IV. Baudouin

IV. Baudouin
IV. Baldwin Cüzzamlı Baldwin
Baudouin'in (ortadaki) taç giyme töreni tasviri.
Kudüs Kralı
Hüküm süresi	11 Temmuz 1174 – Mart 1185
Önce gelen	I. Amalrik
Sonra gelen	V. Baudouin
Veliaht(lar)	V. Baudouin
Doğum	1161 Kudüs, Kudüs Krallığı
Ölüm	Mart 1185 (24 yaşında) Kudüs, Kudüs Krallığı
Defin	Kutsal Kabir Kilisesi, Kudüs
Hanedan	Anjou Hanedanı
Babası	I. Amalrik
Annesi	Courtenay'lı Agnes
Dini	Katolik Hristiyanlık

IV. Baudouin veya IV. Baldwin (d. 1161 – ö. 1185), Kudüs Krallığı'nın 1174 ile 1185 yılları arasındaki hükümdarıdır. Çok küçük yaşta cüzzam hastalığına yakalandığı için "Cüzzamlı" lakabıyla da bilinmektedir. Muzdarip olduğu cüzzam, sonunda onu kör bıraktı ve ellerini ve ayaklarını kullanamayacak bir hâle getirerek zayıflattı. Çağdaşları ve sonraki tarihçiler, iradesi ve Kudüs Krallığı'na olan bağlılığı nedeniyle ona hayranlık duydular. Yetenekli danışmanlar seçen Baldwin, gelişen bir Hristiyan ülkesini yönetti ve krallığını Müslüman hükümdar Selahaddin Eyyubi'den korumayı başardı. 1185 yılında, cüzzamdan ötürü 24 yaşındayken öldü.

Çocukluğu

IV. Baudouin çocukluğunda babasının Kudüs’teki sarayında büyüdü. Yafa ve Aşkelon kontesi olan, babasının sonradan boşandığı ve gelecekte Sidon Lordluğu’nun leydisi olacak olan annesiyle çocukluğunda pek zaman geçirmedi. Baudouin, tarihçi Surlu Vilyam tarafından eğitildi. Vilyam bir gün genç prens hakkında üzücü bir şey keşfetti; bir gün prens ve arkadaşları oynuyorlardı, birbirlerinin kollarına tırnaklarını geçirerek birbirlerini yaralamaya çalışıyorlardı fakat Baudouin acı hissetmiyordu. Vilyam bunun ciddi bir hastalığın işareti olduğunu hemen anladı fakat birkaç yıl sonraya kadar kesin olarak cüzzam teşhisi konmadı ve ergenlik ile birlikte hastalık hızlandı.

Tahta çıkması

Çocukken arkadaşlarıyla tırnak geçirme oynayan IV. Baudouin'in acı hissetmediğini fark eden piskopos Surlu William. (sağda)

Baudouin'in babası I. Amalrik 1174’te öldü ve Baudouin 13 yaşında taç giydi. Erişkin olmadığı dönemde Kudüs art arda iki naip tarafından yönetildi. Önce Plancy'li Miles, daha sonra babasının kuzeni Trablus kontu III. Raymond 1175’te Selahaddin Eyyubi ile bir anlaşma yaptı.

Baudouin'in, cüzzamlı olduğu için uzun süre hüküm sürmesi ve bir varis yapabilmesi beklenmiyordu. Saraydakiler ve Lordlar kozlarını prenses Sibylla ve babalarının ikinci evliliğinden üvey kız kardeşleri olan prenses Isabella üzerine oynadılar. Sibylla büyük halası tarafından Bethany manastırında büyütülürken, Isabella, annesi Maria Komnena’nın Nablus’taki sarayında büyüyordu.

III. Raymond’un naipliği Baudouin’in ikinci taç giyme yıl dönümünde sona erdi, artık genç kral gerekli yaşa gelmişti.

Hükümdarlığı

Baudouin, III. Raymond'un Selahaddin Eyyubi ile yaptığı anlaşmayı onaylamadı, Şam ve Bekaa Vadisi’ne akın düzenledi. Dayısı III. Joselin'i Urfa Kontluğu'na tayin etti. III. Joselin 1164'te Nûreddin Mahmud Zengî tarafından Harim Savaşı'nda esir alınmış, 1176'ya kadar mahkûm kalmış ve 1176’da kız kardeşi ve IV. Baudouin'in annesi Agnes tarafından muhtemelen kraliyet hazinesi destekli 50.000 dinar fidye karşılığında serbest bırakılmıştı.

