kaynağı değiştir]

1382'de Mısır'da Çerkes bir köle olan Berkuk devletin kontrolünü ele geçirerek kendisini sultan ilan etti.[29] Devletin ismi Devletü'l-Çerâkise (Arapça: دولة الجراكسة) yani "Çerkeslerin Devleti" olarak anılmaya başlandı.[30] Bunun ardından Mısır ve Suriye'de Çerkes sultanların hükmü başladı.[29]

No. Saltanatın başı Saltanat sonu İsim Tam isim Hanedana ilişkisi Saltanat sonu nedeni
1 1382 1389 Berkuk Malik Zahir Seyfeddin Osmani Yulbugavi Berkuk Emir Yelboğa kölesi Emir Yelboğa tarafından isyan
1389 1398 Berkuk Malik Zahir Seyfeddin Osmani Yulbugavi Berkuk İkinci defa Ölüm
2 1399 1405 Farac Malık Nasır Zeynedin Ebu-Saadat Farac bin Berkuk Sultan Berkuk'un oğlu
3 1405 1405 Mansur Abdülaziz Sultan Berkuk'ün oğlu, Sultan Farac'ın kardeşi
1405 1412 Farac Melik Nasır Zeynedin Ebu-Saadat Farac bin Berkuk Emir Yaşbak ile Muavyed Şeyh'in komplosu ile öldürülmesi
4 1412 1412 Mustain Müsta'in Billah Ebu Fadil Abbasi Emir Muavyed Şeyh komplosu ile tahttan uzaklaştırıldı.
5 1412 1421 Muavyed Şeyh Malik Muavyed Ebunaşır Şeyh Mahmudí Zahir Sultan Berkuk'ün kölemeni Ölüm
6 1421 1421 Muzaffer Ahmed Malik Muzaffer Ahmed bin Muavyed Şeyh Sultan Muavyed Şeyh'in ikinci oğlu Atabegi olan Seyfeddin Tatar tarafından tahttan indirildi
7 1421 1421 Seyfeddin Tatar Malik Zahir Sayfeddin Tatar Ölüm
8 1421 1421 Salih Muhammed Malik Salih Nasireddîn Muhammed bin Tatar Sultan Seyfeddin Tatar'ın oğlu Barsbay tarafından tahttan indirildi
9 1422 1438 Barsbay Malik Eşref Ebu-Nasır Seyfeddin Barsbay Emir Zahir Çakmak ve Sultan Berkuk'ün kölemeni Ölüm
10 1438 1438 Aziz Yusuf Malik Aziz Cemaleddin Yusuf bin Barsbay Sultan Barsbay'ın oğlu Emir Çakmak isyanı ile tahttan indirildi.
11 1439 1453 Zahir Çakmak Malik Zahir Sayfeddin Çakmak Sultan Berkuk'ün kölemeni Ölüm
12 1453 1453 Fahreddin Osman Malik Mansur Fahreddin Osman bin Çakmak Sultan Zahir Çakmak oğlu İnal ve emirler tarafından tahttan indirildi.
13 1453 1461 İnal Malik Eşref Şeydeddin Ebu Nasr-el-Alai el-Zahiri el-Nasır İnal el-Acrud Sultan Berkuk ve Sultan Farac'ın kölemeni Ölüm
14 1461 1451 Muavyed Ahmed Malik Muavyed Sihabeddin Ahmed bin İnal Sultan İnal'ın oğlu Reformlarına karşı emirlerin komplosu ile tahttan indirildi.
15 1461 1467 Hoşkadem Malik Zahir Seyfeddin Hoşkadem Nasırî el-Muayyadî Sultan Muavyed Ahmed'in kölemeni Dizanteriden oldu.
16 1467 1468 Zahir Bilbay Malik Zàhır Sayfeddin Bilbay İnalí el-Muayyadí Emir Zahir Timur Buğa Rumi tarafından tahttan indirildi.
17 1468 1468 Zahir Timur Buğa Malik Zàhır Timur Buğa Rumí Yüksek saray memsubu Hayır Bey komplosu ile tahttan indirildi.
18 1468 1496 Sultan Kayıtbay Malik Eşref Seyfeddin Kayıtbay Sultan Barsbay'ın kölemeni Ölüm
19 1496 1498 Nasır Muhammed Malik Nasır Muhammad bin Kayıtbay Sultan Kayıtbay'ın oğlu Emir Adil Tumanbay darbesiyle tahttan indirildi. Hapiste öldürüldü.
20 1498 1500 Zahir Kansu Malik Zshır Kansu Sultan Nasır Muhammed'in dayısı Emir Adil Tumanbay darbesiyle tahttan indirildi.
21 1500 1500 Eşref Canbulat Malik Eşref Canbulat Emir Adil Tumanbay darbesiyle tahttan indirildi.
22 1501 1501 Adil Tumanbay Malik Adil Sayfeddin Tumanbay Emirler darbesiyle tahttan indirldi.
23 1501 1516 Kanşav Ğavri Malik Eşref Kansu Gavrı Sultan Kayıtbay'ın kölemeni Mercidabık Muharebesi'nde öldü.
24 1516 1517 Tomanbay Malik Eşref Tumanbay Sultan Kansu Gavri'nın yeğeni Osmanlı Kahire fethine karşı koymakta iken yakalanıp Kahire kalesi kapısında asıldı.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ Stratagems, 8.55.