Kral naibi olarak III. Raymond, Prenses Sibylla’nın hem Kutsal Roma İmparatoru I. Friedrich, hem de Fransa kralı VII. Henry’nin kuzeni olan Montferrat'lı William’la evlenmesi için görüşmelere başlamıştı. William bu evlilik üzerine Yafa ve Aşkelon kontu olmuştur. William’ın, Baudouin’in hastalığı nedeniyle krallık yapamayacak duruma geldiği anda yeni kral olup Sibylla ile birlikte krallığı yöneteceği umuluyordu. Bu arada Baudouin, Selahaddin Eyyubi’nin Mısır'daki ana askerî gücüne bir saldırı planlıyordu. Bizans'ın deniz gücü desteğini almak için Eski Antakya prensi Renaud de Châtillon’u I. Manuil'e elçi olarak gönderdi.

Baudouin, Renaud de Châtillon ve Montferrat'lı William iş birliği ile güney savunmasını sağlama almayı denedi. William haftalarca süren bir hastalıktan sonra Aşkelon’da öldü ve geleceğin V. Baudouin’e hamile Sibylla’yı dul bıraktı. Üç ay sonra, ağustosta kralın kuzeni ve aynı zamanda Fransa’da bir kont olan I. Philip Haçlı seferi ile Kudüs’e geldi. I. Philip, Baudouin’in kız kardeşlerini kendi vassallarıyla evlendirmek istedi. Philip, Baudouin’in baba tarafından en yakın akrabası sıfatıyla III. Raymond'un naipliğini almak istedi. Krallık konseyi bu öneriyi reddederken İbelin'li Baudouin herkesin önünde I. Philip’i aşağıladı.

IV. Baudouin henüz 16 yaşındayken, 1177'de, Renaud de Châtillon ile birlikte Selahaddin'in ordusunu Remle civarında gerçekleşen Montgisard Muharebesi'nde bozguna uğratmıştır.

25 Kasım 1177'de Kral IV. Baudouin ve Renaud de Châtillon, Selahaddin'i Tapınak Şövalyeleri yardımıyla Montgisard Muharebesi'nde mağlup etmiştir. Aynı yıl Baudouin, üvey annesi Maria Komnena’nın İbelinli Balian’la evlenmesine izin verir ancak bu riskli bir karardır. İbelin ailesinin tutkularını alevleyip Maria Komnena’nın referansıyla Sibylla ve Isabella’yı da ailelerine katmayı denemelerine neden olacaktır.

IV. Baudouin 1179’da Kuzeyde bazı askeri başarısızlıklar yaşadı. 10 Nisan’da Banias’a bir akın yönetti fakat Selahaddin’in kuzeni Faruk Şah tarafından bir saldırıya uğradı. Baudouin atının korkup kaçmasıyla tesadüfen kurtuldu. Krallığın en saygıdeğer Constable’larından Toron’lu II. Humphrey ölümcül bir şekilde yaralandı. 10 Haziran’da Sidon çevresindeki süvari akınlarına cevap olarak Baudouin, Raymond ve tapınakçıların 8. Büyük Üstadı Eudes de Saint-Amand ile birlikte Lübnan'a bir kuvvet götürdü. Litani Nehri üstünde bir kısım süvariyi öldürdüler fakat Selahaddin Eyyubi’nin ana gücüne yakalandılar. Kral atsızdı ve yardım olmadan ata binemiyordu, başka bir şövalyenin arkasında taşınarak savaş alanından uzaklaştırıldı. Kont Raymond Tyre’a kaçtı. Kralın üvey babası Sidon’lu Reginald bir kısım insanı kurtardı fakat büyük üstad İbelinli Baudouin, Tiberyalı Hugh ve Raymond’un üvey oğullarından biri esir düştü.

23 Ağustos 1179’da Selahaddin Jacob's Ford kalesine ulaştı. Baudouin ve Chastellet arasındaki haberleşme yavaştı. Müslümanlar kalenin altındaki tüneli yaktılar, duvarlar çöktü. Kuşatma başladıktan 6 gün sonra Selahaddin kaleyi ele geçirmişti. 700 şövalye, mimar ve inşaat işçisi öldürüldü, 800’ü esir alındı. Baudouin ordusuyla geldiğinde yıkılmış kalenin dumanı tütüyordu. Baudouin Tiberya'ya geri döndü. Birçok tarihçi bu olayın Kudüs’ün Müslümanlarca tekrar ele geçirilmesini kolaylaştırdığını düşünmektedir.