  2. ^ Polyaenus. Strategems 6.9.1. Harassed by a war, in which they found themselves inferior to the enemy, they sent an embassy to sue for peace, 
  3. ^ Polyaenus names Hekaktaios, the king of the Sindi kingdom of Circassians, who ruled between 400-383 BC.
  4. ^ Tokhtasev, S.R. Bosporus and the Sindike In the era of Leukon I. when his own son rebelled against him. 
  5. ^ "Олфак — вождь меотского племени Дандарии, который в 74-63 годах до нашей эры, поддержал Боспорского царя Митридата в его борьбе с Римом"
  6. ^ Arrian (89–146) mentions a king of Zichia (West Circassia) named Stachemfak (Şablon:Lang-ady)
  7. ^ D, S. Çerkes Krallar, Hükümdarlar "Lawristan is the 6th century King of the Circassians and is known for his war with the Avars. Upon his refusal to come under Avar rule, Avar Khan with an army of 60 thousand destroyed the Black Sea coast."
  8. ^ İsmail Hakkı Berkok (1958). Tarihte Kafkasya. İstanbul Matbaası. 12 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mart 2023. 
  9. ^ Zenkovsky, Sergei A. Medieval Russia’s Cronicles, 58-59
  10. ^ The Laurentian Codex provides the following information: "In 1022, Prince Mstislav the Brave, who at the time was the prince of Tmutarakan, started a military operation against the Alans. During the operation, he encountered the Kassogian army commanded by Rededya. To avoid unnecessary bloodshed, Mstislav and Rededya, who possessed an extraordinary physical force, decided to have a personal fight, with the condition that the winner would be considered the winner of the battle. The fight lasted some hours and, eventually, Rededya was knocked to the ground and stabbed with a knife."
  11. ^ Pdf scans of the original text
  12. ^ from The Complete Collection of Russian Manuscripts (Rusça)
  13. ^ Historian Rashid-ad-Din in the Persian Chronicles, wrote that the Circassian king Tuqar was killed in battle against the Mongols
  14. ^ Рашид ад-Дин. Сборник летописей. М.-Л., 1952. Т. 2. С. 39
  15. ^ L.I. Lavrov. “Kuzey Kafkasya’da Moğol İstilası”
  16. ^ ФАЗЛАЛЛАХ РАШИД-АД-ДИН->СБОРНИК ЛЕТОПИСЕЙ->ПУБЛИКАЦИЯ 1941 Г.->ТЕКСТ
  17. ^ In his letter to the king of Zichia, Verzacht/Ferzakht, Pope John XXII thanks the Governor of Circassians for his assistance in implementing the Christian faith among the Circassians. Verzacht's power and status was so high that his example was followed by the rest of the Circassian princes, who took the Roman Catholic faith.
  18. ^ a b Samir, Hotko (2021-06-01). "Cenevizliler Çerkesya'da (1266-1475) (1. Bölüm)". Jineps Gazetesi. Erişim tarihi: 2023-05-10. 
  19. ^ "PRENSLERİN PRENSİ İNAL NEKHU (PŞILERİN PŞISI İNAL NEKHU)". KAĞAZEJ Jıraslen. 2013. 29 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  20. ^ "The Legendary Circassian Prince Inal, by Vitaliy Shtybin". Vitaliy Shtybin. Abkhaz World. 17 Mayıs 2020. 24 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Temmuz 2020. 
  21. ^ "PRENSLERİN PRENSİ İNAL NEKHU (PŞILERİN PŞISI İNAL NEKHU)". KAĞAZEJ Jıraslen. 2013. 29 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  22. ^ A contract was signed between the ruler of Circassia and the ruler of Caffa, naming another ruler of Zichia: "Petrezok , the paramount lord of Zichia". Under the contract, Zichia would supply large quantities of grain to Caffa.
  23. ^ Kressel R. Ph. The Administration of Caffa under the Uffizio di San Giorgio. University of Wisconsin, 1966. P. 396
  24. ^ Malʹbakhov, Boris (2002). Kabarda na ėtapakh politicheskoĭ istorii : (seredina XVI-pervai︠a︡ chetvertʹ XIX) veka. Moskva: Pomatur. ISBN 5-86208-106-2. 
  25. ^ a b c d e f g h i j k l m n "Родословная кабардинских князей и мурз XVII в. (из родословной книги, принадлежавшей А. М. Пушкину)." 7 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  26. ^ a b c d e f g h i j k l m n "Родословная кабардинских князей и мурз XVII в. (из родословной книги, принадлежавшей А. И. Лобанову-Ростовскому)." 13 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Mayıs 2021. 
  27. ^ "Circassian Independent Information Web Source". 19 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Mayıs 2021. 
  28. ^ a b c d "Кабардино-русские отношения в XVI—XVIII вы". 28 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Mayıs 2021. 
  29. ^ a b Tekindağ, Şehabeddin. Berkuk Devrinde Memlûk Sultanlığı (XIV. yüzyıl Mısır tarihine dair araştırmalar)
  30. ^ Yosef 2013, s. 8.
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Kullanıcı:Ea-Nasir/deneme_tahtası&oldid=30334396" sayfasından alınmıştır