IV. Baudouin'in 2005 yapımı Cennetin Krallığı filmindeki tasviri. Baudouin bu filmde hep maskeyle görülmektedir. Kendisini ise Edward Norton canlandırmıştır.

Baudouin 1180 yazında Toron'lu II. Humphrey'den sonra "constable" olan ve 1179-1194 yılları arasında bu görevi yürüten I. Lüzinyanlı Amalrik’in kardeşi Lüzinyanlı Guy ile Sibylla’yı evlendirdi. Asıl amaç krallığa dış yardım getirebilme potansiyeli olan yabancı birini hanedanlığa katmaktı. Lüzinyanlı Guy, Kerek’teki uygun pozisyonu sayesinde Mısır ve Şam arasındaki ticaret kervanlarını yağmalayan Renaud de Châtillon ile müttefik oldu. Selahaddin bu yağmalamalara misilleme yapmak istedi ve 1182’de Belvoir Kalesi savaşı yapıldı. Bu bir savaştan ziyade çatışma şeklinde geçti ve bir sonuç çıkmadı. Bu olaydan sonra çok zaman geçmeden Baudouin cüzzam yüzünden tamamen güçsüz düştü, kör olmuştu ve yürüyemiyordu. Lüzinyanlı Guy’ı naip olarak atamak zorunda kaldı. Ancak 1183’te Lüzinyanlı Guy onu hayal kırıklığına uğrattı. Lüzinyanlı Guy, Renaud de Châtillon'un üvey oğlu Toron’lu IV. Humphrey ile Baudouin’in üvey kardeşi Isabella’nın Kerek’teki evlilik törenlerinde bulunuyordu ancak törenler Selahaddin’in Kerek kalesini kuşatmasıyla yarıda kaldı. Tüm sosyete Kerek'te kapana kısılmıştı. IV. Baudouin hasta haliyle elinde kalan askerî güçle Kudüs’ten Kerek’e geldi ve kuşatmayı kırdı. Fakat Lüzinyanlı Guy, Selahaddin Eyyubi ve ordusuyla savaşmayı reddetti ve Selahaddin kolayca geri çekildi. Baudouin bu durumu kabul edemedi ve Lüzinyanlı Guy’ı naiplikten aldı. Gözden düşen Lüzinyanlı Guy, karısı Sibylla’yı da alarak Aşkelon’da inzivaya çekildi.

IV. Baudouin görünürde kız kardeşine kin tutmamasına rağmen onu verasetten atarak 5 yaşındaki yeğeni Montferrat’lı Baudouin’i annesi Agnes, üvey babası Sidon'lu Reginald, Raymond ve birçok baronun desteğiyle varisi ve halefi olarak atadı. Daha sonra Baudouin, Guy ve Sibylla’nın evliliğini bozmayı denedi. Fakat çift, bu girişimlere direndi. Sıklıkla cüzzam yüzünden acı çekmesine ve naipler aracılığıyla hükmetmek zorunda kalmasına rağmen, Baudouin beklenenden daha uzun bir süre krallık yaptı. Kerek’i kurtarmak için yaptığı askeri harekât ile hanedanlık çekişmeleri Baudouin’i zayıflatmıştı. Annesinin 1184 sonlarında Akka’da ölümünden birkaç ay sonra, 1185 baharında IV. Baudouin Kudüs’te öldü ve Kutsal Kabir Kilisesi'ne defnedildi.

Dış bağlantılar

• Runciman, Steven (çev. Fikret Işıltan) (1992), Haçlı Seferleri Tarihi: II. Cilt Kudüs Krallığı ve Frank Doğu Ankara:Türk Tarih Kurumu Yayınları ISBN 975-16-0497-4
• Surlu Vilyam, A History of Deeds Done Beyond the Sea. E. A. Babcock and A. C. Krey, trans. Columbia Üniversitesi Basımevi, 1943.
• Hamilton, Bernard (1978). "Women in the Crusader States: The Queens of Jerusalem". Baker, Derek (Ed.). Medieval Women. Ecclesiastical History Society. ISBN 0631192603. 
• Hamilton, Bernard (2000). The Leper King and his Heirs: Baudouin IV and the Crusader Kingdom of Jerusalem. Cambridge University Press. ISBN 052164187X. 

Resmî unvanlar
Önce gelen: I. Amalrik	Kudüs kralı 1174-1185	Sonra gelen: V. Baudouin